بخشی از مقاله
چکیده
هورمون واسپن، آدیپوکین جدیدی است که تغییرات متابولیکی ناشی از آن تأثیر مهمی بر بافت چربی دارد. هدف پژوهش حاضر مقایسه اثر تمرین ترکیبی بر سطح سرمی واسپین، در دختران چاق بود. بدین منظور 26 دانشجوی دختر چاق ؛ سیزده آزمودنی در گروه تمرینات ترکیبی با میانگین - سن 62 .20 26 .1 سال ; نمایه تودهی بدن 20 .30 ±22 .4کیلو گرم بر متر مربع ; درصد چربی ;28 .34 ±61 .2 نسبت دور کمر به لگن - 93 .0 ±057 .0 و دوازده آزمودنی در گروه کنترل با میانگین - سن .1 42 .21 67سال; نمایه تودهی بدن 92 .30 ±08 .3کیلو گرم بر متر مربع ; درصد چربی ;93 .34 ±09 .4 نسبت دور کمر به لگن - 95 .0 ±065 .0 انتخاب شدند.
گروه تمرینات ترکیبی - 3 جلسه تمرین در هفته، 60 تا80 درصد ضربان قلب بیشینه، - 45 25 دقیقه دویدن بروی تردمیل - و تمرین مقاومتی - سه جلسه تمرین در هفته، 5 ایستگاه، 60 تا80 درصد یک تکرار بیشینه، سه ست در هر ایستگاه - 8-12 - تکرار، نتایج نشان داد سطح واسپین در گروه تمرینات ترکیبی در مقایسه با گروه کنترل به طور معناداری کاهش یافت;P <050 .0همچنین نمایه تودهی بدنی، وزن، درصد چربی و نسبت دور کمر به لگن در گروه تمرینات ترکیبی به طور معناداری کاهش یافت ;P<050 .0 در نتیجه میتوان گفت ترکیبی از تمرینات استقامتی و مقاومتی با بهبود عوامل ترکیبی احتمالا ناشی از کاهش وزن و چربی احشایی، به کاهش غلظت سرمی واسپین در دختران چاق میشود.
واژههای کلیدی:چاقی، تمرینات ترکیبی، واسپین
مقدمه
اکنون پذیرفته شده که بافت چربی یک اندام اندوکرینی است که هورمونها، فاکتورهای رشد، پروتئینهای ماتریکس، سایتوکاین-ها و عوامل کمپلمان را ترشح میکند و این عوامل در تنظیم تمایز سلولهای چربی، تنظیم جریان خون عروقی، متابولیسم چربی و کلسترول نقش دارند - . - 3 ورود چربی به درون جایگاههای احشایی، رهایش آدیپوکاینهایی را که به لحاظ متابولیکی مضرند، تحریک میکند و همراه با افزایش مفرط بافت چربی، ممکن است به مقاومت انسولینی، ایجاد التهاب، فشار خون و بیماریهای اندوتلیالی منجر شوند - . - 4 به طور کلی، افزایش ترشح آدیپوسایتوکاینها بیش از مقدار طبیعی، با افزایش مقاومت انسولینی، کاهش لیپولیز و افزایش لیپوژنز همراه است. نیز با BMI، WHR و حجم آدیپوسایتها هم بستگی مستقیم نشان میدهد و در عضلات اسکلتی اثری پیش التهابی اعمال می کند - 22، . - 23 ویسفاتین، واسپین و کمرین از جمله آدیپوکاینهایی هستند که از بافت چربی ترشح میشوند و اعمال مهمی برای آنها در نظر گرفته شده است.
