بخشی از مقاله
چکیده
امنیت اجتماعی در پی تأمین امنیت براي گروههاي اجتماعی است که نقش هویتسازي را براي اعضاي خویش ایفا میکنند.
احساس امنیت در جوامع، پیش زمینه لازم براي توسعه اجتماعی یک جامعه است. لازمه حضور مردم در فضاهاي عمومی شهر و روستا، وجود امنیت اجتماعی براي آنان است. از مهمترین عوامل تهدید کننده این حضور بروز ناامنی و ترس و نگرانی است.
ناامنی یک مانع جدي بر سر راه رشد و شکوفایی و توسعه همه جانبه جوامع محسوب می شود. این موضوع در شهرهاي مرزي از اهمیت بیشتري برخوردار است. در این پژوهش سعی شده است که امنیت اجتماعی شهرهاي مرزي، خاصه شهر مرزي بازرگان در استان آذربایجانغربی مورد بررسی قرار گیرد. متغیرهاي مورد بررسی میزان اعتماد به نهادهاي قانونی (نیروي انتظامی و دادگاه) میباشند. این پژوهش در بخش نظري، کتابخانهاي و در بخش عملی، میدانی بوده و ابزار اصلی در جمع آوري اطلاعات آن پرسشنامه است. جامعه آماري مورد بررسی اهالی شهرستان بازرگان و روستاهاي پیرامون آن بوده که با استفاده از روش نمونه گیري تصادفی ساده، 50 نفر انتخاب و پرسش نامه در میان آنها توزیع گردید. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار spss استفاده شد. نتایج بدست آمده از این پژوهش حاکی از ارتباط معنی دار و مثبت بین اعتماد مردم منطقه به نهادهاي قانونی مرتبط با امنیت بخصوص امنیت اجتماعی و میزان امنیت اجتماعی در شهرهاي مرزي از جمله شهر مرزي بازرگان است. همچنین مشخص گردید که بین سطح سواد و اعتماد به نهادهاي قانونی مرتبط با امنیت اجتماعی رابطه اي مثبت و معنی دار وجود دارد. نتایج پژوهش مشخص کرد که میزان اعتماد به نیروي انتظامی در شهرستان مرزي بازرگان از روستاهاي اطراف آن بالاتر است. همچنین نتایج پژوهش مشخص نمود که تعداد رجوع افراد به نهادهاي قانونی به نسبت جمعیت در شهر بسیار بیشتر از روستاها بود. با توجه به نتایج حاصله مشخص گردید که میزان رضایت از نیروي انتظامی به عنوان یک نهاد قانونی براي تامین امنیت اجتماعی در سطح قابل قبولی قراردارد.
واژگان کلیدي: بازارچه مرزي، امنیت شغلی، بازرگان، غرفه داران
مقدمه
به موازات گسترش اجتماعات و پیچیده تر شدن روابط و تعاملات اجتماعی ، موجود بشري وارد روابط گوناگونی شد که عرصه-
هاي زندگی را تحت عناوین اجتماعی، اقتصادي، سیاسی، فرهنگی و...از هم متمایز کردند و امنیت او را تحت الشعاع قرار
٩٥٧
ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین - 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012
دادند. در ادبیات مربوط به امنیت، تا قبل از سال 1980 و به خصوص قبل از چاپ کتاب »مردم، دولت ها و هراس« نوشته ي باري بوزان، امنیت مساوي با قدرت و به طور اخص قدرت نطامی بود. تحول اساسی در مفهوم امنیت در سال 1983 و با انتشار کتاب اخیر صورت پذیرفت. تلقی از مفهوم امنیت که در گذشته فقط عینی گرایی بود با دخالت دادن مفاهیم و ساختارهاي ذهنی در برداشت از امنیت و گسترش حوزه امنیت از دولت ها به سایر واحدها مثل اجتماع، دچار تغییر شد .(Mcsweeney,1999,68) بنابراین امنیت از اساسیترین نیازهاي بشر است. امنیت قدمتی به اندازه عمر بشر دارد و دولت ها براي تامین این نیاز اساسی ، همواره امنیت ملی را اولویت اول سیاست هاي داخلی و خارجی خود قرار داده و براي کسب، حفظ و گسترش آن تلاش می نمایند (آتشین،. (1380 بحث امنیت ملی و داشتن نگرانی از تهدیدات امنیت دولت هاي همسایه را وادار به تهیه ي ساز و کارهاي دفاعی میکند. بیتردید هیچ عنصري براي پیشرفت، توسعه و تکامل یک جانبه و همچنین شکوفایی استعدادها مهمتر از عنصر امنیت و تامین آرامش در جامعه نبوده و توسعه اجتماعی، خلاقیت و فعالیت ارزشمند، بدون امنیت امکان پذیر نخواهد بود (فرماندهی نیروي انتظامی اصفهان،.(1387 بدینسان، پیش زمینه یک اجتماع سالم، احساس امنیت است که بستر ساز توسعه جوامع انسانی است و سعادت یک اجتماع نیز در گرو حفظ و بقاي امنیت و احساس ناشی از آن است. جمهوري اسلامی ایران نیز یکی از مهمترین دغدغههاي خود را تهدید امنیت از ناحیهي مرزهاي کشور میداند. طبیعتا دولت ایران و نهادهاي مجري قانون به دنبال راهکارهایی براي حفظ این امنیت هستند، که در این مسیر پر پیچ و خم صاحبنظران و اندیشمندان این حوزه نیز می توانند با ارائه راهکارها و نشان دادن مسیر صحیح به دولت و مجریان قانون و در مقامی بالاتر به تامین امنیت مرزهاي کشور پهناور ایران کمک کنند. از اینرو در این پژوهش که قدمی است بسیار کوچک، سعی شده است کنکاشی در رابطه با بررسی عوامل اجتماعی موثر و عملکرد نهادهاي نظم و قانون در شهر مرزي بازرگان پرداخته شود.
