بخشی از مقاله
چکیده:
هدف این پژوهش، بررسی تاثیر مشاغل خانگی و خود اشتغالی بر افزایش اعتماد به نفس و بهزیستی روان شناختی زنان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی شهر تهران بوده است .جامعه آماری مورد مطالعه کلیه زنان خانواده های تحت پوشش شهر تهران است که در مشاغل خانگی یا بصورت خود اشتغالی مشغول کار بودند،از طرفی با توجه به اینکه پژوهش حاضر از نوع علی - مقایسه ای بود به همین منظور حجم نمونه برای این نوع پژوهش 30 نفر در نظر گرفته شده همچنین با در نظر گرفتن ماهیت پژوهش، حجم نمونه 180 نفر در نظر گرفته شد که شامل 90 نفر از زنان تحت پوشش شاغل و 90 نفر نیز از زنان تحت پوشش خانه دار بودند. روش جمعآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه سلامت عمومی - GHQ - و عزت نفس کوپر اسمیت مورد استفاده قرار گرفت و بر روی نمونه مورد نظر اجرا شد. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از آمار توصیفی - فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار، واریانس و نمودار و ... - و به منظور آزمون سوال های پژوهش از آمار استنباطی - از آزمون آماری کروسکال والیس و یومان ویتنی - استفاده شد. نتایج نشان داد: که مشاغل خانگی و خود اشتغالی بر افزایش اعتماد به نفس و بهزیستی روان شناختی زنان تحت پوشش تاثیر دارد.
کلید واژه ها: مشاغل خانگی،خود اشتغالی، اعتماد به نفس، سلامت جسمی و روانی، خانواده های بدون سرپرست و دارای سرپرست و ایثارگر.
مقدمه تعامل اجتماعی و روابط با دیگران بخش مهمی از زندگی روزمرهی انسان است، این روابط خود به خود رخ نمیدهد، آنها را باید ایجاد کرد، ادامه داد و حفظ کرد. از مواردی که با آن میتوان روابط اجتماعی را ایجاد و تسهیل کرد داشتن مهارت، جرأتورزی و عزت نفس بالاست. غالباً چنین تصور میکنند که عزت نفس یعنی آن که فرد به تواناییهای خود اعتقاد داشته باشد و اعتماد به نفس درونی خود را بر اساس کارهایی بنا نهد که در آنها مهارت دارد. عزت نفس باور شخص نسبت به خویشتن به عنوان یک انسان است. چنانچه فرد دارای عزت نفس بالا باشد میتواند اقدامات لازم را برای پیشبرد زندگی خود صورت دهد.
از موضوعات اساسی در برنامهریزیهای خرد و کلان اقتصادی کشورها توجه به نیروی انسانی است. چنانچه این نیروی انسانی ماهر و متخصص باشد سهم زیادی را در رشد و توسعه خواهد داشت. - زنان حدود نیمی از جمعیت جهان را تشکیل میدهند. - نقش آنان عمدتاً در برنامههای ملی و بینالمللی، در رابطه با نحوهی برخورد با مقاطع بحران اقتصادی و توسعه سرمایهگذاری در مناطق در حال پیشرفت نادیده گرفته شده است. بنابراین میتوانند در فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی سهیم بوده و با کسب آموزش در جهات مختلف، از جمله حرفه، در بالا بردن سطح تولید و بهرهوری بیشتر از نظر اقتصادی و رشد توسعه کشور سهم بسزایی را داشته باشند.