ویسفاتین در بیان سایتوکاینهای التهابی نقش دارد و میتواند بر فعالیت انسولین اثرگذار باشد، البته برخی مطالعات این اثر را تأیید نمی کنند - . - 4 واسپین در افراد لاغر قابل تشخیص نیست و فرض بر این است که در حساسیت انسولینی و هموستاز واکنشهای متابولیسمی نقش دارد، ولی هنوز سازوکار عمل آن نامشخص است و فعالیت بدنی ممکن است سبب تغییر سطوح گردش خونی آن شود 5 - ، . - 6 کمرین در تنظیم آدیپوژنز مؤثر است و گیرندههای آن در سلولهای ایمنی نقش عملکردی دارند - 7، . - 8 تمرینات ورزشی با اثر بر کمیت بافت چربی، بر ترشحات آدیپوکاینی تأثیر میگذارد - . - 11 در انسان بین تریگلیسریدهای پلاسمایی و نمایه توده بدن و سطوح کمرین رابطه معناداری دیده شده است - . - 12
واسپین و ویسفاتین در پلاسما و بافت چربی با شاخصهای آنتروپومتریکی و توده بدن رابطه معناداری داشته است - 13، . - 14 در مورد تأثیر تمرینات ورزشی بر واسپین و کمرین به نسبت ویسفاتین مطالعات اندکی صورت گرفته و اغلب هم از تمرینات استقامتی یا مقاومتی صرف، استفاده شده است. چانگ و همکاران با اضافه کردن دوازده هفته تمرین هوازی 40 - دقیقه در روز، 4-5 روز در هفته، 60-80 درصد ضربان قلب بیشینه - به یک رژیم کاهش وزن در آزمودنیهای چاق، تغییرات معناداری را در واسپین سرمی مشاهده نکردند . - 15 - مقادیر واسپین در 30 مرد ورزشکار تمرین کرده استقامتی، کاهش معناداری را در سطوح استراحت آنها با افراد غیرورزشکار نشان داده است . - 16 - صارمی و همکاران - 2010 - پس از دوازده هفته تمرینات مقاومتی 3 - روز در هفته، 60-50 دقیقه در روز 30-80 درصد یک تکرار بیشینه - در آزمودنیهای مرد مبتلا به سندروم متابولیکی، شاهد کاهش معناداری در سطوح پلاسمایی کمرین بودند - . - 17
حقیقی و همکاران پس از ده هفته تمرین هوازی با شدت متوسط، شاهد کاهش ویسفاتین در مردان چاق شدند - . - 18 پریرا جورج و همکاران - 2011 - به مقایسه سه حالت تمرین استقامتی، مقاومتی و ترکیبی پس از دوازده هفته بر تغییرات ویسفاتین، آدیپونکتین و رزیستین پرداختند . آنها شاهد افزایش آدیپوکاینهای مذکور در هر سه گروه تمرینی بودند، هرچند، تمرین مقاومتی اثر مطلوبتری بر افزایش حساسیت انسولینی داشت - . - 19 در مجموع مطالعات، تغییرات فیزیولوژیک سودمندی برای تمرینات استقامتی، مقاومتی واخیراً ترکیبی از آنها را برای بدن قائلاند که از جمله بهبود ترکیب بدنی، افزایش حساسیت انسولینی و تنظیم متابولیسم انرژی البته با سازوکارهای متفاوتی را میتوان برشمرد - 16، 17، 14، . - 20 برخی هم تمرینات ترکیبی را عامل مداخله کنندهای در اثربخشی مناسب هریک از شیوههای تمرینی به تنهایی میدانند - - 21
اخیراً. تمرینات ترکیبی به عنوان شیوه تمرینی مؤثر در بهبود عملکرد بدنی و کاهش شاخص مقاومت انسولینی مطرح شدهاند؛ به گونهای که ترکیبی از تمرینات رکاب زنی و شنا، به تغییر مقدار رهایش آدیپوکاینها و کاهش مقاومت انسولینی در زنان دیابتی منجر شده است - 23و. - 22 بنابراین تحقیق حاضر به مقایسه تغییرات واسپین متعاقب 8 هفته تمرین ترکیبی پرداخت و این فرضیه را که ممکن است شیوه تمرین ترکیبی تأثیر مطلوبتری بر ترکیب بدن و تغییرات آدیپوکاینها داشته باشد بررسی کرد تا از این طریق شاید بتوان راهکارهای مناسبی برای کنترل وزن، ترکیب بدنی مطلوب و کارایی بهتر بافت چربی به وسیله تمرینات مناسب ورزشی ارائه داد.
