بخشی از مقاله
چکیده
دانشآموزان بخش عظیمی از جامعه کنونی ما را تشکیل میدهند. خصوصیات فردی دانشآموز، وضعیت محل سکونت، مشکلات زیستی و تحصیلی دانش آموز، روش مطالعه، کیفیت برنامهریزی آموزشی مدرسه بر روی پیشرفت یا عدم پیشرفت تحصیلی دانشآموزان اثر قابل توجهی دارد. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی کیفیت زندگی و سلامت روان بر پیشرفت تحصیلی دانشآموزان پسر متوسطه دوره دوم شهرستان نیکشهر در این پژوهش بررسیگردید.
برای این منظور تعداد 150 نفر دانش آموز به طور تصادفی انتخاب و از دو پرسشنامه سلامت روان GHQ 28 و کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی استفاده شد. این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی میباشد. نتایج حاصل نشان داد که کیفیت زندگی و نمره کل سلامت روان با پیشرفت تحصیلی با سطح اطمینان 95 درصد رابطه مثبت و معناداری وجود دارد که میزان همبستگی آن ها به ترتیب برابر با 0/073 و 0/075 بوده است. به طور کلی با افزایش سلامت روان و کیفیت زندگی، شاهد ارتقاء تحصیلی دانش آموزان بودیم.
مقدمه
پیشرفت تحصیلی1 را میتوان بهعنوان یکی از مهمترین بازدههای نظام آموزشی در نظر گرفت. این بازده ازطریق آزمونهای استاندارد شده یا معلمساخته اندازهگیری میشود. فارغ از جهتگیریهای احتمالی در این آزمونها، پیشرفت تحصیلی حاصل عوامل متعددی است. این عوامل از جامعهای به جامعهای دیگر درحال تغییر است. لاوین - - 1967 پیشرفت تحصیلی را جلوهای از عملکرد تحصیل مثبت دانش آموزان میداند که ممکن است بیانگر نحوهای برای یک دوره یا میانگین نمرات در دورههای قبل باشد. دانشآموزان در توانایی یادگیری متفاوت میباشند و همین تفاوتهای فردی در توانایی شناختی برای یادگیری آموزش بهترین شاخص پایدار در روانشناسی تربیتی است.
توانایی عمومی یادگیری را بهترین متغیر قابل درک میداند و برای توانایی شناختی و عملی، مجموعه متنوعی از آزمونها مثل آزمونهای هوشی و آزمونهای پیشرفت تحصیلی را مورد بررسی قرار می دهد - فراهانی،. - 1367 از آنجایی که افت تحصیلی یکی از نگرانیهای خانوادهها و دستاندرکاران تعلیم و تربیت است میتوان به مهمترین عوامل افت تحصیلی از نظر دانشآموزان به محتوای آموزش، عوامل مرتبط با آموزشگر، محیط آموزش، عوامل خانوادگی اقتصادی و اجتماعی اشاره نمود - ابوالقاسمی و همکاران،. - 1392 همچنین خصوصیات فردی دانشآموز، وضعیت محل سکونت، مشکلات زیستی و تحصیلی دانش آموز، روش مطالعه، کیفیت برنامهریزی آموزشی مدرسه بر روی پیشرفت یا عدم پیشرفت تحصیلی دانشآموزان اثر قابل توجهی دارد.
بر این اساس دستاندرکاران آموزش باید به شناسایی متغیرهای مؤثر بر عملکرد و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان بپردازاند تا بر اساس شناخت دقیق آنها بتوان دانش آموزان در معرض خطر را شناسایی و با مشاورههای مناسب امکانات بهتری را برای آنها فراهم نمود - سعادت و همکاران،. - 1394 مسائل روانشناختی دانشآموزان از جمله عوامل مناقشه برانگیز بر پیشرفت تحصیلی است که در مطالعات گستردهای به آنها پرداخته شده است. کیفیت زندگی بهعنوان یک متغیر روانشناختی یکی از فاکتورهای مؤثر بر موفقیت تحصیلی دانشآموزان میباشد.
