بخشی از مقاله
چکیده
امروزه رویکرد جدی در توسعه کشاورزی موجبات رشد گردشگری در مناطقی که پیشزمینه قوی در کشاورزی را دارا میباشند فراهم میآورد. با توجه به ظرفیت های صنعت کشاورزی ایران که میتوان ادعا نمود در تمامی اراضی کشور باقدرت جریان دارد، گردشگری کشاورزی میتواند گام مؤثری در جهت توانمندسازی اقتصاد روستایی باشد.
از این میان شهرستان رامسر با پتانسیلهای بالای کشاورزی میتواند در این پیشرفت عضو مؤثری باشد. مراسمها و سنتهایی نظیر تیرماه سیزده، جشنواره شکوفههای بهارنارنج، کشت ارگانیک برنج، مزارع و باغات چای و گلگاوزبان، و دهها سنت متنوع میتواند بهعنوان بخش اصلی گردشگری کشاورزی به کار گرفته شود و در جذب گردشگران علاقهمند به رویدادهای کشاورزی و سنتی مؤثر واقع گردد.
ازاینرو با مدیریت و برنامهریزی صحیح میتوان گامهای مؤثری در جهت توسعه اقتصاد روستایی برداشت. تحقیق حاضر به دنبال پاسخگویی به سؤال: "آیا رابطه ای بین تمایلات گردشگران و بر توسعه گردشگری کشاورزی در بخش مرکزی شهرستان رامسر وجود دارد؟
اطلاعات تحقیق بر مبنای پرسشنامه توزیعشده میان گردشگران شهرستان رامسر بهدستآمده است. دادهها پس از کدگذاری وارد نرمافزار SPSS گردیده و بر اساس اهداف پژوهش و ماهیت دادهها، از آزمونهای مختلفی همچون آزمون فریدون و آزمون طی مستقل، آزمون تی تک نمونهای، برای تحلیل استفادهشده است. نتیجهی تحقیق حاکی از وجود ظرفیتهای گردشگری کشاورزی در دهستان سخت سر بخش مرکزی شهرستان رامسر می باشد. نیز نتایج دیگر بیانگر وجود رابطه بسیار معنادار میان ظرفیت های موجود کشاورزی و میزان از حمایت گردشگران از رشد و توسعه گردشگری کشاورزی است.
مقدمه
توجه به موضوع گردشگری روستایی از دهههای 1960 و 1970 بیشتر در زمینهی اقتصاد گردشگری روستایی برای کشاورزان و جوامع محلی موردتوجه قرارگرفته است
اساس گردشگری روستایی، ترکیب محیطزیست روستایی، فعالیتهای مزرعه و فرهنگهای خاص موجود در روستا بهمنظور فراهم آوردن زمینه تفریح و تنوع برای گردشگران و ایجاد فرصتی برای افراد محلی در جهت کسب درآمد بیشتر، ایجاد اشتغال و آشنایی بافرهنگهای مختلف است، ایجاد این فرصت بدون تخریب محیطزیست طبیعی مدنظر قرار دارد
توسعه گردشگری روستایی امروزه در دنیا موجب اثرات مثبت و منفی در ابعاد مختلف محیطی-کالبدی، اقتصادی واجتماعی- فرهنگی شده است. گردشگری روستایی یکی از فعالیتهای پیشرو اقتصادی است که بهعنوان یک عامل توسعه، بسیار اهمیت دارد زیرا گسترش گردشگری روستایی، عامل مهمی در توزیع عادلانه درآمد جامعه محسوب میشود و زمینه را برای توسعه ملی و منطقهای فراهم میکند
روستاها دارای ظرفیتهای متنوعی در راستای توسعه گردشگری هستند که بر اساس ماهیت کارکردی، تولیدات کشاورزی یکی از مهمترین ظرفیتها به شمار میرود. گردشگری کشاورزی که اغلب برای شرح تمامی فعالیتهای گردشگری در نواحی روستایی به کار میرود - اگرچه، منظور فقط گردشگری در خشکی است - و در بعضی کشورها هممعنی با گردشگری روستایی است.
ولی، گردشگری کشاورزی، اغلب شامل آن دسته از فراوردههای گردشگری میشود که مستقیماً در رابطه با محیط کشاورزی، محصولات کشاورزی، یا اقامتگاههای کشاورزی است. بهعبارتدیگر گردشگری کشاورزی، گردشگری مرتبط با زراعت است، بنابراین گردشگری در مزرعهها یکی از عناصر گردشگری کشاورزی است. اما گردشگری کشاورزی مفهوم گستردهتری است که جشنها، موزهها، نمایشگاههای صنایعدستی و دیگر رویدادها و جاذبههای فرهنگی را نیز شامل میشود. از نگاه دیگر گردشگری کشاورزی، که گاه گردشگری مزرعهای نیز نامیده میشود، گونهای از گردشگری روستایی است که در ارتباط مستقیم با کشاورزی در نواحی روستایی قرار دارد.