از طرفی نقش اشتغال در پویایی زندگی انسان انکارناپذیر است و میتوان آن را کانون ارتباطات انسان و اجتماعی تلقی نمود. در جهت این پویایی، بیتردید زنان به عنوان نیمی از جمعیت، تأثیر مثبتی در توسعه جامعه دارند. در جامعهای که مشارکت زنان در زمینه اشتغال و فعالیتهای اقتصادی بیشتر باشد، رفاه اجتماعی نیز بیشتر خواهد بود، زیرا مشارکت زنان در بازار کار موجب کاهش نرخ باروری، افزایش سطح تولید، افزایش درآمد سرانه و در نتیجه باعث افزایش رفاه اجتماعی برای کل جامعه می-شود. یکی از زمینههای مهم فعالیت اقتصادی زنان مشاغل خانگی میباشد. مشاغل خانگی به عنوان نوعی کسب و کار که با عضویت اعضای خانواده در فضای مسکونی همجوار شکل میگیرد، تعریف میشود و به عنوان راهکاری مهم برای ایجاد اشتغال و درآمد در سراسر جهان محسوب میشود یکی از زمینههای مهم فعالیت اقتصادی زنان مشاغل خانگی میباشد. اکثر مردم بر این موضوع واقفند که اشتغال خانگی، بخش مهمی از میزان وضعیت اقتصادی و نحوه زندگی است. اشتغال خانگی و خوداشتغالی حافظ سلامت جسمانی و روانی بوده و می تواند خطر پیدایش بیماری های مزمن را کاهش دهد، عزت نفس و امید به بقا را افزایش دهد و کیفیت زندگی را در طول سالهای آینده بهبود بخشد بنابراین وجود فقر و گسترش آن در جامعه منشاء مشکلات و نارسائیهایی دیگر در زمینه های اجتماعی و فرهنگی می شود کمیته امداد امام خمینی - ره - بزرگترین نهاد حمایتی از این خانواده ها در جهت تحقق اهداف اساسی خود که رفع مشکلات اقتصادی و روحی و روانی به منظور برقراری عدالت اقتصادی و اجتماعی است فعالیت می کند لذا توجه به عملکرد اقتصادی و اجتماعی کمیته امداد امام خمینی - ره - در جهت تحقق هدف خود، میزان موفقیت طرحها وبرنامه های این نهاد در زمینه عوامل تأثیرگذار بر خوداشتغالی و خوداتکایی در خانواده های تحت پوشش را بیان می کند. کمیته امداد امام خمینی - ره - صرفاً جنبه خدمات حمایتی را ندارد بلکه در کنار آن نقش کارآفرینی اجتماعی را نیز برای خانواده های تحت پوشش خود ایجاد نموده است. علی رغم تلاش های وافر این نهاد در راستای هدف اساسی یعنی اشتغال خانگی به منظور خوداشتغالی خانواده های تحت پوشش و صرف هزینه های زیاد، تعداد خانواده هایی که به مشاغل خانگی روی آورده اند نسبتاً کم است. شناسایی عوامل کلیدی موفقیت طرح های خوداشتغالی خانواده های تحت پوشش به مسئولین این نهاد در سیاست گذاری و برنامه ریزی جهت افزایش خودکفایی طرح های خوداشتغالی افراد تحت پوشش خود کمک موثری نماید.