تعریفهای بسیاری در مورد کیفیت زندگی ارائه شده است. کیفیت زندگی، دارای تعریفی مفهومی، چند بعدی و پیچیده است و در بر گیرنده عوامل عینی و ذهنی می باشد و اغلب به عنوان درک مشخصی از مقوله های رضایت در زندگی، سلامت جسمی، سلامت اجتماعی و خانوادگی، امیدواری و آداب معاشرت و سلامت روانی فرد میباشد - پرنده خوزانی، . - 1391 کوپ - 1989 - 2 مفهوم کیفیت زندگی را به برداشت و درک فرد از موقعیت خویش در زندگی و در چارچوب اهداف و نظام ارزش او وابسته میداند یعنی کیفیت زندگی هر فرد به درک منحصر فرد وی از زندگی بستگی دارد و اینکه زندگی در قالب ارتباطی که او با خانواده، دوستان و جامعه دارد ارضاکننده است.
افزون بر آن وی از جنبههای روانی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، مذهبی و جنسیاش رضایت دارد . - Cella, 1996 - هر عبارتی که در تعریف کیفیت زندگی بکار رود، کیفیت زندگی یک فرد به حقایق عینی و خارجی زندگی اش و دریافت ها و ادراکات درونی و ذهنی او ازاین عوامل و نیز از خودش وابسته است؟بهبود کیفیت زندگی در یک مکان خاص و یابرای اشخاص و گروه های خاص همواره کانون اصلی توجه برنامه ریزان بوده است. در واقع بهبود کیفیت زندگی در هر جامعه ای، یکی از مهم ترین اهداف سیاست های عمومی آن جامعه می باشد. - لطفی، ×. - 1387
در رویکرد امروزی، کیفیت زندگی به عنوان مفهوم وسیع تری از سلامتی مطرح شده است. مجموعه ایی از رفاه جسمانی، روانی، اجتماعی که به وسیله شخص یا گروهی از افراد درک می شود - مثل شادی، رضایت، افتخار و سلامتی و ... - به عنوان کیفیت زندگی در نظر گرفته شده است، عوامل بسیاری در زندگی با کیفیت مطلوب دخالت دارند و سلامت فقط یکی از این عوامل است - کوهپایه زاده و همکاران، . - 1380
علیرغم اینکه یک تعریف کلی درتعریف کیفیت زندگی وجود ندارد اما بیشتر پژوهشگران توافق دارند که مفهوم کیفیت زندگی همواره 4 بعد زیر را درنظر میگیرد:
1. بعد فیزیکی:3 مفاهیمی مانند قدرت، انرژی، توانایی انجام فعالیتهای روزمره و مراقبت ازخود از این دسته اند.
2. بعد روانی: اضطراب ،افسردگی وترس از این زمره اند.
3. اجتماعی:4 این بعد درمورد رابطه فرد با خانواده ،دوستان و همکاران و در نهایت جامعه است.
4. معنوی:5 درک فرد اززندگی وهدف ومعنای زندگی را دربرمی گیرد ثابت شده است که بعد روحی زیرمجموعه بعد روانی نبوده ویک دامنه مهم ومستقل محسوب می شود . - Fayers and Machin,2000 - مطالعهایی که واحد اطلاعات اکونومیست - 2005 - برای محاسبه شاخص کیفیت زندگی در کشورهای مختلف انجام داده است، یکی از موفقترین مطالعاتی بوده است که مجموعهایی از متغیرها را برای محاسبه ی شاخص کیفیت زندگی مورد استفاده قرار داده است.
این مطالعه با درنظر گرفتن ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، جغرافیایی و بهداشتی، شاخص نه گانه ای را به عنوان نمایانگر کیفیت زندگی در نظر می گیرد - باسخا،. - 1389 این شاخصها عبارتند از: رفاه مادی، بهداشت، امنیت، زندگی خانوادگی، زندگی خانوادگی، زندگی اجتماعی، آب و هوا و جغرافیا، امنیت شغلی، آزادی سیاسی و برابریهای جنسیتی. پژوهشهای مختلفی در ارتباط با کیفیت زندگی صورت گرفته که دستاوردهای مهمی را به دست داده است.
