بخشی از مقاله
چکیده
سلامت روان از مؤلفه های تاثیرگذار بر ابعاد مختلف زندگی بشر می باشدخصوصاً ؟ این مؤلفه می تواند تاثیر بیشتری را بر دوران تحصیلی دانش آموزان داشته باشد ؟همچنین، توجه به این مسئله در وضعیت و موفقیت تحصیلی دانش آموزان به عنوان آینده سازان و سرمایه های جامعه، از اهمیت ویژه ای برخوردار است ؟پژوهش حاضر با هدف تبیین نقش سلامت روان بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان انجام شده است ؟روش پژوهش توصیفی و گردآوری اطلاعات مورد نیاز از طریق مطالعه کتابخانه ای با بررسی پژوهشهای انجام شده قبلی در این زمینه بوده است ؟با بررسی یافته های پژوهش های گذشته ، در اکثر تحقیقات رابطه سلامت روان و پیشرفت تحصیلی معنا دار بدست آمده است و نشان داده اند که عوامل دیگری که خود معلول سلامت روان هستند نیز بر موفقیت تحصیلی تاثیر گذارند در نتیجه می توان بیان نمود که یکی از عوامل موثر بر موفقیت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان داشتن سلامت روان دانش آموزان می باشد
مقدمه
سلامت روان، دانش و هنری است که به افراد کمک میکند تا با ایجاد روشهایی صحیح از لحاظ روانی و عاطفی بتوانند با محیط خود سازگاری نموده و راههای مطلوبتری را برای حل مشکلاتشان انتخاب نمایند ”زمانیان به نقل از زارعی پور، . - 1389امروزه بر همگان واضح و مبرهن است که پیشرفت یک جامعه در گرو رشد علمی آن جامعه است و رشد علمی بدون رشد تحصیلات و پیشرفت تحصیلی فرزندان و سرمایه های انسانی جامعه میسر نیست؟ در این بین مدارس و دانشگاهها نقش اصلی را در تربیت نیروهای کارآمد بعهده دارند ”زمانیان، - 1386 و افزایش سطح علمی و کارایی کشور وابسته به این قشر آینده ساز میباشد ؟در این راستا، کمک به پیشبرد وضعیت تحصیلی و جلوگیری از افت و ترک تحصیل در دوران تحصیل لازم است .دانش آموزانی که دچار افت تحصیلی میشوند، مستعد گرایش به رفتارهای منفی بوده و خساراتی را به خود و جامعه وارد می کنند ” به نقل از صادقی، . - 1392 ایجاد نگرش مثبت به زندگی، تعادل عاطفی و خودپنداری مثبت و روابط اجتماعی متعادل، نقش مؤثری در بهبود عملکرد تحصیلی و شغلی دارد ”شریعتی، . - 1381همچنین داشتن هدف، شرایط عاطفی مناسب، انگیزه، علاقه و احساس رضایت بر پیشرفت تحصیلی مؤثر است ؟از سوی دیگر، اضطراب و انزوا می تواند اثرات منفی داشته باشد”شعری، . - 2004همچنین اختلال روانی باعث کاهش توانایی فرد در انجام فعالیتها و وظایف شده و عواقب سویی نیز بر جامعه دارد”رشیدی، . - 1380 ابتلا به مشکلات روانی با کاهش توانمندی، خستگی، احساس گناه، بی اشتهایی، گرایش به خودکشی، عدم تمرکز و تغییر در عملکرد ذهنی و شناختی همراه است ؟بهداشت و سلامت روان کودکان و نوجوانان، موضوعی است که به توجه جدی نیاز دارد ؟امروزه با استفاده از برنامههای مختلف، مانند آموزش مهارتهای زندگی، آموزش بهداشت روانی، مداخلات بهداشتی مبتنی بر مدرسه و نیز درمانهای تخصصی می توان به افراد کمک کرد تا زندگی مفید تر و رضایتمندانه تری داشته باشند ؟با توجه به مطالب فوق نگارنده این پژوهش در نظر دارد به بررسی نقش سلامت روان بر پشرفت تحصیلی بپردازد؟
سلامت روان
طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، بهداشت روانی عبارت است از توانایی کامل برای ایفای نقشهای اجتماعی، روانی و جسمی؟ این سازمان معتقد است؛ بهداشت روانی فقط نبود بیماری یا عقب ماندگی نیست ، بنابراین کسی که احساس ناراحتی نکند، از نظر روانی سالم محسوب می شود؟ .از نظر آدلر - - 1973، سلامت روان یعنی داشتن اهداف مشخص، روابط خانوادگی و اجتماعی مطلوب، کمک به همنوعان و کنترل عواطف و احساسات خود و ردی - 1380 - ، هدف اصلی سلامت روانی کمک به همه افراد در رسیدن به زندگی کاملتر، شادتر، هماهنگ تر، شناخت وسیع و پیشگیری از بروز اختلالات خلقی، عاطفی و رفتاری است. مقابله با بیماریهای روانی برای ایجاد جامعه سالم از وظایف اصلی دولتها و افراد جامعه است و هر اجتماع که خواستار بهزیستی و شادکامی افراد خود است، باید مردمی سازگار و” هماهنگ پرورش دهد - میلانیفر به نقل از محمد امینی، - 1386، سلامت روان، همان سلامت فکر و قدرت سازگاری فرد با محیط و اطرافیان است همچنان که از جسم خود دفاع می کنیم روح خود را نیز باید مقاومتر کنیم تا زندگی بهتری داشته باشیم در زندگی "چگونه بودن "خیلی مهمتر از "بودن یا نبودن" است ایجاد فرصت برای شکوفایی استعدادها، توانایی ها و کنار آمدن با خود و دیگران یکی از اهداف مهم و اساسی بهداشت روانی است ؟جوامع مختلف سعی میکنند تا سیاستهای مربوط به بهداشت روانی را سازماندهی کنند، اصول کلی، در این تلاش، سالمسازی محیط فردی و اجتماعی است که افراد جامعه را در بر میگیرد این نگرش حکم می کند که خانوادهها بیش از پیش با بهداشت روانی خانواده و چگونگی پیشگیری و درمان بیماریهای روحی آشنا شوند ؟چون در برخورد با چالشها و مشکلات روزمره، ما براساس ویژگیهای روانی خود با آنها برخورد می کنیم هر چه از سلامت روانی بیشتری برخوردار باشیم به یقین آسیب پذیری ما کمتر خواهد بود با برخورداری از سلامت روان، دانش و هنری است که به افراد کمک میکند تا با ایجاد روشهایی صحیح از لحاظ روانی و عاطفی بتوانند با محیط خود سازگاری نموده و راههای مطلوب تری را برای حل مشکلاتشان انتخاب نمایند - زمانیان، - 1386، مشکلات سلامت روان در دوران نوجوانی یا در ادامه مشکلات روانی دوران کودکی و یا شروع یک بیماری جدید است ؟این مشکلات به طور کلی شامل حساسیت در روابط بین فردی، تنهایی، افسردگی، اضطراب، پرخاشگری و مسائل در ارتباط با خودکشی می باشند.
عوامل موثر بر سلامت روان -1 نقش مدارس در ارتقای بهداشت روانی
امروزه در نقش و وظایف محیطهای آموزشی بسیاری از کشورهای جهان دگرگونیهای عظیمی رخ داده است .این تحولات باعث شده تا علاوه بر نقش سنتی مدرسه و دانشگاه یعنی آموزش صرف و رشد مهارتهایی مانند خواندن و نوشتن و اکتساب دانش، نقش پرورش روان و تکامل انسان نیز مورد توجه قرار گیرد .در بسیاری از کشورها فعالیتهای پرورشی و بهداشتی وسیعی به عهده مدارس گذاشته شده است که مطالعات حکایت از نتایج و پیامدهای مثبت آن دارد مدرسه برای بهبود زندگی بسیاری از کودکان و نوجوانان فرصت بسیار مناسبی فراهم میکند .به موازات حرکت ملتها در جهت آموزش همگانی، نقش مدارس در ارائه خدماتی مانند؛ خدمات بهداشت روانی در امور تحصیلی، اهمیت روز افزون یافته است .در حال حاضر، مدارس با حمایت کامل خانواده و اجتماع، بهترین محل برای برنامه های جامع بهداشت روانی به شمار می روند، زیرا:
· تقریبا تمام کودکان در دوره ای از زندگی خود به مدرسه می روند
· مدارس، قوی ترین سازمان اجتماعی و آموزشی قابل دسترس برای مداخله اند
· مدارس اثری عمیق بر کودکان، خانواده ها و اجتماع می گذارند
· مدارس مانند شبکه امن، از کودکان در برابر خطرهایی که بر یادگیری، رشد و سلامت روانی، اجتماعی تاثیر می گذارند، محافظت می کنند.
