بخشی از مقاله
چکیده
در زمینه نقش تعاونیها مطالعات مختلفی صورت گرفته است اما در ارتباط با بررسی نقش تعاونیهاي مرزنشین در ارتقاء معیشت پایدار روستایی بررسی مدونی انجام نشده است، لذا این پژوهش به دنبال تحلیل اثرات تعاونیهاي مرزي بر معیشت پایدار روستائیان - مطالعه موردي: تعاونیهاي مرزنشین شهرستان پیرانشهر - میباشد.
جامعه آماري مورد مطالعه در این تحقیق، تمامی اعضاي عضو تعاونی هاي روستایی شهرستان پیرانشهر می باشد. براي تعیین حجم نمونه با استفاده از روش کوکران 377 عضو تعاونی به عنوان تعداد نمونه تحقیق انتخاب شدند. یافته ها گویاي آن است که علاقه مندي به در اختیار قراردادن تجربه کاري براي روستائیان در رتبه ي 1 با میانگین رتبه اي 3/10 قرار داشت.
پایین بودن چرم در روستا رتبهي 14 با میانگین رتبه اي 2/38 قرار داشت، یعنی کمترین تاثیر را در دارایی هاي اجتماعی داشته است. یافته ها گویاي آن است که برخورداري روستا از امکانات اولیه در رتبه ي 1 با میانگین رتبه اي 3/21 قرار داشت.
دسترسی به اینترنت، تلفن، تلفن همراه در رتبه ي 7 با میانگین رتبه اي 2/64 قرار داشت. یافته ها گویاي آن است که تعداد دامپروريها در روستا در 1 با میانگین رتبه اي 4/25 قرار داشت، یعنی بیشترین تاثیر را در دارایی هاي طبیعی داشته است. مساحت کل اراضی باغی در روستا در رتبه ي 5 با میانگین رتبه اي 2/65 قرار داشت. یافته ها گویاي آن است که کافی بودن پس انداز نقدي خانوار در رتبه ي 1 با میانگین رتبه اي 3/60 قرار داشت. وجود تنوع محصولات تولیدي در روستا در رتبه آخر با میانگین رتبه اي 3/45 قرار داشته است. وجود نیروي کارارزان و کارآمد در روستا در رتبه ي 1 با میانگین رتبه اي 4/05 قرار داشت.
مناسب بودن تعداد جمعیت در روستا در رتبه7 با میانگین رتبه اي 3/55 قرار داشت. یافته ها گویاي آن است که حمایت مدیریت محلی از فعالیتهاي اقتصادي در رتبه ي 1 با میانگین رتبه اي 3/10 قرار داشت. تشویق دولت به انجام فعالیتهاي اقتصادي در روستا رتبهي 14 با میانگین رتبه اي 2/38 قرار داشت.
با توجه به ضریب همبستگی اسپیرمن - 0/657 - به دست آمده براي دو متغیر استقرار تعاونیهاي مرزي و معیشت روستاییان ، همچنین سطح معنیداري به دست آمده - sig=0/000 - ، با اطمینان %95 بین آنها رابطه مثبت و معنیداري وجود. با توجه به ضریب همبستگی اسپیرمن - 0/780 - به دست آمده براي دو متغیر اثرات تعاونیهاي مرزي و سرمایه انسانی، همچنین سطح معنیداري به دست آمده - sig=0/000 - ، با اطمینان %95 بین آنها رابطه مثبت و معنیداري وجود داشته است.
مقدمه
در پایان قرن هیجدهم و آغاز قرن نوزدهم میلادي، انقلاب صنعتی، یعنی بهره برداري اقتصادي و انتفاعی از اختراعات فنی و علمی آن عصر به مقیاس وسیع، دگرگونی و تحول شگرف در زندگی اجتماعی و روابط گروههاي انسانی کشورهاي باختر اروپا به وجود آورد .
بنیانگذاري واحدهاي جدید صنعتی که در آن ماشین جایگزین نیروي انسانی شده بود، به بیکاري و آوارگی هزاران نفر از صاحبان حرف و صنایع دستی انجامید و زندگی آنان را دچار نوسانها و نابسامانیهاي شدید و غیر قابل توصیف گردیدند. افراد خانوادههاي تهی دست براي اینکه بتوانند مخارج زندگی خود را تامین کنند، ناچار شدند از کوچک و بزرگ به جستجوي کار بپردازند. نتیجه آنکه سیل زنان و کودکان خردسال به بازار کار سرازیر شد و وضع را دشوارتر و رنجهاي آنان را فراوانتر کرد .