بیان مسأله با توجه به این امر که خانواده به عنوان کوچکترین و در عین حال منسجم ترین گروه در جامعه محسوب می شود. خانواده به عنوان کانونی است که اکثریت قریب به اتفاق آسیب ها و مسائل اجتماعی می شود. شان و مقام خانواده و نقشی که والدین در حوزه های تربیتی، اجتماعی اقتصادی و فرهنگی ایفا می نمایند اهمیت این نهاد اجتماعی را بیشتر و بر همین اساس، حفظ و صیانت از خانواده، موجب همبستگی و انسجام جامعه و افزایش سرمایه اجتماعی در هر دو سطح می گردد. گرچه خانواده معمولا مرکب از پدر، مادر، فرزند یا فرزندان است و در این ساختار مرد به عنوان سرپرست محسوب می گردد، لکن در حال حاضر بادرصد قابل توجهی از خانواده هایی مواجه هستیم که درآن زنان سرپرستی خانوار را برعهده دارند. این وضعیت باعث شده که زن خانواده لاجرم سرپرستی خانواده و ایفای تمامی نقش های مرد خانواده را علاوه بر ایفای نقشهای خود به عهده گیرد نقش اشتغال در پویایی زندگی انسان انکار ناپذیر است و می توان آن را کانون ارتباطات انسانی و اجتماعی تلقی نمود، بدون شک زنان در این فرایند نقش مهمی را عهده دار هستند. پدیده اشتغال و کار از ابتدای زندگی اجتماعی بشر مورد توجه بوده است و اشتغال زنان همراه با مردان در مزارع و در خانه، امری عادی تلقی می شده است و با وجودی که زنان در حدود نیمی از جمعیت جهان را تشکیل می دهند، تاثیر اشتغال آنان بر ابعاد مختلف زندگی اجتماعی در سطوح خانواده و حتی در سطح ملی کمتر مورد توجه قرار گرفته استدر. دهه های اخیر زنان به دلایلی چند اشتیاق بیشتری به کارکردن نشان داده اند.
عامل اقتصادی معمولاً مهمترین دلیل است. زنان برای جبران کمبود در آمد خانواده و بالابردن قدرت خرید خانواده، برای کسب نوعی آزادی فردی، استقلال و یا به عنوان ایمنی برای آینده خود یا خانواده شان، یا حضور فعال در اجتماع کار می کنند اعتماد به نفس اجتماعی به فرد اجازه میدهد که به هنگام تعامل با افراد یا گروهکهای کوچک، نسبت به خود صادق باقی بماند. استقلال از همتا فرد را قادر می سازد که موضع خود را علیرغم این که برخلاف نظر عموم است، حفظ کند. اعتماد به نفس مربوط به موقعیت به ما اجازه می-دهد که صرف نظر از موقعیت اجتماعی افراد، با آنها به شیوههای یکسان برخورد نماییم. ابراز وضع ما را قادر میسازد که وقتی دیگران ما را به طور دقیق زیر نظر دارند، همچنان خودمان بمانیم. ابراز فیزیکی به ما اجازه میدهد که بدون تنش خود را بروز دهیم. این مؤلفه همچنین افراد را به سمت گوش دادن به ما، پیروی از ما و تأیید ما سوق میدهد. عوامل زیادی در تعیین میزان اعتماد به نفس فرد نقش دارند که از آن جمله میتوان به ارزشها، نگرشها و گرایشهای فرد، عوامل خانوادگی، عوامل اجتماعی و نوع کاری که فرد به آن میپردازد، اشاره کرد.
هر جا اعتماد به نفس وجود دارد تمایل به مفید بودن نیز وجود دارد و احساس مفید بودن نیز در نتیجه کار بارور به وجود میآید. کار بارور برای حس سودمندی شرطی اساسی است و انجام آن باعث میشود که انسان بر زندگی خود احساس حاکمیت کند. نتایج بررسی های صورت گرفته نشان داده است که در ایران وضعیت اشتغال زنان دو ویژگی مهم دارد. در مقایسه با سایر کشورهای در حال توسعه زنان فرصتهای شغلی کمتری دارند و اغلب در بخش غیر رسمی بدون هیچ گونه دستمزدی بکار مشغولند و دیگر اینکه نقش زنان ایرانی در بازار کار سنتی به ویژه در مناطق روستایی و فعالیتهای بخش کشاورزی و صنایع دستی در ارقام و جداول آماری سرشماریها و دیگر طرحهای آماری، به درستی اندازهگیری نشده است. شادی طلب و کمالی در مطالعهی خود به بررسی مشارکت اجتماعی زنان پرداخته اند. یافتههای پژوهش نشان دهندهی آن بوده است که تنگناهای ساختاری و خانوادگی از بارزترین موانع مشارکت اجتماعی زنان بوده است.تولایی در بررسی خود موانع مشارکت اجتماعی زنان را در سه سطح فردی،
