بخشی از مقاله
چکیده
واسپین، یک آدیپوکاین جدید است که از بافت چربی ترشح میشود. هدف از پژوهش حاضر، تأثیر 8 هفته تمرین هوازي بر غلظت سرمی واسپین در زنان داراي اضافه وزن بود. تعداد 22 نفر از زنان داراي اضافه وزن - دامنه سنی: 25-45 سال، وزن: 77/22±9/64 کیلوگرم و 29/81± 3/83 :BMIکیلوگرم بر مترمربع - داوطلبانه انتخاب و به طور تصادفی به دو گروه کنترل =11 - ل - و تجربی - =11ل - تقسیم شدند. برنامه تمرینی 8 هفته و 3 روز در هفته انجام شد. برنامه تمرین هوازي شامل 30 دقیقه دویدن با شدت 70-50 درصد ضربان قلب استراحتی بود. 24 ساعت قبل و 24 ساعت بعد از برنامهي تمرینی نمونه خونی آزمودنیها به منظور برآورد مقادیر سرمی واسپین به روش الایزا اندازهگیري شد. از آزمون تی زوجی براي اختلاف درون گروهی و از آزمون تی مستقل براي اختلاف بین گروهها استفاده شد. نتایج نشان داد که به دنبال 8 هفته تمرین هوازي سطوح واسپین در گروه تمرینی به طور معناداري نسبت به گروه کنترل افزایش داشته است - P < 0/05 - و همچنین مقاومت به انسولین در گروه تمرین کرده نسبت به کنترل کاهش معناداري داشته است . - P < 0/05 - با توجه با اثرات مفید واسپین در کاهش انواع بیماري ها و کاهش مقاومت به انسولین و افزایش معنی دار آن در این مطالعه، میتوان سودمند بودن تمرینات هوازي را براي افراد چاق و داراي اضافه وزن پیشنهاد کرد.
واژه هاي کلیدي: تمرین هوازي، زنان داراي اضافه وزن، واسپین، مقاومت به انسولین
-1مقدمه
امروزه بروز بیماريهاي مزمن در کشورهاي در حال توسعه بیشتر از کشور هاي توسعه یافته است. سندرم متابولیک یکی از بیماري هاي شایع و رو به فزونی در جهان است و عوامل ریشه اي آن اضافه وزن یا چاقی، عدم تحرك جسمانی و عوامل ژنتیک است. سندرم متابولیک ارتباط نزدیکی با اختلال متابولیک"مقاومت به انسولین" دارد که در آن حساسیت بافتهاي بدن به عملکرد طبیعی انسولین دچار اختلال میشود. بیشتر افرادي که مبتلا به سندرم متابولیک هستند دچار چاقی شکمی نیز می باشند. سندرم متابولیک خطر بیماري هاي قلبی-عروقی را افزایش می دهد - . - Isomaa et al., 2001 شیوع اضافه وزن و چاقی در نوجوانان و بزرگسالان در دنیا به عنوان یک عامل بحرانی براي سلامتی شناخته شده است. به طور ویژه، چاقی عامل اصلی ایجاد مقاومت به انسولین تعدادي از اختلالات متابولیکی است. چاقی در کودکی شروع و بیشتر اوقات تا بزرگسالی ادامه می یابد - Daley, . - Copeland, Wright, Roalfe, & Wales, 2006
امروزه چاقی یکی از مهمترین عوامل مرگ و میر و ابتلاي به بیماریهاي مزمن و کشنده محسوب میگردد. چاقی به تجمع بیش از حد چربی در بدن اطلاق میگردد. بافت چربی علاوه بر ذخیره سازي و آزاد کردن تري گلیسیرید میتواند پروتئینهاي بسیاري را ترشح کند که این پروتئینها در سوخت وساز کلسترول، اعمال سیستم ایمنی، تنظیم هزینه انرژي، عمل انسولین و تغذیه نقش دارند - . - Patel et al., 2015 آدیپوسیتوکینها به خانوادة در حال گسترشی از پروتئینهایی تعلق دارند که آدیپوسیتها را بیشتر ترشح میکنند