روش شناسی تحقیق
تحقیق حاضر با روش نیمه تجربی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با یک گروه تجربی و یک گروه کنترل انجام گرفت . جامعه آماری در این تحقیق شامل دانشجویان دختر چاق دانشگاه سیستان و بلوچستان که درس تربیت بدنی 1 را در ترم 94 اخذ کرده بودند با دامنه سنی 20-25 و ساکن خوابگاه شامل میشد، انتخاب دانشجویان ساکن خوابگاه به عنوان آزمودنیهای این مطالعه، به منظور کنترل بهتر وضعیت تغذیه آنها صورت گرفت. که از بین افراد داوطلب، 31 نفر انتخاب شدند . ملاک انتخاب این آزمودنیها عدم ابتلاء و سابقه بیماریهای قلبی و عروقی و تنفسی، کلیوی و جراحی و عدم استفاده از داروهای شیمیایی هورمونی به ویژه استروئیدی بود و طی3 ماه اخیر هم در هیچ برنامه منظم ورزشی شرکت نداشته باشند که این اطلاعات با استفاده از پرسشنامه سلامتی و پرسشنامه فعالیت بدنی و معاینه پزشک گروه تحقیق، جمع آوری شد .
همچنین افراد چاق براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی افرادی با چربی بدنی بالای 30 درصد بودند . پیش از تقسیم نمونهها به دوگروه، یک هفته قبل از شروع تمرین ابتدا ویژگیهای تن سنجی و فیزیولوژیکی مانند: قد، وزن، سن، درصد چربی، نسبت محیط کمر به لگن، شاخص BMI قبل و بعد از تمرین اندازهگیری شد ؛ تا در دو گروه همگن سازی شوند و برای رعایت الگوی غذایی یکسان، توصیه-هایی از طرف محقق به آزمودنیها داده شد، طی معاینات پزشکی1 نفر علامت دار معرفی شد و اجازه فعالیت صادر نشد .
بنابراین پس از ریزش1 نفره در مرحله تست پزشکی، گروههای تمرینی به صورت تصادفی در دو گروه تمرین ترکیبی - پانزده آزمودنی - و گروه کنترل - پانزده آزمودنی - قرار گرفتند. در ادامه دو نفر از گروه تمرین و سه نفر از گروه کنترل از ادامه برنامه انصراف دادند، با ریزش نهایی - سیزده آزمودنی - در گروه تمرین ترکیبی و - دوازده آزمودنی - در گروه کنترل قرار گرفتند . سه روز قبل از شروع دوره تمرین آزمون توان هوازی بیشینه با یک مایل راه رفتن راکپورت و قدرت اندامهای فوقانی و تحتانی - جلوبازو، پرس سینه - خم کردن زانو و باز کردن زانو و پرس پا - با استفاده از مقادیر یک تکرار بیشینه تعیین شد .
برای اندازهگیری قد آزمودنیها، از قدسنچ دیجیتالی و بدون کفش استفاده شد . آزمودنیها با قامتیکاملاً کشیده پشت به دیوار ایستادند، به صورتی که پاشنه، باسن، و شانهکاملاً چسبیده به دیوار و دید مستتقیم رو به جلو بود، قدشان با استفاده از قدسنج به سانتیمتر اندازهگیری و ثبت شد. برای اندازهگیری وزن، از ترازوی دیجیتال Seca ساخت کشور آلمان با ضریب خطای0/1 گرم استفاده شد و آزمودنیها با لباس سبک روی ترازو ایستاده و وزن آنها به کیلوگرم ثبت شد. نسبت دور کمر به لگن با استفاده از متر نواری غیر ارتجاعی اندازهگیری شد، برای اندازه گیری محیط کمر در باریکترین ناحیه حد فاصل بین لبه تحتانی قفسه سینهæستیغ خاصره در دو طرف محاسبه شد و با استفاده از متر نواری و عبور دادن آن از وسط این دو نقطه محیط کمر اندازهگیری شدæبرای اندازهگیری محیط لگن وسیعترین بخش آن در نظر گرفته شد .
شاخص توده بدن با اندازه گیری قد و وزن، - قد سنج دیجیتالی و برای اندازه گیری وزن از ترازوی دیجیتالی آلمانی با دقت 0/1 کیلوگرم - و سپس استفاده از فرمول تقسیم وزن - کیلوگرم - بر مجذور قد - متر - محاسبه شد. برای اندازهگیری درصد چربی بدن آزمودنیها، از روش اندازهگیری ضخامت چربی زیرپوستی در سه نقطه سه سر بازویی، شکم و فوق خاصره، توسط کالیپر استفاده شد، اندازهگیری ضخامت چربی زیر پوستی در