گردشگری کشاورزی انعکاسی از تدارک فرصتهای جدید درزمینهی ایجاد فرصتهای اقتصادی از طریق گردشگری در مزارع است. اینگونه از گردشگری را میتوان ترکیبی از یک وضعیت طبیعی و روند کشت و برداشت محصولات کشاورزی بهعنوان فرصتی در محدوده تجربه گردشگری دانست
همچنین گردشگری کشاورزی خدمات اساسی مانند اقامت و غذا و خدمات تفریحی که برای جلب اطمینان گردشگران از هزینههایی که متقبل میشوند، بهعنوان یک شیوه گذران اوقات فراغت جذاب و جالب ارائه میدهد
باسبایٍ و رندلَ معتقدند تا زمانی که گردشگری کشاورزی یک بخش کلیدی برای ارائه تسهیلات و جذب گردشگران در نظر گرفته شود میتوان آن را یک بخش گردشگری روستایی تلقی کرد
با توجه به عدم موفقیت برنامهها و طرحهای توسعه در جوامع روستایی و همچنین بروز مشکلات در جوامع شهری، بهویژه در کشورهای کمتر توسعهیافته، توسعه و گسترش گردشگری در نواحی روستایی یکی از راهبردهای اساسی محسوب میشود.
بسیاری از فعالیتهای اقتصاد روستایی و سطح درآمد، طی دهههای اخیر دچار افول شدید شده و افزایش نرخ بیکاری و درنتیجه خروج نسل جوان و افراد دارای تحصیلات بالا از جامعه روستایی، توسعه نواحی روستایی را به مخاطره انداخته است. ضرورت تنوع بخشیدن به اقتصاد روستاها امری مهم تلقی میشود. اگر بهطور کامل توسعه گردشگری در روستاها طرحریزی شوند، میتوان تا حدودی این مناطق ر ا از رکود و انزوا خارج کرد و موجب تنوع فرهنگی و گسترش توسعه روستایی شد
جوامع محلی از سرمایههای بیبدیلی هستند که بایستی بهعنوان فرصت تلقی شوند و بدون تردید با اندک توجه، هویت دادن و ذینفع شدن آنها از مواهب گردشگری و طبیعتگردی، موجب پایداری محیطزیست، افزایش ورود گردشگران و طبیعت گردان شده و درنتیجه منجر به کارآفرینی و توسعه اشتغال، رونق اقتصادی و رشد شاخصهای اجتماعی خواهد شد
افزایش شمار گردشگران نیز به گسترش خدمات و تسهیلات و افزایش درآمد و سطح اشتغال میانجامد
برای بررسی نگرش پیشبینی حمایت ساکنان و عوامل تأثیرگذار بر آن، روشهای گوناگونی وجود دارد. تمرکز بیشتر مطالعات، مبتنی بر بررسی درک ساکنان از تأثیرات گردشگری در سه دستهبندی مبنایی تأثیرات اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی و زیستمحیطی و شناسایی دیگر عوامل و متغیرهای تأثیرگذار و میزان هر یک از آنها متمرکز بوده است.
برخی از این تحقیقات بر ویژگیها و متغیرهای اجتماعی و جمعیتی تمرکز داشتهاند که ازجمله متغیرها عبارتاند از جنس، سن، تحصیلات، اشتغال، ارتباط شغلی با گردشگری، مدتزمان سکونت در مقصد، محل تولد و نظایر اینها
مطالعات حاکی از آن هستند که در جوامع کوچک و روستایی، که مردم نگرش مثبت و رضایتمندی بیشتری نسبت به گردشگری دارند، بهبود وضعیت اقتصادی مهمترین دلیل بوده است
در راستای توسعه گردشگری در نواحی محلی امروزه دیدگاههای مختلفی وجود دارد که یکی از مهمترین آنها گردشگری مبتنی بر اجتماع محلی، به دنبال توانمندی مردم، افزایش مشارکت ساکنین در فرآیند تصمیمگیری و توزیع درآمد گردشگری است. بهویژه منابع مالی منطقهای و محلی باید برای ایجاد جامعهای خودکفا استفاده شود و بر همین اساس، برنامهریزی و مدیریت باید بر مؤثرترین شیوهی استقرار سرمایه انسانی محلی و دیگر منابع در کنار استفاده از دانش بومی اجتماع محلی و ابزار غیررسمی در برنامهریزی با حمایت مقامات منطقهای و کشوری متمرکز شود
برنامهریزی اجتماع محلی بهصورت غیرمستقیم به میزان بالایی از مشارکت مردم در فرآیند برنامهریزی بستگی دارد. بنابراین رویکرد اجتماعی در برنامهریزی گردشگری، به مشارکت در فرآیند توسعه گردشگری توسط اجتماع و یا نظارت اجتماع بر این فرآیند نیاز دارد. بااینحال چنین رویکردی بیشتر توسط مقامات دولتی اتخاذ میشود، زیرا ازنظر بسیاری از مقامات دولتی، دخالت اجتماع محلی میتواند بهمثابه از دست دادن قدرت و نظارت دولت بر فرآیند برنامهریزی باشد. درواقع در بیشتر نقاط جهان، میزان مشارکت مردم در برنامهریزی گردشگری صوری بوده و تصمیمات بیشتر توسط مقامات دولتی و نه مردم محلی اتخاذ میشود
بنابراین رویکرد اجتماعی نسبت به گردشگری نوعی برنامهریزی از پایین به بالا است که به توسعه در اجتماع و نه توسعه اجتماع تأکید میورزد
در بسیاری از کشورها از تکتک موجودات برای جذب گردشگر استفاده میشود. کشور ایران نیز میتواند با یک طرح جامع گردشگری کشاورزی به شناسایی دقیق استعدادهای گردشگری کشاورزی در مناطق مختلف کشور بپردازد. اما این آغاز کار است.
