بخشی از مقاله
چکیده
نتایج نشان دادکه تحولات ایجاد شده در ساختار های اقتصادی ، اجتماعی و کالبدی روستاها ناشی از ایجاد و گسترش خانه های دوم بوده و به نحوی که با ورود شهرنشینان به روستاها تقاضای مسکن افزایش یافته و بسیاری از ساکنان اصلی روستاها با تغییر کاربری اراضی کشاورزی به مسکونی و تجاری سبب نابودی نظام تولیدی روستاها گردیده اند. از سوی دیگر ویژگی های مسکن و الگوی معماری حاکم بر مجموعه مطالعاتیمتاثر از الگوی شهری کاملاً تغییر یافته و چشم انداز روستایی در حال تبدیل به نوعی چشم انداز شهری می باشد.
با توجه به ماهیت پدیده گردشگری - خانه های دوم - بروز تغییرات اقتصادی ، اجتماعی، زیست محیطی و فرهنگی ناشی از گسترش آن در نواحی روستایی اجتناب ناپذیر است ، و گسترش این پدیده میتواند اثرات مطلوب و نامطلوبی بر جای بگذارد . لذا لازم است که آثار و پیامدهایی که در روستا بر جای میگذارد مورد بررسی قرار گرفته تا زمینه برای ساماندهی آن میسر شود . هدف ازاین تحقیق تدوین شاخص های ارزیابی تاثیر خانه های دوم بر ساختار اقتصادی، اجتماعی و کالبدی روستاها در دهستان یوسفوندمی باشد .
دهستان یوسفوند در بخش مرکزی شهرستان سلسله از جمله نواحی است که در سالهای اخیر گسترش خانه های دوم در آن به دلیل برخورداری از موقعیت ممتاز گردشگری و استراحتگاهی مورد نیاز ساکنان شهرها به شدت افزایش یافته است . در این تحقیق جهت انجام پژوهش از روش توصیفی تحلیلی استفاده شده است. نتایج مطالعات نشان میدهد که پیامدهای منفی اقتصادی ، اجتماعی و کالبدی ناشی از گسترش خانه های دوم در منطقه مورد مطالعه بیش از آثار مثبت آنها است. به منظورکاهش پیامدهای حاصل ازگسترش خانه های دوم می بایست مطالعات جامعی درخصوص تعیین ظرفیت تحمل حوزه های گردشگری درروستاهاتهیه ونظارت اجرایی برساخت وسازهادرمحدوده ی بافت مسکونی روستاهابه منظورحفظ سیماوهویت معماری آنجا می شود.
کلید واژگان : گردشگری روستایی ،خانه های دوم ، ساختار - اقتصادی،اجتماعی ، کالبدی - روستاها دره تنگ، دهستان یوسفوند.
مقدمه
گردشگری ، نظامی مرکب از گردشگران و خدمات مرتبط با آن است به نحوی که در تحرک و جابجایی گردشگران تسهیل شود . پیش نیازهای گردشگری شامل جذابیتهای گردشگری، تسهیلات ،دسترسی، انگیزش ، وتوانایی سفراست .گردشگری یکی از سریع الرشدترین فعالیت ها در جهان به شمار می رود و در بین مجموعه فعالیت های بشری که اثرات مهمی بر محیط زیست گذارده اند بدون شک گردشگری را می توان در زمره مهمترینها قلمدادکرد.
گسترش شهرنشینی ، توسعه راه های ارتباطی و وسایل حمل و نقل ، افزایش اوقات فراغت و بهبود رفاه اجتماعی منجر به توسعه گردشگری در نواحی روستایی یا گردشگری روستایی شده است در برخی از نواحی روستایی گذران اوقات فراغت همراه با اقامت در نواحی روستایی همراه است ، اینحضور عمدتاً به صورت اقامت در چادر ، واگن های مسافرتی ، خانه های دوم ، منازل خصوصی کرایه ای ، مهمانسراها و هتل ها و مانند آن است .
اقامت در خانه های دوم یکی از رایج ترین شکل اقامت در گردشگری روستایی است و به همین دلیل شکل گیری و گسترش این نوع خانه ها امروزه به عنوان یکی از مهترین پیامدهای توسعه گردشگری در نواحی روستایی است. گردشگری روستایی را می توان نتیجه تغییرات گسترده اقتصادی،اجتماعی وفرهنگی بعد از جنگ جهانی دوم دانست که در پرتوعواملی مثل بهبود راههای ارتباطی،گسترش شهرنشینی،افزایش اوغات فراغت،افزایش آلودگی های زیست محیطی در شهرهاوارتقا سطح زندگی توسعه یافته است.درکشور ما نیز قلمرو های کوهستانی اطراف شهرهای بزرگ
ومناطقی که از شرایط مناسبی برخوردار هستند شاهد شکل گیری این پدیده بوده اند.
مسافرت بمنظور گردشگری وتفریح ،تابع دومتغییرمکان وزمان می باشد.عامل زمان در شکل گیری اشکال مختلف اوقات فراغت نقش موثری ایفا می نماید وبر اساس آن به سه شکل کوتاه مدت - چند ساعته - ، میان مدت - یک روزه و آخر هفته - و دراز مدت - یک یا چند هفته - تقسیم می شود.عامل مکان به لحاظ جغرافیایی اهمیت ویژه ای در شیوه های مختلف گردشگری دارد. با توجه به عامل مکان سه شکل از گذراندن اوقات فراغت یعنی استراحت و استفاده از زمان فراغت در شهر یا روستای محل سکونت ، حوزه های اطراف محل سکونت ویا حومه های استراحتگاهی نزدیک وقابل دسترس ومکان دوردست ومناطق خاص توریستی مشخص می گردد.
در ایران نیز با گسترش شهرنشینی سکنه شهرها برای گذران اوقات فراغت و کسب آرامش از نواحی روستایی به ساخت خانه های دوم در این مناطق پرداخته اند . این پدیده در دو دهه اخیر با شتاب بیشتری گسترش یافته و ضروری است که آثار و پیامدهایی که در روستاها بر جای می گذارد مورد بررسی قرار گرفته تا زمینه برای ساماندهی آن میسر شود . در کشور ایران در برخی نواحی روستاها و آبادی هایی وجود دارند که به دلیل برخورداری از آب و هوای مطبوع ، چشم اندازهای بدیع ، مناظر زیبا ، داشتن موقعیت های ممتاز گردشگری و استراحتگاهی مورد توجه ساکنین خسته و به تنگ آمده از زندگی ماشینی شهرها قرار می گیرند.