بیان مساله:
امروزه حراست و حفاظت از سرزمین در سراسر کره زمین براي تمام کشورها یک ارزش به حساب می آید. جهت داشتن ضمانتی براي این امر داشتن مدیریت مرزها و داشتن مرزهایی با امنیت کامل نیاز می باشد. امنیت بنیاديترین نیاز یک جامعه و مهمترین عامل براي دوام زندگی اجتماعی به شمار می رود.
ماندل امنیت را اینگونه تعریف می کند: امنیت ملی شامل تعقیب روانی و مادي ایمنی است و به طور اصولی جزء مسولیت حکومتهاي ملی است، تا از تهدیدات مستقیم ناشی از خارج، نسبت به بقاي رژیم ها، نظام شهروندي و شیوه زندگی شهروندان خود ممانعت به عمل آورند. این تعریف به این دلیل که امنیت را تنها حفاظت از دولت نمی داند و به جاي اکتساب ایمنی بر تعقیب آن تاکید می کند و نیز اینکه تهدید در قلب آن نهفته است قابل توجه است و البته از جمله تعاریفی است که روي حکومت ها به عنوان بازیگران اصلی در تعقیب امنیت ملی تاکید دارد.
مفهوم احساس امنیت یکی از شاخصههاي کیفیت زندگی در شهرهاست و آسیبهاي اجتماعی از مهمترین پیامدهاي مختلف امنیت به شمار میآیند(عظیمی،(1384 یکی از مهمترین عوامل تهدیدکننده حضور مردم در فضاهاي عمومی، ترس یا احساس نا امنی است. نا امنی مکانها و فضاهاي عمومی نشاط و سلامتی را در زندگی روزمره مختل میکند و با ایجاد مانع بر سر راه رشد فرهنگی و مشارکت عمومی، هزینههاي زیادي را بر جامعه تحمیل می نماید (افتخاري، .(1381 نا امنی میتواند عوارض و ضایعات روان شناختی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادي و حتی سیاسی بر جاي گذارد. از نظر گرابوسکی نا امنی ممکن است اثرات دراز مدتی بر کیفیت زندگی و بهرهوري و اجتماعی داشته باشد (حسینی، .(1386 فقدان یا اختلال در امنیت، پیامد و بازتابهاي نگرانکننده و خطرناکی براي افراد و دولتها به دنبال دارد. در همین رابطه دولتها و نظامهاي سیاسی سالانه بودجههاي هنگفتی را هزینه میکنند.(ترابی و گودرزي،(1384
٩٥٨
ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین - 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012
امنیت اجتماعی، با دو مفهوم نظارت اجتماعی و اجتماعی شدن پیوند نزدیکی دارد و شناخت درست مفهوم امنیت اجتماعی و برنامه ریزي موثر براي ارتقاي آن مستلزم شناخت درست ابعاد نظارت اجتماعی و اجتماعی شدن است. هدف اصلی امنیت اجتماعی برقراري نظم در جامعه و جلو گیري از وقوع انحرافات اجتماعی است.
زمانی که هویت یک گروه اجتماعی به مخاطره میافتد، مساله امنیت اجتماعی نیز مطرح میشود. در واقع هر آنچه هویت اجتماعی گروهها را به مخاطره اندازد به عنوان تهدید امنیت اجتماعی قلمداد میشود. از آنجایی که امنیت اجتماعی معطوف به گروههاي فروملی، در سطح ملی یا فراملی است، تهدیدات امنیت اجتماعی نیز به همین نسبت میتواند در سطح داخلی، ملی یا فراملی مطرح باشند. نیاز به امنیت پس از نیازهاي جسمانی، اساسی ترین نیاز بشر است و فقط با داشتن امنیت است که رشد و تعالی فردي و جمعی محقق می گردد. بر این اساسی تلاش مستمر براي تامین امنیت و یا گسترش دامنه آن یکی از مهمترین اولویت هاي کشورها در عرصه روابط بین الملل است و تامین امنیت ملی در بالاترین حد یکی از نگرانی هاي عمده دولت ها است(بوزان، .(1378 بی تردید در ایجاد امنیت و احساس امنیت ، عوامل گوناگونی دخالت دارند که فقدان آنها برقراري احساس امنیت را کند کرده یا مانع از تحقق آن شده است. ضرورت مطالعه و تحقیق در خصوص مسئله مطرح شده نیز از آنجا ناشی می شود که تهدیدات داخلی بالفعل و بالقوه در کشورهاي کمتر توسعه یافته اغلب امنیت اجتماعی این جوامع را به خطر می اندازد.(خوشفر،1387،(293-257
