بخشی از مقاله
چکيده
گردشگري يکي از صنايع بزرگ در جهان است و «گردشگري ورزشي» صنعتي است که از ترکيب دو صـنعت «گردشـگري» و صنعت «ورزش » پديد آمده است . و افراد بسياري در سرتاسر جهان در آن اشـتغال دارنـد. ويژگـي هـاي اقليمـي، جغرافيـايي و توپوگرافي، شرايط کم نظير اکولوژي، منابع آب زياد، کوهستانهاي سربه فلک کشيده با شيب هـاي آرام تـا تنـد جهـت انجـام کوهنوردي و صخره نوردي، پوشيده و عاري از برف جهت ورزشهاي زمستاني، رودخانه هاي آرام و خروشان با پهناي عـريض و کم مناسب براي انواع ورزشهاي آبي و زمين هاي بکر و مسطح در ارتفاعات مختلف جهت مسائل پزشکي ورزشي در روستاهاي شهرستان از پتانسيلهاي قوي گردشگري ورزشي منطقه محسوب مي شـود. و نتيجـه مـي گيـريم کـه روسـتاهاي شهرسـتان پيرانشهر از هر لحاظ داراي قابليت و جاذبه هاي گردشگري ورزشي مـي باشـد و مـي تـوان بـا برنامـه ريـزي اصـولي صـنعت گردشگري ورزشي در منطقه را تقويت و شاهد توسعه پايدار در شهرستان باشيم . صنعت گردشگري در شهرستان پيرانشهر مي تواند درآمد سرانه روستائيان که مبتني بر صنايع دستي، کشاورزي و حتي دامداري اسـت را افـزايش داده و اقتصـاد روسـتا را دگرگون کند.
کلمات کليدي: روستا، گردشگري ورزشي، اقتصاد روستايي، پيرانشهر
مقدمه
تلفيق صنعت گردشگري، بعنوان يکي از صنايع مهم و برترجهان و ورزش به عنوان يکي ازصنايع قدرتمنـد و بـا اهميـت دنيـا، موجب آن گرديد تا يکي ازشگفت انگيزترين صنايع خدماتي، به نام صـنعت گردشـگري ورزشـي پديـد آيـد، بـه طـوري کـه کارشناسان امر، اين صنعت را به عنوان منبع اصلي دراشاعه فرهنگ ملل - اشتغال زايي - رشد اقتصادي ... و توسعه زيرساخت ها مي دانند و کشورهاي مختلف دنيا، همواره در تلاش اند تا با تدوين استراتژي هاي مختلف ، بيشترين بهره بـرداري را از ايـن صنعت بزرگ و ارزشمند کسب نمايند. رويدادهاي ورزشي بسيار مورد توجه گردشگران در سراسر دنيـا قـرار دارد، گردشـگري ورزشي صنعتي است که از ترکيب دوصنعت ، گردشگري و ورزش پديد آمده است (فتح الهي، ١٣٨٦) سهم گردشگري ورزشـي دراستراليا ساليانه حدود سه ميليارد دلار برآورد مي شود، اما در ايران با وجود دارا بودن پتانسيل هاي بسـيار در گردشـگري و شرايط جوي و آب وهوايي منحصربه فرد سهم گردشگري از توليد ناخالص ملي فقط 1/0 مي باشد(شفيع زاده ، ١٣٨٧) . ديري و جاگو عنوان نمودند که گردشگري ورزشي، نقش مهمي در اقتصاد ملي و محلي دارد و به نظر مي رسد از توانايي بالقوه بـراي افزايش آن برخوردار است (٢٠٠٦ ,Deery). تعدادي از انگيزش ها براي حضور در رويداد هاي ورزشي نسبت به انگيـز شـهاي ديگر برتري دارند.
يکي از راهبردهايي که اخيرا در اغلب کشورهاي جهان مورد توجه قرارگرفته توسعه و گسـترش توريسـم در منـاطق محـروم و داراي پتانسيل هاي لازم براي گردشگري مي باشد (قادري ،١٣٨٣،٣٦).
