بخشی از مقاله
چکیده:
بررسی رابطه بین حاکمیت شرکتی و تغییرپذیری ساختار سرمایه در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار هدف اصلی این تحقیق است. این موضوع از طریق بررسی اثر مولفه های حاکمیت شرکتی به عنوان متغیر مستقل که شامل درصد مالکیت سرمایه گذاران نهادی، درصد مالکیت مدیریتی، اعضای غیر موظف هیات مدیره و وجود حسابرس داخلی می باشد بر ساختار سرمایه این شرکتها به عنوان متغیر وابسته آزمون میشود.
جامعه آماری تحقیق شامل 82 شرکت از بین شرکتهای پذیرفته شده در بورس بوده که در فاصله سالهای 1388 لغایت 1392 دارای شرایط تعیین شده برای جامعه آماری باشند. نتایج تحقیق بیانگر این است که رابطه مثبت و معناداری بین متغیردرصد مالکیت سرمایه گذاران نهادی و درصد مالکیت مدیریتی و ساختار سرمایه شرکتها وجود دارد. از طرف دیگر بین متغیر مالکیت اعضای غیر موظف هیات مدیره و وجود حسابرس داخلی با ساختار سرمایه شرکتهای نمونه رابطه معناداری مشاهده نشده است .
-1مقدمه:
قرن 20 قرن مدیریت و قرن 21 قرن حاکمیت ، شفافیت و پاسخگویی است. مدیریت و حاکمیت هر دو کنترل شرکت را مد نظر قرار می دهند اما حاکمیت همواره مستلزم بررسی اهداف اساسی و مشروعیت آن اهداف است. حاکمیت شرکتی ساختار قانونی و سازمانی است که روی کلیت درونی شرکت وجود دارد. بنابراین حاکمیت یک مجموعه از قراردادها و قوانین است که در پرتو آن، وظایف جنبه ی قانونی پیدا میکند و بوسیله ی تصویب قوانین و حمایت از طریق اصول و الزامات قانونی هر حکومت یا دولتی به کار می رود.
حاکمیت شرکتی از مفاهیمی است که در چند دهه ی اخیر در مفاهیم سازمانی مطرح و مورد توجه قرار گرفته است. در این دیدگاه ذی نفعان مختلف از درون و بیرون از محیط سازمان می توانند درفضای شفاف، تصمیم گیری و اقدام نمایند.امروزه حفظ منافع عمومی، رعایت حقوق سهام داران، ارتقای شفافیت اطلاعات والزام شرکت ها به ایفای مسئولیت های اجتماعی از مهمترین آرمانهایی است که بیش از یک دهه گذشته توسط مراجع مختلف نظارتی و اجرایی مورد توجه قرار گرفته است.
تحقق این آرمانها مستلزم وجود ضوابط استوار و ساز و کارهای اجرایی مناسب است که مهم ترین آنها نظام حاکمیت شرکتی است.حاکمیت شرکتی یک مجموعه مقررات، فرهنگ و ترکیبات نهادی است که تعیین میکنند ،چگونه یک مؤسسه کار میکند، چه کاری انجام میدهد، چه کسی آن را اداره میکند، چگونه کنترلها در آن اعمال میشود و چگونه مخاطرات و نتایج بدست آمده از فعالیتهای خود را تخصیص میدهد .حاکمیت شرکتی که به وسیلهی آن سازمان هدایت، کنترل و ارزیابی میشود و دلایل اهمیت آن مثل ثبات و هماهنگی از طریق قرار ایجاد مطابقت با استفاده از قوانین و مقررات، قراردادها و سیاست و اهداف که آن را اثربخش می کند.
حاکمیت شرکتی از یک مفهوم سازمانی را میتوان از نوشته های کنس آررو بدست آورد. یک سازمان گروهی از جستجوگران فردی هستند که برای رسیدن به تعدادی هدف کلی درتلاشند. هر عضوی برای خود هدفی دارد - مدیر نیز عضوی از سازمان است - که ممکن است با سازمان اصلی منطبق نباشد. همچنین هر عضو در گستره ای از مسائل، اختیار تصمیم گیری دارد .محیط خارجی و تصمیمات اعضا میتواند حدود سازمان را بشکند و به نوعی بر سازمان حاکمیت داشته باشد.