و در انواع متعددي از فرایندهاي فیزیولوژیک یا فیزیوپاتولوژیک از جمله ایمنی و التهاب نقش دارند - . - Fioravanti et al., 2012 واسپین - سرپین مشتق شده از بافت چربی احشایی - 1 مولکولی از خانوادة آدیپوکینهاست که جدیداً معرفی و توصیف شده است و به نظر میرسد با عوامل خطرساز سوخت وسازي ارتباط داشته باشد - - Auguet et al., 2011 و همچنین داراي تأثیر ایجاد ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﻪ اﻧﺴﻮﻟﯿﻦ2 ﺑﺎﺷﺪ - Teshigawara et al., . - 2012 سطح واسپین همراه با افزایش انسولین خون3 و چاقی کاهش مییابد - . - Blüher, 2012
محققان اعتقاد دارند که افزایش ترشح این هورمون، باعث کاهش وزن و عملکرد و همچنین افزایش حساسیت به انسولین میشود و میتواند در افراد دیابت نوع 2 و یا افرادي که در خطر این بیماري - پیشگیري - هستند، مفید واقع شود - . - Teshigawara et al., 2012 از اینرو پیشنهاد می شود که تنظیم افزایشی واسپین، بیانگر مکانیسم جبرانی در مقابل مقاومت به انسولین است. در انسان هاي داراي متابولیسم طبیعی گلوکز - NGM - 4 گزارش شده است که واسپین سرم به طور معنی داراي، داراي رابطه منفی با شاخص توده بدن است. همچنین نتایج یک مطالعه مقطعی وجود یک دیموفیسم جنسی 5 را پیشنهاد کرد بطوري که سطوح واسپین موجود در جریان خون در زنان بیشتر از مردان است - . - Moaty et al., 2014 با اﯾﻦ حال، این تفاوت ناشی از جنسیت می تواند تحت تأثیر کنترل گلایسمیک یا عوامل دیگري قرار گیرد که نیازمند انجام مطالعات زیادي دراین رابطه می باشد.
تغییرات متابولیکی ناشی از این هورمون تأثیر مهمی بر بافت چربی، عضله،کبد و التهاب دارد و با بیماریهاي سندرم متابولیک ارتباط دارد. بنابراین به نظر میرسد یکی از عوامل موثر که بر روي هورمون واسپین تأثیر میگذارد، فعالیت بدنی است که یک راهبرد مناسب براي پیشگیري و درمان چاقی و بسیاري از بیماريهاي مرتبط با آن از جمله قلبی عروقی میباشد. فعالیت بدنی، مرگ و میرهاي ناشی از بیماريهاي مرتبط با چاقی و قلبی عروقی را کاهش میدهد. فعالیت ورزشی به شکل هاي مختلف میتواند تأثیرگذار باشد و در خصوص انجام فعالیت ورزشی مؤثر - شدت، مدت، نوع و تعداد جلسات در هفته - براي کاهش بافت چربی در افراد سالم و بیمار، توصیههاي مختلفی وجود دارد.
فعالیت بدنی منظم، فواید مختلفی از جمله افزایش حساسیت به انسولین، کنترل قند خون، کاهش وزن، کاهش درصد چربی بدن، کاهش فشار خون و کاهش ابتلا به بیماري قلبی عروقی به دنبال خواهد داشت - . - Patel et al., 2015 از طرف دیگر، نتایج تحقیقات نشان میدهند که در یک سطح آمادگی جسمانی بالا، فعالیت واسپین کاهش پیدا میکند در حالی که فعالیت ورزشی در افراد غیرورزشکار باعث افزایش غلظت سرمی واسپین میشود - . - Faramarzi, Banitalebi, Nori, Farzin, & Taghavian, 2015 بنابراین هورمون واسپین با حساسیت به انسولین، نسبت مستقیم دارد و میتوان با ایجاد تغییر در سطح آن، میزان مصرف گلوکز را از طریق تغییر در مقاومت به انسولین و یا حساسیت به انسولین تغییر داد.