· مدرسه همگام با خانواده، نقشی تعیین کنند، در ایجاد یا تخریب عزت نفس کودکان و احساس شایستگی آنان دارد
· توانایی و انگیزه کودکان برای ماندن در مدرسه، یادگیری و استفاده از آموخته هایشان متأثر از سلامت روان آنان است
-2 نقش محیط فیزیکی مدرسه:
محیطی که در آن دانش آموزان، آموزش می بینند همانند تمام محیطهای دیگر که بر رفتار فرد موثر است رفتار و سلامت روان آنها را تحت تاثیر قرار می دهد. از این رو محیط فیزیکی از جمله شرایط ساختمانی، نور، رنگ، بهداشت محیط در سلامت روان آنها تاثیرگذار است ؟لذا ضروریست که در جهت ارتقاء بهداشت روانی دانش آموزان، تامین شرایط فیزیکی مناسب مورد توجه قرار گیرد و از آنجایی که قسمت عمده ساعات روز دانش آموزان در محیط مدرسه می گذرد شرایط نامناسب فیزیکی مثل ناکافی بودن نور، سیستم گرمایش و سرمایش نامناسب ، امنیت نیز از اهمیت برخوردار می باشند
-3 نقش معلم در سلامت روانی دانش آموزان
امروزه بیشتر روان شناسان تربیتی معتقدند کارکنان مدرسه در سلامت روان دانش آموزان دارای نقشهای حرفهای هستند ؟مسئولیت اولیای مدرسه فقط در پرورش نیروی عقلی و آشنا کردن دانش آموزان به مسائل اجتماعی و اخلاقی خلاصه نمی شود. مدرسه مسئول تغییر و اصلاح رفتارهای ناسازگارانه و تأمین بلوغ عاطفی و سلامت روانی دانش آموزان است .نقش الگویی معلم و نفوذی که او در انضباط دادن به رفتارهای دانش آموزان دارد بر همگان روشن است. از آنجا که معلمان یکی از الگوهای مهم رفتاری دانش آموزان محسوب میشوند، اگر معلم از ویژگی الگودهی خوبی برخوردار باشد میتواند تأثیرات عمیقی در رشد شخصیت و بهداشت روان دانش آموزان باقی بگذارد .معلم نباید صرفا تمام تلاش خود را صرف این کند که دانش آموزان بهترین نمره را کسب کنند ؟ تحقیقات گوناگون در این زمینه نشان میدهد رفتار اطفال دبستانی بسیار به رفتار معلمان آنها بستگی دارد ؟چنانچه معلمی روش محبت آمیز همراه با انضباط منطقی را در کلاس خود به کار میگیرد، از همکاری، علاقه مندی و قدرت ابتکار شاگردانش بهرهمند خواهد شد ؟برعکس، معلّمی که از روش پر خاشگرانه و زور و تهدید استفاده می کند، شاگردانش نیز با بی انضباطی در کلاس، بی توجهی به درس و پرخاشگری صریح ظاهر می شوند ؟چنین معلمی نمیتواند منبع دانش برای دانش آموزان باشد و اگر از طریق تنبیه و پرخاشگری هم بتواند انضباط را در کلاس حاکم سازد چنین حالتی پایدار نخواهد بود و نمی تواند احساس همکاری و علاقه مندی در دانش آموزان به وجود آورد ؟میل به پیشرفت درسی در اغلب دانش آموزان وجود دارد و این تمایل تنها هنگامی ارضا می شود که هدفهای مورد نظر دانش آموز خارج از دسترس او نباشد ؟مهم ترین شرط یک معلم خوب از لحاظ بهداشت روان این است که دانش آموزان را بدون قید و شرط بپذیرد، با آنها ارتباط صمیمی داشته باشد، سعی کند به عمق مشکلات دانش آموزان پی ببرد و در حل این مسائل تا حد ممکن بکوشد و به آنها کمک کند - شکیب، - 1393؟
نقش تغذیه بر سلامت روان دانش آموز
حالات روانشناختی ما در انتخاب نوع غذایی که میخوریم موثرند ؟ما در حالات مختلف، غذاهای متفاوت را طلب میکنیم، هنگام احساس قدرت و پیروزی به غذاهای گوشتی، هنگام احساس تنوع و تحول به غذاهایی با انواع سس و هنگام اضطراب یا پرخاشگری به خوراکیهای گاز زدنی تمایل داریم، در حالی که وقتی خسته هستیم چای و قهوه را ترجیح میدهیم ؟بنابراین با شناخت خود و سوخت و ساز بدن می توانیم با انتخاب مواد خوراکی مناسب به آرامش بیشتری دست یابیم و از خوردن لذت ببریم
نقش ایمان بر سلامت روان دانش آموز
اعتقادات و باورهای مذهبی قادر است در مصیبتهای زندگی، از فرد افسرده و مایوس انسانی امیدوار و محکم بسازد، چنان که هرگز خود را تنها و بیمناک احساس نکند ؟او باور دارد که خدا پیوسته با اوست، در رویارویی با سختی های زندگی تنها نیست و خدای مهربان به او علاقه و توجه دارد - صادقی، . - 1392
نقش ورزش بر سلامت روان
ورزش یکی از رموز سلامت جسمانی است، افراد ورزشکار از لحاظ احساسات، عواطف، شخصیت اجتماعی و نوع دوستی کاملتر و در فعالیتهای شغلی و حرفه ای موفقترند ؟ورزش، موجب اعتماد به نفس در فرد شده، او را متعادل، متفکر و سازگار با محیط میکند ؟با ورزش، شخص کمتر دچار احساس حسادت، حقارت و ستیزه جویی می شود و در نتیجه از سلامت روانی بالاتری برخوردار خواهند بود
اصول سلامت روان:
-احترام فرد به شخصیت خود و دیگران