هدف اولیه از حاکمیت شرکتی تعیین و توجه به معیارهای حاکمیت بوسیلهی درک روابط بحرانی متغیرهایی که به وسیلهی سیاستها و برنامهها و اجماع استراتژیک پشتیبانی میشود. تعیین قواعد از فعالیتها، سیاستها و استراتژیها بوسیلهی اجماع و ائتلاف سازمانی صاحبان، مدیران و کارمندان و کلیه ذی نفعان و بکارگیری آن به شکل مناسب در سازمانها مؤثر خواهد بود.یکی از حوزه هایی که در آن نحوه تاثیرگذاری نظام راهبری شرکتی بر فرآیند تصمیم گیری در شرکت ها قابل بررسی است، تصمیم گیری های مرتبط با ساختار سرمایه است که تا کنون کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
با توجه به این که یکی از مهمترین تصمیماتی که در یک سازمان اتخاذ می گردد، نحوه تأمین مالی از محل انتشار سهام یا دریافت وام - ایجاد بدهی - است و این موضوع تعیین کننده ترکیب سرمایه شرکت است که هر کدام از این دو راه کار که انتخاب شود، تأثیرات متفاوتی بر شرکت می گذارد، لذا بررسی تأثیر مکانیزم های نظام راهبری شرکتی همچون ساختار هیأت مدیره بر ساختارسرمایه از اهمیت بسزایی برخوردار است. بر این اساس مساله اصلی این تحقیق بررسی ارتباط بین حاکمیت شرکتی و تغییر پذیری ساختار سرمایهی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد.
-2مبانی نظری و پیشینه تحقیق
در این تحقیق حاکمیت شرکتی به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته شده که شامل: درصد مالکیت سرمایه گذاران نهادی که عبارتست از درصد سهام نگهداری شده به وسیله سهامداران نهادی. درصد اعضای غیر موظف هیات مدیره که عبارتست از درصد اعضای غیر موظف به کل تعداد هیات مدیره. درصد مالکیت مدیریتی که عبارتست از درصد سهام نگهداری شده به وسیله اعضای هیات مدیره و خانواده آنها.و وجود حسابرس داخلی و همچنین در این تحقیق ساختار سرمایه به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده است که از تقسیم بدهی بلندمدت بر سرمایه شرکت به دست می آید و متغیرهای کنترلی این تحقیق شامل اهرم مالی : نسبت کل بدهی ها به کل داراییهای شرکت و اندازه شرکت که از لگاریتم طبیعی ارزش دفتری کل دارایی های هر شرکت بدست میآید. تا کنون تحقیقات زیادی در زمینه رابطه میان المان های حاکمیت شرکتی و تاثیر آن ها بر ساختار سرمایه در ایران انجام نشده است ، اما در سالهای اخیر تحقیقاتی در این زمینه انجام شده است.
تحقیقات داخلی:
حساس یگانه و همکاران - - 1387 به بررسی رابطه بین سرمایه گذاران نهادی و ارزش بین شرکت پرداختند، نتایج این تحقیق بیانگر وجود یک رابطه مثبت بین سرمایه گذاری نهادی و ارزش شرکت و مؤیدفرضیه نظارت کارآمد است . ایشان نتایج تحقیق را این گونه تفسیر نمودند که سرمایه گذاران نهادی با توجه به انگیزه هایی که برای بهبود عملکرد شرکت های سرمایه پذیر دارند، نظارتی کارآمد بر آن ها اعمال نموده، مدیران این شرکت ها را به اتخاذ تصمیمات بهینه و در نتیجه بهبود عملکرد شرکت ترغیب میکنند. وکیلی فرد و باوندپور - - 1389 در تحقیقی به بررسی تاثیر حاکمیت شرکتی بر عملکردشرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. نتایج حاصل از این تحقیق حاکی از آن است که بین وجود سهامداران نهادی با عملکرد شرکتها رابطه معنی دار و مثبت وجود دارد، حضور سهامداران عمده درساختار مالکیت شرکتها بر عملکرد آنها تاثیر چندانی ندارد.
