بخشی از مقاله
چکیده در این آزمایش از چهار راس گوساله نر هلشتاین دارای فیستولای شکمبهای با میانگین وزن اولیه 368 8 کیلوگرم در قالب طرح مربع لاتین 4×4 با دوره های 28 روزه استفاده شد. تیمارهای آزمایشی بر اساس جایگزینی دانه جو در جیره پایه 33 - درصد ماده خشک جیره - با سطوح مختلف تفاله چغندر پرک خشک ملاس دار - شامل صفر، 11، 22 و 33 درصد - ، تنظیم شدند. جیرهها، دو بار در روز و به میزان 9/5 کیلوگرم ماده خشک در اختیار حیوان ها قرار گرفتند. مایع شکمبه به وسیله پروب هایی خاص و توسط مکش از شکمبه، قبل از خوراک صبحگاهی - زمان صفر - تا 8 ساعت پس از آن، با فاصله زمانی 30 دقیقه، جمعآوری شد، pHو غلظت نیتروژن آمونیاکی آن تعیین شد. نتایج بدست آمده نشان داد که pH و غلضت نیتروژن آمونیاکی مایع شکمبه گوساله ها با جایگزینی تفاله چغندر قند بجای دانه جو، بترتیب افزایش و کاهش یافت. میانگین pH شکمبه برای تیمارهای حاوی صفر، 11، 22 و 33 درصد تفاله چغندر قند به ترتیب 6/22، 6/35، 6/36 و 6/49 بود. نتایج این مطالعه نشان داد که افزودن تفاله چغندر قند به جیره گوساله های نر تغذیه شده با مقدار بالای مواد متراکم، باعث بهینه سازی شرایط تخمیر شکمبه میگردد.. واژههای کلیدی: تفاله چغندر قند، دانه جو، تخمیر شکمبه، اسیدوز، گوساله نر هلشتاین.
مقدمه در مناطق خشک و نیمه خشک جیره نشخوارکنندگان به دلیل کمبود علوفه عمدتا برپایه دانه غلات می باشد. استفاده از جیره های با مقدار غلات بالا می تواند منجر به برخی ناهنجاری های خاص تغذیه ای، از قبیل اسیدوز شکمبه ای، کاهش فعالیت نشخوار و ترشح بزاق و در نهایت کاهش عملکرد تولیدی حیوان گردد. یکی از راهکارهای کاهش استفاده از غلات در جیره نشخوارکنندگان، جایگزینی آنها با محصولات فرعی با انرژی بالا از قبیل تفاله چغندر قند می باشد. تفاله چغندر قند تقریبا 40 درصد الیاف نامحلول در شوینده خنثی - NDF - داشته و به لحاظ غلظت بالای NDF محلول بویژه ترکیبات پکتینی %25 a - ماده خشک - منحصر به فرد است. الیاف تفاله چغندر قندمی تواند بسیار سریعتر و بیشتر از NDF منابع علوفه ای هضم گردد - . - 1 علاوه بر این، تخمیر پکتین بر خلاف نشاسته ، از هضم سلولز و همی سلولز ممانعت نمی کند، زیرا باکتری های پکتینولیتیک نیز در pH پایین نمی توانند فعالیت کنند. هدف این آزمایش ارزیابی اثر جایگزینی تفاله پرک خشک ملاس دار چغندر قند به جای دانه جو - در جیره های با مقدار علوفه کم - بر pH و غلظت نیتروژن آمونیاکی مایع شکمبه گوساله های نر هلشتاین بود.
مواد و روش ها
در این آزمایش از چهار راس گوساله نر هلشتاین دارای فیستولای شکمبه ای با میانگین وزن اولیه 368 8 کیلوگرم در قالب طرح مربع لاتین 4×4 با دوره های 28 روزه استفاده شد. جیره پایه شامل %15 سیلاژ ذرت، % 20 علف خشک یونجه، %33 دانه جو، %17 کنجاله سویا، %13/8 سبوس گندم، %0/5 کربنات کلسیم، %0/2 نمک و %./5 مکمل ویتامین و مواد معدنی بود. تیمارهای آزمایشی بر اساس جایگزینی دانه جو در جیره پایه - 33 درصد ماده خشک جیره - با سطوح مختلف تفاله پرک خشک ملاس دار چغندر قند - شامل صفر، 11، 22 و 33 درصد - ، تنظیم شدند. جیره ها، دو بار در روز و به میزان 9/5 کیلوگرم ماده خشک در ساعت های 8 و 16 در اختیار حیوان ها قرار گرفت. مایع شکمبه در روز25 هر دوره به وسیله پروب هایی خاص از طریق فیستولا و انجام مکش، قبل از خوراک صبحگاهی - زمان صفر - تا 8 ساعت پس از آن ، با فاصله زمانی 30 دقیقه، جمع آوری و pH آن بلافاصله اندازه گیری شد. غلظت نیتروژن آمونیاکی مایع شکمبه نیز بر اساس روش تیتراسیون تعیین شد. تجزیه آماری داده های مربوط به pH و نیتروژن آمونیاکی مایع شکمبه با روش تکرار در زمان و با استفاده از مدل mixed نرم افزار - 2001 - SASو بر
اساس مدل ریاضی زیر انجام گرفت. مقایسه میانگین ها با روش توکی در سطح احتمال 95 درصد انجام شد.