تعاونیها به عنوان نهادهایی محسوب میشوند که افراد را با هدف رفع نیازهاي اقتصادي، اجتماعی و فرهنگی مشترك به-هم پیوند میزنند. تعاون، راهکاري مناسب براي مقابله با سوداگران و واسطهها و نیز به عنوان ابزاري در جهت خودیاري افراد فقیر جامعه محسوب میشود. بنابراین تعاونیها باید حتیالامکان مقداري سود ایجاد نمایند که سود حاصل جهت افزایش اشتغال و بهبود کیفیت خدمات مورد استفاده قرار گیرد. تعاونیها علاوه بر ارائه خدمات اقتصادي مانند تدارك و تامین کالا با قیمت مناسب براي اعضا، سازمانهایی اجتماعی هستند که به آموزش افراد در زمینه مدیریت اقتصادي میپردازند و باعث ایجاد روحیه همکاري در بین اعضا میشوند و حس وفاداري و صداقت را در بین اعضا نسبت به تعاونیها تقویت میبخشند .
شرکتهاي تعاونی روستایی بر اساس اساسنامه، قادر به فعالیت در زمینههاي مختلفی مانند ایجاد واحدها و مجتمعهاي تولیدي در بخشهاي کشاورزي و صنعت، تهیه و تدارك کالاهاي معیشتی و نهادههاي تولیدي، ارائه خدمات تاسیساتی و زیربنایی در جهت عمران و توسعه روستایی و کشاورزي، ارائه خدمات بازاریابی و بازاررسانی تولیدات کشاورزي، ارائه خدمات مالی و اعتباري، ارائه خدمات فنی و مشاوره اي، ارائه خدمات اطلاع رسانی، ترویجی و آموزشی، مدیریتی، نظارتی و حقوقی هستند .
تشکیل تعاونیهاي تولیدي در مناطق روستایی همچنان نقش مهمی در کاهش فقر، افزایش درآمد، افزایش سطح زیرکشت و افزایش تولید کشاورزان از طریق بالا بردن مقدار بازده در واحد سطح در مناطق روستایی دارد. همچنین مطالعات نشان میدهد که بین تشکیل تعاونیهاي تولیدي با کاهش مرگ و میر کودکان، عدالت جنسیتی و جلوگیري از خرد شدن مجدد واحدهاي تولیدي در مناطق روستایی رابطه مستقیم و معناداري وجود دارد . - 2 - براي حصول موفقیت در تعاونیها به ویژه در بخش کشاورزي و بازاریابی محصولات، تقویت همکاريهاي اقتصادي و اجتماعی بین تعاونیها داراي اولویت ویژهاي است. مطالعات فائو نیز نشان میدهد که بین تشکیل تعاونیهاي تولید روستایی و توزیع قدرت و ثروت بین روستاییان ارتباط معناداري وجود دارد
بسیاري از پژوهشهاي انجام شده در مورد تعاونیهاي روستایی بر این واقعیت تأکید داشتهاند که در بسیاري از کشورها، این شرکتها ضمن تأمین اعتبار و وام و سازماندهی امور تجاري اعضاء، باید در تولید بیشتر و توسعه مناطق روستایی، نقشی کلیدي به عهده گیرند. تعاونیهاي تولیدي ضمن بالا بردن مشارکت روستاییان در برنامههاي توسعه روستا، به توزیع عادلانه منابع و دسترسی برابر روستاییان به فرصتهاي اقتصادي و اجتماعی کمک میکند . - 4 - با عنایت به مطالب فوق الذکر، تعاونیهاي روستایی با بارور کردن جوانههاي دموکراسی، تقویت مشارکت روستاییان در برنامههاي توسعه، به کارگیري نظاممند دانش بومی، توسعه مقیاس زراعت و افزایش کارآمدي نیروي انسانی، اشتغالزایی، توزیع زیرساختهاي روستایی و توزیع فضایی و جغرافیایی بازارها موجبات توسعه مناطق روستایی را فراهم میسازد
پیشینه تحقیق
کاسا و شتو - 2014 - 1 در تحلیل موقعیت معیشت روستایی و پویاییهاي اجتماعی اقتصادي براي توسعه پایدار روستایی: مطالعه موردي بخش لگحیدا وردا به تجزیه و تحلیل وضعیت معیشت روستایی ناحیه وردا در جنوب اتیوپی پرداخته اند. براساس، تحلیل مکانیسمهاي اقتصادي، اجتماعی در ناحیه وردا نتایج نشان میدهد که سازمانهاي دولتی و سهامداران باید براي برطرف کردن نیازهاي جامعه وردا تلاش کنند تا بتوانند معیشت پایدار و توسعه روستایی را در ووردا ایجاد کنند