در تحقیق چنگ و همکاران تأثیر یک برنامه 12 هفته اي تمرین هوازي بر روي افراد چاق بررسی شد و هم چنین تحقیقی که لی و همکاران به منظور تعیین ارتباط بین چاقی و سطوح سرمی واسپین بر روي پسران و دختران مبتلا به اضافه وزن انجام دادند مشاهده شد سطوح سرمی واسپین کاهش پیدا می کند - 2010Chang et al., 2010 . - ; Lee et al., کیم اس1 و همکاران - 2011 - دوازده هفته فعالیت ورزشی را بی اثر بر واسپین - Kim et al., 2007 - و اوبریج2 و همکاران - 2010 - کاهش واسپین را به وسیلهي فشار اکسایشی ناشی از فعالیت نشان دادند - . - Oberbach et al., 2010
با توجه به اهمیت هورمون واسپین در ارتباط با بیماري هاي مختلف و نتایج متناقض تحقیقات مختلف،در حال حاضر تحقیقات بسیار محدودي انجام شده است و در بین محققین هنوز یک نتیجه قطعی در ارتباط با عملکرد هورمون واسپین به خصوص در ارتباط با چاقی به دست نیامده است و ابهامات بسیاري در ارتباط با عملکرد این آدیپوکاین وجود دارد، همچنین، با توجه به موضوعات اشاره شده در بالا دررابطه با ضرورت فعالیت ورزشی در بهبود عوارض ناشی از عدم فعالیت و چاقی ناشی از آن و همچنین بهبود عواملی خونی و بافتی که در چاقی و مقاومت به انسولین اثرگذار هستند، بنابراین به نظر میرسد انجام این تحقیق ضروري است و نتایج این تحقیق ممکن است براي کلیه افراد سالم - جهت پیشگیري از بیماري مرتبط با چاقی - در جامعه مثمرثمر واقع شود و با ارائه برنامه تمرینی مناسب با سطح آمادگی بدنی، منجر به کاهش آمار مرگ و میر ناشی از بیماريهاي مرتبط با چاقی گردد. هدف کلی از انجام این طرح بررسی تاثیر 8 هفته تمرین هوازي بر تغییرات واسپین سرم، شاخص مقاومت به انسولین، انسولین و گلوکز خون ناشتا در زنان چاق میباشد.
-2 روش پژوهش
روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش، از لحاظ هدف کاربردي است و همچنین، از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون و پس آزمون است. جامعه آماري این پژوهش را زنان چاق با دامنه سنی 25 تا 45 سال تشکیل دادند که در هیچ برنامه ورزشی منظم حداقل در شش ماه قبل از شروع پژوهش شرکت نکرده بودند و فقط در فعالیتهاي روزمره شرکت داشتند. از این جامعه 22 نفر پس از پرکردن پرسشنامه سلامت و فرم رضایت نامه آگاهانه بهصورت داوطلبانه به عنوان نمونه آماري انتخاب شدند و نمونه ها به دو گروه تجربی و کنترل به طور تصادفی تقسیم شدند. هیچکدام از آزمودنیها داراي سابقه بیماريهاي قلبی عروقی، اختلالات خونی ارثی، مشکلات تنفسی نبوده و هیچ دارویی را مصرف نمیکردند.
دو هفته قبل از شروع تمرینات، ارزیابیهاي اولیه شامل تعیین قد، وزن بدن، چربی بدن و شاخص توده بدنی - BMI - انجام گرفت. همچنین، براي اطمینان از اینکه، آزمودنیها بتوانند پروتکل تمرینی تعریف شده را بدون مشکل انجام دهند، بهصورت تصادفی چهار نفر از آزمودنیهاي هرگروه در یک برنامه مقدماتی Pilot شرکت کردند، براي تعیین شدت این تمرینات از ضربان قلب حداکثر - سن - - HRmax=220 استفاده شد.
