بخشی از مقاله
چکیده:
بخش کشاورزي به عنوان فعالیت عمده و منبع اصلی درآمد اکثر روستاییان از اهمیت کلیدي در توسعه روستا برخوردار است. برنامهها و اقدامات تأثیرگذار در بخش کشاورزي، روستا را نیز تحت تأثیر خود قرار میدهد. هدفمندي یارانه بعنوان برنامه اقتصادي دولت، بخش کشاورزي و بخصوص زراعت را تحت تأثیر قرار داده است که متعاقبا در زندگی مردم روستا نیز تأثیر داشته است. تحقیق حاضر درصدد بررسی این تأثیرات بر زراعت روستاهاي دهستان چقانرگس در شهرستان کرمانشاه در زمینههاي هزینه تولید زراعی، میزان تولید محصول در واحد هکتار و درآمد زراعی نسبت به زمان قبل از هدفمندي یارانهها است. روش تحقیق در این پژوهش به روش اسنادي و میدانی صورت گرفته و دادهها از طریق آزمون تی - دونمونه وابسته - تحلیل شده اند. نتایج تحقیق نشان میدهد، با وجود اینکه میانگین هزینههاي زراعی بعد از هدفمندي یارانهها افزایش داشته است، اما میانگین میزان تولید محصول در واحد هکتار و درآمد مردم از زراعت افزایش نیافته است.
-1 درآمد :
با توجه به اینکه بستر فعالیتهاي کشاورزي یک محیط و فضاي جغرافیایی به نام فضاي روستایی میباشد، بنابراین، این دو مکمل هم و غیر قابل انفکاك از یکدیگر هستند - رضوانی، 252 :1388 - .کشاورزي بعنوان بخش اول فعالیتهاي اقتصادي بشر، همواره فعالیت مخصوص روستایی محسوب شده و به عنوان منبع اصلی درآمد، ایجاد کننده فرصت اشتغال و ... نقش اساسی در حیات و توسعه روستایی داشته است - زمان آبادي و امینی فسخودي،. - . - 264 :1386 همزمان با افزایش اندازه اشتغال در بخش کشاورزي، بی ثباتی اشتغال در سطح کلان و همچنین همبستگی میان اشتغال و تولید کل کاهش مییابد . - Rocha & Restuccia ,2002 : 93 - کشاورزي در بیشتر نواحی روستایی، نیروي پیش برنده اقتصاد روستایی محسوب میشود - رضوانی و فرهادي، . - 69 :1390 بهبود تولیدات در بخش کشاورزي، به منزله موتور رشد اقتصادي در روستا است - . - Timmer,1988;76
با توجه به اهمیت کشاورزي در برنامههایی که در سطح ملی و حتی منطقهاي تدوین شوند باید به تاثیرات آن بر این بخش توجه کافی شود زیرا همگام بودن آهنگ رشد و توسعه کشاورزي با برنامههاي تاثیرگذار برآن سبب گسترش و توسعه این بخش از فعالیت خواهد شد و در صورتیکه هماهنگی و همسویی میان برنامههاي تاثیرگذار و توسعه کشاورزي وجود نداشته باشد، امکان هیچگونه توفیقی در توسعه کلی کشاورزي حاصل نخواهد شد و این امر، زندگی روستا را نیزتحت تاثیر قرار میدهد. ازجمله این برنامهها، میتوان به هدفمندي یارانهها اشاره نمود .
اجراي طرح هدفمندي یارانه، باعث افزایش هزینههاي تولید و افزایش قیمتها بویژه کالاهاي اساسی، نهادههاي تولید و هزینه حمل و نقل تاثیر میگذارد - سلامی و همکاران، . - 62 :1389 دهستان چقانرگس بعنوان منطقه مورد مطالعه تحقیق انتخاب شده است که در آن غالب مردم روستا به کشاورزي و بخصوص زراعت اشتغال دارند با آغاز هدفمندي یارانهها کشاورزي دهستان تحت تاثیر آن قرار گرفته است. در این راستا تحقیق حاضر درصدد بررسی این تاثیرات بر کشاورزي روستاهاي دهستان چقانرگس و پاسخگویی به سوال ذیل برمیآید.