حیدري و همکاران - 1394 - ، در بررسی "موانع و راهکارهاي فعالسازي تعاونیهاي مرزنشین استان کرمانشاه" که به بررسی شاخصهاي دولتی-حمایتی، مدیریتی، آموزشی، اجتماعی-اقتصادي و مهارتی-تخصصی میپردازد، بیان کردند که عواملی همچون موانع دولتی-حمایتی، مدیریتی، آموزشی، اجتماعی-اقتصادي و مهارتی-تخصصی از مهمترین موانع و راهکارهاي فعالسازي تعاونی هاي مرزنشین استان کرمانشاه هستند و بیان کردند فراهم کردن زیرساختهاي مناسب و بالا بردن سهمیه ارزي مرزنشینان از جمله مهمترین راهکارهاي فعالسازي تعاونیهاي مرزنشین استان کرمانشاه است
جمعه پور و طالبی - 1390 - ، در "بررسی نقش تعاونیهاي مرزنشینان در توسعه منطقهاي - مطالعهي موردي خراسان جنوبی - " که به بررسی شاخصهاي اجتماعی-اقتصادي میپردازد، بیان کردند که ایجاد زیر ساختهاي لازم به بهانه فعالیت-هاي تعاونی در منطقه و کار و درآمد عاملی براي اسکان دائمی در مرزها از مهمترین فرصتها براي ایجاد تعاونیهاي مرزي روستایی در استان خراسان جنوبی است
آذري و همکاران - 1388 - ، در بررسی "سنجش رضایتمندي از فعالیت شرکتهاي تعاونی مرزنشینان استان خراسان رضوي" که به بررسی شاخصهاي اقتصادي و رضایتمندي میپردازد، بیان کردند که در عمل، عملکرد اقتصادي این تعاونیها در میزان تأثیرگذاري بر اقتصاد خانوار چندان موفقیت آمیز نبوده و در مجموع، در مقایسه با سایر موارد و کارکردها، با رضایت-مندي کمتر اعضاي تعاونیها همراه شده است
در این راستا محدوده مورد مطالعه این تحقیق شهرستان پیرانشهر میباشد که یکی از مناطق مرزنشین محسوب میشود. استان آذربایجان غربی و بهخصوص شهرستان پیرانشهر از مناطق مرزي ایران هستند که داراي توان بالایی جهت صادرات به کشورهاي همسایه هستند که خود زمینهاي جهت ایجاد تعاونیهاي روستایی است و علاوه بر این وجود زمینههاي مناسب صنایع دستی و امور کشاورزي، فرصتی مناسب جهت استقرار تعاونیهاي روستایی را فراهم کرده است. بنابراین سوال اساسی این بررسی آن است که تعاونیهاي مرزنشین چگونه به ارتقاء معیشت پایدار روستایی کمک مینمایند؟
روش شناسی تحقیق
بر اساس هدف پژوهش حاضر از نوع کاربردي میباشد. بهدلیل اینکه نتایج این تحقیق درمدت کوتاهی بدست آمده و قابل اجرا میباشد و کنترل متغیرهاي مستقلی که رفتار انسان را تحت تاثیر قرار میدهند اغلب دشوارو گاهاً غیر ممکن است بدین جهت از روش"معیاري" استفاده خواهد شد. چون هیچ پدیدهاي در جغرافیا به صورت مجزا و جدا از سایر پدیدهها قابل بررسی نیست، بنابراین نوع نگرش در این تحقیق ساختاري- سیستمی میباشد.
در بهرهبرداري از مکاتب، نظریهها و دیدگاههاي تحقیق روش کار قیاسی است. با توجه به نوع و روش تحقیق از روشهاي توصیفی- تحلیلی و ترکیبی در طول تحقیق استفاده خواهد شد. جامعه آماري موردمطالعه در این تحقیق تمامی اعضاي عضو تعاونی هاي روستایی شهرستان پیرانشهر می باشد. با توجه به سرشماري سال 1393 سرشماري کشاوري این شهرستان داراي 5 تعاونی با 18384 عضو می باشد. براي تعیین حجم نمونه با استفاده از روش کوکران 377 عضو تعاونی به عنوان تعداد نمونه تحقیق انتخاب شدند.
