بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف ارزیابی تأثیر گروه درمانی بر بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروسیس صورت گرفته است. تعداد30 بیمار زن ومرد ارجاع شده از سوی متخصص مغز و اعصاب، بین سنین 20 تا 40 سال انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جای داده شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه کیفیت زندگی بیماران مالتیپل اسکلروسیس بود که پیش از آغاز گروه درمانی و در پایان دوره درمان توسط بیماران دو گروه تکمیل شدند.گروه درمانی ، به طور معنی داری به افزایش کیفیت زندگی بیماران گروه آزمایش در مقایسه با گروه گواه منجر شد - P<0/001 - اما چنین تغییراتی در بیماران گروه گواه دیده نشد. همانگونه که پژوهش های پیشین نشان داده اند، جلسات گروه درمانی تأثیر مثبتی بر روی کیفیت زندگی دارد و نتایج این پژوهش ضرورت بکارگیری درمانهای روانشناختی را درجنب درمانهای متداول دارویی برای بیماران را نشان می دهد.
واژههای کلیدی: مالتیپل اسکلروسیس، گروه درمانی،کیفیت زندگی.
مقدمه و بیان مساله
بیماری مالتیپل اسکلروسیس1 یا بازنشستگی زودرس2 - جفری3 و گینگولد4، - 2006 نوعی بیماری مزمن5 است که مشخصه آن تخریب میلین آکسونهای سیستم عصبی مرکزی یعنی مغز ، طناب نخاعی و عصب بینایی و همچنین تخریب سلولهای الیگودندروسیتها - سلولهای مسوول ساخت غلاف میلین - میباشد - راجرز،2008، هانسن، . - 2006تقریباً 3500000 در ایالات متحده مبتلا به این بیماریاند و شیوع آن در زنان دو برابر مردان است. این بیماری معمولاً بین سنین 20 تا 40 سالگی تشخیص داده میشود .طبق گزارش انجمن MS ایران 40 هزار نفر بیمار مبتلا به MS در کشور وجود دارد که 9000 مورد آن ثبث شده است - غفاری،. - 1387
افسردگی شدید در بیماران MS به دلایل مختلفی همچون رفتارهای ناسالم مانند کمبود ورزش - تیلور، - 1985 استفاده از داروها - اُسلین، - 2006، راهبردهای اجتنابی در واکنش به استرسزاهای عمومی - آرنت، - 2006، عوامل روانی - اجتماعی به عنوان مثال خوشبینی ضعیف - براون، - 2009و روند خود بیماری-به دلیل تخریب فیبرهای عصبی و میلین در مناطقی که عواطف و احساسات را کنترل میکنند - - لستر، - 2007 ، آگاهی از ناتوانی روز افزون - بوت، - 2004 و عدم تنظیم و تعادل ایمنی بدن - دیوید، - 2001 اتفاق میافتد.
سازمان بهداشت جهانی 2000 - ؛ به نقل از بنمی، پاتریک و باشنل - 6 کیفیت زندگی را به شرح زیر تعریف میکند: » ادراک افراد از موقعیتشان در زندگی، در متن فرهنگ و نظامهای ارزشی که در آن زندگی میکنند و در ارتباط با اهداف، انتظارات، ارتباطات و نیازهایشان است.«
کیفیت زندگی از شاخصهای مهم قابل توجه و ارزیابی در بیماران MS بوده است . کیفیت زندگی افرادی که در آنها بیماری MS تشخیص داده میشود نسبت به جمعیت عمومی ضعیفتر است - هارت، . - 2004 پژوهشهای مختلف نشان دادهاند که بین علایم اضطراب و افسردگی با افت کیفیت زندگی در بیماران MS رابطه وجوددارد - پادر،2009، برهان حقیقی و همکاران،1390،کلودیا، - 2007 .در مرحله نخست کیفیت پایین زندگی این بیماران در مقایسه با افراد سالم را میتوان مربوط به تأثیری دانست که بیماری بر فعالیتهای روزانه، کار، زندگی اجتماعی و خانوادگی میگذارد - فرووالد، . - 2001