هدفمندي یارانه چه تاثیري بر زراعت دهستان چقانرگس گذاشته است؟
-2 هدفمندي یارانهها
یارانه یا سوبسید عبارتست از پرداخت مستقیم یا غیر مستقیم دولتی، امتیاز اقتصادي با اعطاي برتري ویژهاي که به نهادهاي خصوصی، خانوارها و یا دیگر واحدهاي تولیدي جهت پایین نگهداشتن قیمت یک سري کالا و یا خدمات است که موجب میشود دسترسی به آن کالا یا خدمات توسط عامه مردم و یا صنایع امکانپذیر شود.
طرح هدفمند کردن یارانهها مهمترین و چالش برانگیزترین بخش از طرح تحولات اقتصادي است که بیش از سایر حوزهها مورد توجه محافل کارشناسی و سیاستگذاري دولت است - رازینی و دیلمی، . - 124 :1372 قانون هدفمند کردن یارانهها در حقیقت به پشتوانه ماده - - 3 قانون برنامه چهارم توسعه تنظیم شده است. در این برنامه، لایحهاي جهت هدفمندسازي یارانه با محوریت اصلاح قیمت حاملهاي انرژي، آب و برق در دي ماه 1387، توسط دولت تنظیم و به مجلس تقدیم شداین لایحه، مشتمل بر16 ماده و 16 تبصره، پس از انتقادات و مخالفتهاي فراوان سرانجام در 1388/10/23 به تایید شوراي نگهبان رسید و جهت اجرا به نهادهاي ذیربط ابلاغ گردید - خشنود، 1389، . - 11
-3 روش تحقیق:
براي گردآوري اطلاعات، تکنیکهاي متفاوتی مورد استفاده قرار گرفتهاند؛
-1-3 روش اسنادي: در روش اسنادي تکنیک کار شامل فیشبرداري، سوابق آماري، دیدگاهها و نظریات مختلف مربوط به پژوهش بوده که با مراجعه به کتابخانه ها، نمایه ها، وزارتخانه ها و سایتهاي اطلاعاتی مختلف بدست آمده است.
-2-3 روش میدانی: در روش میدانی بنا به ماهیت موضوع از فنون مختلفی مثل پرسشنامه، مصاحبه، مشاهده عینی استفاده شده است و در پایان اطلاعات بدست آمده، پس از دستهبندي، از طریق آزمون تی - دو نمونه وابسته - 1 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند. جامعه آماري تحقیق کل خانوارهاي بهره بردار کشاورزي در روستاهاي داراي سکنه دهستان است که تعدادشان به 2238 بهره بردار میرسد. براي برآورد کردن حجم نمونه جامعه آماري کشاورزان از فرمول کوکران استفاده شده است.
در نهایت 222 خانوار انتخاب و پرسشنامه میان آنها توزیع گردید. ابتدا از طریق پرسشنامه مشخص شد که بیشترین هزینه زراعی دهستان مربوط به استفاده از ماشین آلات جهت امور زراعی است. بنابراین میانگین هزینهها در دو زمان بعد و قبل از هدفمندي یارانهها از طریق آزمون تی - دو نمونه وابسته - با هم مقایسه شد. سپس بوسیله همین آزمون، میانگین درآمد زراعی در واحد هکتار و عملکرد تولید محصولات عمده دهستان در واحد هکتار قبل و بعد از هدفمندي یارانه ها باهم مقایسه شدهاند.
این آزمون یک آزمون پارامتریک است که براي مقایسه میانگینها مورد استفاده قرار میگیرد. بعبارتی میانگین دو نمونه وابسته یک متغیر در دو زمان یا دو موقعیت بوسیله این آزمون محاسبه میشود - غیاثوند، . - 164 :1387 متغیرهاي مورد بررسی عبارتند از: زمینههاي هزینه تولید زراعی، میزان تولید محصول در واحد هکتار و درآمد زراعی در واحد هکتار.
هدف عمده تحقیق شناسایی تاثیر هدفمندي یارانهها بر بخش کشاورزي و بخصوص زراعت در روستاهاي دهستان چقانرگس است. با شناسایی این تاثیرات میتوان پیامدهاي نامطلوب آن بر کشاورزي و زندگی روستا را کاهش داده و برعکس به تقویت نکات مثبت آن پرداخت تا از رکود این بخش با اهمیت و تاثیرات منفی آن بر ساکنین روستا ممانعت نمود.
-4 معرفی منطقه مورد مطالعه:
دهستان چقانرگس به عنوان منطقه مورد مطالعه این پژوهش، یکی از دهستانهاي بخش ماهیدشت واقع در استان کرمانشاه میباشد که ازجنوب به دهستان ماهیدشت، از غرب به شهرستان اسلامآباد، و از شمال و شرق به کرمانشاه