سوربوروک ( ١٩٩٩ ) در مطالعه خود اشاره کرده است که افراد با ترکيبي از عوامل انگيزشي در رويـداد هـاي ورزشـي حضـور پيدا مي کنند. مضاف بر انگيزه ، بازاريابي ويژه براي گردشگري ورزشي نيز اهميت زيادي دارد و علاوه بر جـذابيت رشـته هـاي ورزشي استفاده از سيستم هاي قوي بازاريابي در دو رسانه اينترنت و تلويزيون بـراي تبليغـات و اطـلاع رسـاني الکترونيکـي و جرايد موجبات حضور گردشگران ورزشي را فراهم مي سازند، عدم راهبرد يا برنامه معيني در اين مورد لـزوم طراحـي الگـويي مناسب براي بازاريابي گردشگري ورزشي در ايران را بيش از پيش آشکار مي سازد، هنرور مديريت ورزش را بيشترين تاثير بـر آميزه بازاريابي و گردشگري مي داند (هنرور، ١٣٨٨). عوامل اثر گذار بر بازاريـابي گردشـگري را مـي تـوان عوامـل محيطـي، اقتصادي، فرهنگي، مديريت و برنامه ريزي بازاريابي، بازارهاي هدف ، جايگاه يابي و مديريت ورزشـي کشـور قلمـداد کـرد( De ١٩٩٨,Knop). اميرنژاد مشکل توريسم و گردشگري کشور را بطور مشخص عدم سياستگذاري و برنامه ريزي مي داند وي بـا توجه به تجزيه و تحليل SOWT نقاط قوت توريسم ورزشي کشور را وجود تنوع در بازيهاي بومي و محلـي کشـور، در بخـش ضعف فقدان برنامه ريزي و استراتژي صحيح ، دقيق و علمي براي توسعه گردشگري ورزشي در کشور، در بخش فرصـتها تنـوع اقليم يا شرايط آب و هوايي مناسب جهت برگزاري اردو ها و مسابقات مختلف از جمله اسـکي، قـايقراني و در بخـش تهديـدها ديدگاه منفي و تبليغات سوء کشورهاي خارجي در مورد ايران به عنوان بارزترين اولويت ها نشان مي دهد(اميرنژاد، ١٣٨٨).
پيشينه تحقيق
مولين سال (١٩٨٣) براي اولين بار از ورزش به عنوان يک صنعت ياد کرد. او در توضيح اين گفته خويش سالها پـيش گفـت : هرگونه فعاليت ورزشي آماتور و حرفه اي که موجبات افزايش ارزش افزوده کالا و خدمات ورزشي رافراهم کنـد، صـنعت ورزش محسوب ميشود.
پارکز در سال (٢٠٠٦) اجزاي صنعت ورزش را بر اساس نوع فرآورده مرتبط با آنها بـه ٣ گـروه تقسـيم کـرد کـه شـامل اصـل عملکرد ورزشي توليدات ورزشي و توسعه ورزشي در صنعت ورزش است او از صنعت ورزش بر مجموعه فعاليت هاي مرتبط بـا توليد و بازاريابي کالاها و خدمات ورزشي نام برد که در ارتقاي ارزش افزوده نقش مهمي دارند.
اگر ما به گذشته گردش مالي اين حوزه از صنعت بازگرديم در دهه ٩٠ ميلادي ورزش از هفدهمين صنعت برتر، کشوري چون ايالات متحده محسوب ميشده که طي ١٠ سال گذشته با توجه به رشد چشمگير اين صنعت ، ورزش توانست بـه عنـوان يـک صنعت برتر، رتبه ٦ را بين صنايع برتر دنيا به خود اختصاص دهد . اين صنعت پس از خريد و فروش ملک ، صـنعت کـامپيوتر، صنعت بهداشت و امور نظامي با ٢٥٢ ميليارد دلار گردش مالي از صنايع بزرگ مـالي در ايـن کشورمحسـوب شـد و از صـنايع بزرگي هم چون خودرو سازي و موتور سازي وحتي صنعت هاليوود در آمريکا پيشي گرفت . و از اين رو است کـه مـا اکنـون از ورزش ميتوانيم به عنوان يک صنعتي پر سود سخن برانيم که بود و نبود نگرشي اقتصادي برآن گوياي افت و خيزهـاي کـلان برنامه هاي اقتصادي يک سرزمين است .