علایم افسردگی و اضطراب هر دو به طور مستقل و درتعامل با علایم MS، بر عملکرد و کیفیت زندگی بیماران تأثیر می-گذارند. بدین ترتیب این علایم باید شناسایی و تحت درمان قرار گیرند و نباید به عنوان پیامدهای طبیعی و غیرقابل اجتناب دوره بیماری تعبیر شوند - ریبای، . - 2008 با توجه به گسترش روز افزون بیماری ، میزان مرگ و میر بالا، مزمن بودن بیماری و فقدان درمان قطعی برای آن، توجه و رسیدگی به این بیماران و ارتقاء سطح کیفیت زندگی آنان امری ضروری است - غفاری وهمکاران، . - 1387پیشرفت بیماری MS در روابط شغلی، زندگی خانوادگی و فعالیتهای اجتماعی ، اختلال و مشکل ایجاد میکند و هدف از مداخلات روانی - اجتماعی ، کمک به افراد است تا این چالشهای روانی، اجتماعی ، و عاطفی را مدیریت و کنترل کنند - مالکومسون، . - 2007 از جمله روشهایی که میتوان برای ارتقاء کیفیت زندگی این بیماران بکار گرفت گروه درمانی است . شرکت کنندگان در گروه میتوانند بر یکدیگر به لحاظهای مختلف تأثیر بگذارند. شیوع کم بیماری ام. اس و دستپاچگی و گیجی که به خاطر چندین علایم بیماری، حاصل میشود ممکن است به عنوان یک مانع در برابر بحث و گفتگو با دیگر افراد سالم در اجتماع باشد. شرکت در گروه میتواند به اعضا فرصت دهد تا احساسات خود را بیان کرده و درمورد احساساتشان در یک محیط امن بحث کنند. همینطور درک تجارب دیگران ، میتواند موجب شود تا شرکت کنندگان موقعیت خود را ارزیابی کنند و بدانند که به چه طریقی با آن کنار بیایند وآن را بپذیرند - ریبای،. - 2008
هدف از پژوهش حاضر تغییر علایم روانشناختی به کمک مجموعهای از راهبردهای شناختی - رفتاری و به علاوه آموزش مهارتهای زندگی نظیر رفتار قاطعانه و حل مساله بوده است.نهایتاًفرض بر این بود که با استفاده از این راهبردها در شکل گروه درمانی در نتیجه کیفیت زندگی این افراد بهبود و ارتقا مییابد.
روش پژوهش:
این پژوهش یک مطالعه نیمه تجربی محسوب می شود. متغیر مستقل گروه درمانی و متغیر وابسته نمره کیفیت زندگی بوده است . جامعه آماری را 30 نفر از بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروسیس مراجعه کننده به پزشک متخصص مغز واعصاب در سال 93 تشکیل میدادند. از این افرادکسانی به عنوان نمونه توسط متخصص مغز واعصاب به پژوهشگر ارجاع شدند که قبلاً درمانهای روانشناختی دریافت نکرده بودند، داروی روانپزشکی مصرف نمیکردند و از توانایی لازم برای شرکت در گروه درمانی برخوردار بودند. بیمارانی با هر گونه سابقه نورولوژیک به جز MS، بیمارانی که داروهای استروییدی مصرف میکردند - به دلیل تاثیر این داروها بر خلق - و بیمارانی که یک ماه قبل از معرفی تجربه حمله ام . اس داشتند در گروه نمونه گنجانده نشدند - هاسکت1، . - 1985 با توجه به شرایط فوق، در نهایت 30 نفر بیمار زن و مرد با دامنه سنی 20 تا 40 سال و تحصیلات حداقل دیپلم و حداکثر کارشناسی گروه نمونه را تشکیل دادند. این افراد به طور تصادفی در دو گروه آزمایش 15 - نفر - و گروه گواه 15 - نفر - ، جای گرفتند.
کل بیماران در مرحله قبل از شروع گروه درمانی و سپس در پایان دوره گروه درمانی پرسشنامه پژوهش را تکمیل کردند.
ابزار پژوهش
ابزار پژوهش عبارت بود از: پرسشنامه کیفیت زندگی بیماران .MSپرسشنامه کیفیت زندگی بیماران MS - ویکری2 و همکاران، - 1995 دارای 3 حیطه - روانی، جسمی، کلی - و 54 سؤال است. بر پایه ی پرسشنامه اس. اف 36 - میهورنی3 و همکاران، - 1993 تنظیم گردیده است و توسط برهانی حقیقی و قائم - 1387 - ترجمه و بر روی جمعیت ایرانی هنجار یابی شده و اعتبار و پایایی آن تعیین گردیده است.
جلسات درمانی به مدت 12 جلسه ، در هرهفته دو جلسه و هرجلسه به مدت 90 دقیقه به صورت گروهی برگزار شد. در این جلسات، افکار خودآیند بیماران و نگرشهای ناکارامد بیماران، بررسی و به چالش کشیده میشد، فنون رفتاری برای افزایش رفتارهای مثبت و کاهش اجتنابهای رفتاری معرفی و به عنوان تکالیف خانه ارایه میشد و مهارتهایی نظیر تن آرامی و قاطعیت تمرین گردید. علاوه بر آن روشهایی برای پردازش هیجانی نظیر نوشتن نامهای به خدا و خواندن آن در گروه به کار گرفته شد.
