بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی نقش طعمدهنده نعناع افزوده شده به جیره استارتر گوسالههای شیرخوار هلشتین آزمایشی با استفاده از 30 راس گوساله 15 - راس نر و 15 راس ماده - با میانگین وزن تولد 41/27 کیلوگرمانجام شد. تیمارها شامل: -1 خوراک استارتر معمولی، -2 خوراک استارترحاوی 0/05 درصد اسانس نعناع و -3 خوراک استارترحاوی سطح 0/025 درصد اسانس نعناع بودند. این اسانس به کنسانتره گوساله اضافه شد. در این آزمایش اثر جیرههای غذایی بر مصرف کنسانتره، کل مصرف خوراک، افزایش وزن روزانه و نیز وزن گوسالهها طی هفته های مختلف آزمایش، معنیدار نبوداما اثر تیمار بر مصرف علوفه معنیدار - p< 0/05 - شد.
افزودن اسانس در سطح 0/05 درصد میانگین سن از شیرگیری گوسالهها را به طور معنیداری - p< 0/05 - کاهش داد. اسانس نعناع سبب افزایش غیر معنیدار تولید کل اسید های چرب فرار بویژه درهفته سوم و نیز سه هفته پس از شیر گیری نسبت به تیمار شاهد شد. نتایج این تحقیق نشان داد که افزودن اسانس نعناع به میزان 0/05 درصد با بهبود برخی پارامترهای تخمیر شکمبهای و نیز عملکرد گوسالهها، سن از شیر گیری آنها را کاهش می دهد.
واژههای کلیدی: طعم دهنده، از شیر گیری، گوسالههای هلشتاین.
مقدمه یکی ازاصول مهم در پرورش گوساله، ترغیب آنها به مصرف کنسانتره استارتراست.شروع به مصرف استارتر درسنین پایین تر، امکان زود ازشیرگیری گوساله ها را فراهم میکند و این موضوع سبب کاهش هزینه های گارگری و تغذیه ی گوساله ها و همچنین موجب صرفه جویی در مصرف شیر می شود. برای رسیدن به این هدف باید امکان تخمیر مناسب خوراک استارتر در شکمبه فراهم شود تا گوساله ها از شرایط خوبی برای زود از شیرگیری برخوردار باشند. از شیرگیری زود هنگام موجب کاهش مدت زمان تغذیه با خوراک مایع میشود و از آنجا که در این مدت، گوسالهها مستعد ابتلا به اسهال و مشکلات گوارشی هستند، کوتاهتر بودن این دوره بسیار مفید خواهد بود.همچنین این عمل منجر به کاهش زمان و میزان کار مورد نیاز در تغذیه گوسالهها میگردد، زیرا تغذیه با مواد خشک آسانتر است به ویژه اگر تغذیه گروهی باشد. طعم دهنده ها می توانند نقش موثری دربهبود شروع مصرف خوراک و درنتیجه افزایش اضافه وزن دام ها داشته باشند ونیز نقش موثری در پیشبرد برنامه های تغذیه ای آنها ایفا نمایند . - 5 - تا کنون از مواد طعم دهنده طبیعی و مصنوعی فراوانی همچون وانیل، اسانس پرتقال، عصاره افرا، ساخارین، اسید سیتریک، اتیل بوتیرات، اتیل لاکتات و .... استفاده شده است، اما در منابع معتبر علمی گزارشی مبنی بر استفاده از مواد طعم دهنده طبیعی گیاهی بویژه اسانس گیاه نعناع وجود ندارد. وینگ - 10 - گزارش کرد که گوساله های جوان - بویژه در فاصله ی 31 تا 60 روزگی - خوراک طعم دارشده را بر خوراک بدون طعم ترجیح می دهند. موریل ودیتون - - 4 گزارش کردند گوساله های تغذیه شده با شیر و استارتر طعم دار نسبت به حالت شاهد مصرف استارتر و افزایش وزن بیشتری داشتند. گوساله های دریافت کننده کنسانتره طعم دار نسبت به گوساله های دریافت کننده استارتر معمولی وزن بیشتری بدست آوردند. در مطالعه تامسون وهمکاران - 9 - ، طعم دارکردن جایگزین شیر اثری بر مصرف استارتر ونیز میانگین افزایش وزن روزانه گوساله ها نداشت ولی طعم دارکردن استارتر مصرف خوراک گوساله ها را بیشتر کرد. فتحی وهمکاران - - 3 گزارش کردند درصورت استفاده ازوانیل به عنوان طعم دهنده، مصرف خوراک استارتر بطور معنی داری بیشتر شد. سادا آندو و همکاران - 7 - گزارش کردند که نعناع یک پتانسیل خوب به عنوان تغییر دهنده طبیعی تخمیر شکمبه ای، از راه کاهش غلظت نیتروژن آمونیاکی و یا تعداد پروتوزوآ، بدون اثرات مضر بر قابلیت هضم خوراک دارد.
هدف از این مطالعه بررسی تاثیر افزودن اسانس نعناع به کنسانتره استارتر گوساله های شیرخوار بر پارامترهای تخمیر شکمبه ای، سرعت رشد و سن از شیر گیر ی آنها بود.