نتایج و بحث
داده های مربوط به میانگین pH مایع شکمبه - قبل از خوراک صبحگاهی تا 8 ساعت پس از آن - در جدول 1 و روند تغییرات آن ها تا 8 ساعت بعد از مصرف خوراک صبحگاهی در شکل 1 نشان داده شده است. pH مایع شکمبه در این آزمایش بطور معنی داری تحت تأثیر تیمار و زمان نمونه برداری قرار گرفت - . - P<0/05 کمترین pH مایع شکمبه - - 6/22 در تیمار فاقد تفاله چغندر قند و بیشترین - 6/49 - pH در تیمار حاوی %11 تفاله چغندر قند مشاهده شد. نتایج این آزمایش نشان داد که افزودن تفاله چغندر قند به جیره باعث افزایش معنی دار pH شکمبه شد، اما روند افزایش pH شکمبه با افزایش تفاله چغندر، ثابت نبوده و بیشترین pH شکمبه در تیمار حاوی %11 تفاله چغندر قند مشاهده شد، در عین حال میانگین pH شکمبه بین تیمارهای حاوی 22 و % 33 تفاله چغندر قند، مشابه بود. اطلاعاتی که در خصوص تأثیر خوراک بر pH مایع شکمبه منتشر شده، نشان می دهد که این پارامتر به شدت تحت تأثیر منبع کربوهیدرات خوراک می باشد. به طور کلی نرخ تخمیر پکتین، حدواسط نرخ تخمیر کربوهیدراتهای محلول از قبیل نشاسته و قندها و کربوهیدراتهای غیرمحلول از قبیل سلولز و همیسلولز قرار دارد. از آنجا که اوج تخمیر پکتین، چند ساعت بعد از مصرف خوراک اتفاق میافتد، و از آنجا که با کاهش pH، تولید اسیدهای چرب فرار توسط تخمیرکنندگان پکتین، کند میشود و همچنین تخمیر پکتین تولید مقدار بسیار کمی اسیدلاکتیک مینماید، افزودن خوراکهایی با مقدار پکتین بالا مانند تفاله چغندرقند به جیره، می تواند باعث افزایش میانگین روزانه pH شکمبه و جلوگیری از بروز اسیدوزیس گردد - . - 4
به علاوه، میانگین غلظت نیتروژن آمونیاکی مایع شکمبه تا 8 ساعت بعد از مصرف خوراک بطور معنی داری تحت تأثیر نوع تیمار و زمان نمونه گیری قرار گرفت - - - P<0/05جدول 1 و شکل . - 2 غلظت نیتروژن آمونیاکی مایع شکمبه در تیمار فاقد تفاله چغندر - - 31/69 بیشترین بوده، اما بین تیمارهای حاوی 11 ، 22 و % 33 تفاله چغندر - به ترتیب 26/74، 26/42 و 25/94 میلی گرم در دسی لیتر - اختلاف معنی داری مشاهده نشد. افزودن تفاله چغندر قند ملاس دار در خوراک به دلیل فراهم کردن قند های محلول و کربوهیدرات های سریع التخمیر باعث کاهش غلظت نیتروژن آمونیاکی مایع شکمبه می شود، زیرا افزایش این نوع از کربوهیدرات ها سبب استفاده بیشتر نیتروژن جهت سنتز پروتئین میکروبی توسط باکتری ها می گردد، علاوه بر این نشان داده شده است که میکروارگانیسمهای آمیلولیتیک به اسیدهای آمینه و پپتیدها وابستگی بیشتری دارند - 3 - ، در حالی که باکتریهای فیبرولیتیک تنها قابلیت استفاده از نیتروژن به شکل آمونیاک را دارند . - 2 - بنابراین جایگزینی تفاله چغندر قند حاوی فیبر بالا به جای دانه جو حاوی نشاسته بالا موجب استفاده گستردهتر از نیتروژن آمونیاکی و بنابراین کاهش غلظت نیتروژن آمونیاکی مایع شکمبه می شود.نتایج بدست آمده در این مطالعه پیشنهاد می کند که جایگزینی تفاله چغندر قند بجای دانه جو بر همزمانی انرژی و پروتئین در شکمبه تاثیر گذاشته، بطوری که pH افزایش و غلظت نیتروژن آمونیاکی در مایع شکمبه کاهش می یابد. بنابراین افزودن تفاله چغندر قند در جیره های با علوفه کم، می تواند باعث بهبود محیط شکمبه و جلوگیری از اسیدوزیس گردد.