دکتر کاظمي دکتراي مديريت ورزش در اين خصوص بر اين باور است که در حال حاضر در کشور ما اين پتانسـيل وجـود دارد که بعد از صنعت نفت ، صنعت ورزش يکي از بزرگترين و سود آورترين صنايع براي ما محسوب شود. هاني محقق و پژوهشگر اقتصادي ورزشي در سال (٢٠٠٦) در تحقيقي که در مورد ارزيابي اندازه اي مربوط به صنعت ورزش در اقتصاد ملي استراليا انجام داده بيان کرده بود که اگر هدف ورزش مقايسه صنعت ورزش با کل اقتصاد باشد قضيه متفاوت است و مقايسه توليد ناخالص ملي بخش ورزش با توليد ناخالص داخلي GDPS ممکن است تا حدي به هم مربوط باشـند بـا ايـن وجود اين سازمان ارزيابي ميکند که بايد کل هزينه روي ورزش باشد.
موقعيت جغرافيايي و ويژگي هاي طبيعي
پيرانشهر يکي از شهرستانهاي جنوب غربي استان آذربايجان غربـي بـا ٢٤٥٦٤٨ نفـر در شـمال غربـي ايـران واقـع شـده است (شکل ١). اين شهرستان که مشخصات آن در جدول (١) آورده شده است ، با ارتفاع ١٨٤٠ متر از سطح دريـا در دشـتهاي بين کوههاي بلندي چون سياه کوه در شمال و شيخان در جنوب که سرچشمه هاي رود زاب از آنهـا روان اسـت ، قـرار دارد. از نظر تقسيمات کلي اقليمي، شرايط آب و هواي کوهستاني سرد و مديترانه اي در منطقـه برقـرار اسـت . فصـل تابسـتان تقريبـا خشک بوده و بقيۀ ماههاي سال مرطوب است . ميزان متوسط بارش سالانه ٦٧٣ ميليمتر و بارش فصل زمستان ٢٩٨ ميليمتر و ميانگين درجه حرارت سالانۀ منطقه ١٢ درجه سانتيگراد است . بخش مهمي از ريزشهاي جوي به صورت جامـد و بـرف اسـت .
درجه حرارت بطور متوسط بين ٣٣ تا ٥- درجه سانتيگراد متغير بوده و دماي متوسط ژانويه به عنوان سردترين ماه زيـر صـفر درجه سانتيگراد است . که روند تغييرات ميانگين دماي حداقل فصـل بهـار ايسـتگاه سـينوپتيک پيرانشـهر (١٣٩١-١٣٦٥) در شکل (٢) و ميانگين دماي حداقل سالانه ايستگاه سينوپتيک پيرانشهر (١٣٩١-١٣٦٥) در شکل (٣) ترسيم شده است .
شکل (١): محدوده مورد مطالعه
جدول ١- مشخصات جغرافيايي پيرانشهر
معرفي ورزشهايي قابل اجرا در شهرستان :
١- ورزشهاي زمستانه
١-١- اسنوبرد :
رشته اسنوبرد همانند تلفيقي از اسکي روي آب ، اسکيت و اسکي روي برف است . اين رشته يکي از رشته هـايي اسـت کـه بـه سرعت رشد نمود و خود را در مسابقات بين المللي و المپيک زمستاني از ناگانو ١٩٩٨ به ثبت رساند.
١-٢- کراس کانتري ( صحرانوردي)
رشته اسکي صحرانوردي يکي از رشته هاي پرتحرک و قدرتي در المپيک زمستاني است . مسابقه دهنده ها با مقايسه زمـان بـا يکديگر به رقابت پرداخته و بايد توانائي و قدرت بدني آن را داشته باشند تا با حريفان به رقابت بپردازند.
١-٣- نورديک کمبينه ( ترکيبي اسکي صحرانوردي و پرش )
در اين رشته ورزشي شرکت کنندگان مي بايست در ٢ رشته تبحر کافي را داشته باشند. اسکي پرش و اسکي صحرانوردي، که به صورت مسابقه عادي انفرادي، مسابقه طولاني انفرداري و مسابقه طولاني تيمي برگزار مي شود.