مواد و روشها:
در این آزمایش از سی راس گوساله هلشتاین 15 - راس نر و 15 راس ماده - با میانگین وزن تولد 41/27 کیلوگرم ، در غالب یک طرح کاملا تصادفی استفاده شد. تیمارها شامل: -1 خوراک استارتر معمولی - شاهد - ، -2 خوراک استارترحاوی سطح 0/05 درصد اسانس نعناع - بر اساس ماده خشک - و -3 خوراک استارترحاوی سطح 0/025 درصد اسانس نعناع - براساس ماده خشک - بودند. تمامی گوساله ها از روز اول با کنسانتره استارتر تغذیه شدند و از هفته دوم یونجه نیز در اختیار آنها قرار گرفت. در مدت آزمایش مقدار مصرف روزانه استارتر، یونجه و نیز کل خوراک مصرفی بطور دقیق اندازه گیری شد. مقدار کل اسید های چرب فرار نیز در هفته های سوم، ششم و نیز سه هفته پس از قطع شیر در مایع شکمبه گوساله ها تعیین شد. هر یک از گوساله ها در زمانی که قادر به مصرف800 گرم ماده خشک برای 2 روز متوالی بودند، از شیر گرفته شدند.
نتایج و بحث در این آزمایش اثر جیرههای غذایی بر مصرف کنسانتره و نیز کل مصرف خوراک در طی دوره آزمایش معنی دار نبوداما اثر آن بر مصرف یونجه معنی دار شد . - p< 0/05 - بطوریکه میانگین مصرف خوراک کل، یونجه و نیز کنسانتره در گوساله های تغذیه شده با جیره های حاوی اسانس نعناع نسبت به جیره شاهد بیشتر بود. معتقدند که وجود علوفه در جیره گوساله های شیرخوار موجب افزایش فیبر و افزایش مصرف خوراک می شود. همچنین ممکن است مصرف جیره مخلوط و اثرات متقابل مواد متراکم و علوفه ای دلیل دیگر تحت تاثیر افزایش مصرف یونجه در طی دوره آزمایشی باشد. یونجه با اثر بر گیرنده های کششی دیواره شکمبه موجب افزایش حجم آن میشود. از سوی دیگر مصرف یونجه به همراه کنسانتره ، با افزایش تولید بوتیرات و پروپیونات رشد پرزهای شکمبه را تحریک می کند و امکان جذب از دیواره شکمبه افزایش می یابد . - 8 - نتایج این تحقیق با نتایج بدست آمده از آزمایشات ازبرن و ادونگو - 5 - ، کارلوتو وهمکاران - - 1 ، تامسون و کیندسیگ - 9 - ، چو و ونگر - 6 - ، موریل ودیتون - - 4 مطابقت داشت. آنها نیز گزارش کردند که طعم دارکردن اثر معنی داری بر مصرف استارتر ونیز میانگین افزایش وزن روزانه گوساله ها ندارد ولی کل مصرف خوراک گوساله ها را بیشتر می کند.
در آزمایش حاضر اثر جیرههای غذایی مختلف بر افزایش وزن روزانه و نیز وزن گوساله ها طی هفته های مختلف آزمایش، معنی دار نبود. اما افزودن اسانس سبب کاهش معنی داری - p< 0/05 - در میانگین سن از شیرگیری گوساله های شد به طوری که میانگین سن از شیر گیری گوساله های مصرف کننده استارتر حاوی سطح 0/05 درصد اسانس نعناع 8 روز کمتر از تیمار شاهد و 6 روز کمتر از تیمار حاوی سطح 0/025 درصد اسانس نعناع بود. افزودن اسانس به خوراک استارتر موجب تشویق گوساله ها به مصرف بیشتر خوراک گردید به طوری که گوساله های تغذیه شده با تیمار حاوی سطح 0/05 درصد اسانس نعناع سریعتر از بقیه به سطح مصرف مورد نظر دست یافته اند و بنابراین سن از شیرگیری پایینتری داشتند. همچنین به نظر می رسد مصرف بیشتر یونجه توسط گوساله های تغذیه شده با کنسانتره حاوی اسانس از دیگر دلایل کاهش سن از شیر گیری در این تیمار باشد. افزودن اسانس به کنسانتره تنها از نظر عددی سبب افزایش تولید کل اسید های چرب فرار در مایع شکمبه گوساله ها شد، بویژه درهفته سوم و نیز سه هفته پس از شیر گیری، اما این اختلاف به لحاظ آماری معنی دار نبود. معتقدند که منتول که روغن ضروری اصلی در نعناع است، در غلظت های زیاد عملکرد ضد میکروبی و ضد پروتوزآیی دارد 2 - و - 7 و بنابراین می توان انتظار داشت که بر تخمیر شکمبه ای، قابلیت هضم و تولید اسید های چرب فرار تاثیر داشته باشد.
نتیجه گرفته شد که افزودن اسانس نعناع سبب بهبود پارامترهای تخمیر شکمبه ای و نیز عملکرد گوساله ها شده و با تحریک اشتها و افزایش سرعت رشد، سن از شیر گیری کاهش می یابد. با این وجود عدم مشاهده یک اثر معنی دار در مصرف کل
