بخشی از مقاله
چکیده:
بیماری مالتیپل اسکلروزیس - ام اس - یک بیماری التهابی سیستم عصبی است که افسردگی از نشانه های آن است. ممکن است تمرینات ورزشی موجب تنظیم عوامل التهابی و کاهش افسردگی در این بیماران شود هرچند این موضوع به درستی مشخص نیست. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر 8 هفته تمرین مقاومتی بر سطوح اینترلوکین6- و افسردگی زنان مبتلا به بیماری ام اس انجام شده است. در این پژوهش 27 زن مبتلا به ام.اس با دامنه سنی 20 تا 48 سال و با EDSS کمتر از 5 به عنوان آزمودنی شرکت نمودند. آزمودنیها به طور تصادفی به دو گروه کنترل - n=13 - و تمرین - n=14 - تقسیم شدند. آزمودنی های گروه ورزشی به مدت هشت هفته و سه روز در هفته در تمرینات برنامه ریزی شده مقاومتی پیشرونده شرکت کردند.
در همان زمان آزمودنی های گروه کنترل در استراحت کامل بودند. میزان افسردگی قبل و بعد از تمرین با پرسش نامه بک ارزیابی و همچنین، سطوح پلاسمایی اینترلوکین-6 پیش و پس از تمرین به روش ELISA اندازه گیری شد. اختلاف بین گروهها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس - ANCOVA - و آزمون من ویتنی یو تجزیه و تحلیل شدند.یافته های تحقیق حاضر نشان داد میزان افسردگی آزمودنی ها کاهش معنی داری نسبت به گروه کنترل پیدا کرده است - P<0/05 - در حالی که تغییر معنی داری در سطح اینترلوکین-6 مشاهده نشد. به طور کلی میتوان گفت تمرین مقاومتی با شدت و مدت به کار رفته در تحقیق حاضر موجب کاهش افسردگی در زنان مبتلا به ام اس می شود اما تأثیری بر سطح اینترلوکین-6 آنها ندارد.
واژه های کلیدی: مالتیپل اسکلروزیس، تمرین مقاومتی، افسردگی، اینترلوکین-6
مقدمه
مالتیپل اسکلروزیسٌ یا به اختصار بیماری ام. اس، یک بیماری خودایمنٍ مزمن و ناتوان کننده سیستم عصبی است که میلین سیستم اعصاب مرکزی را تخریب می کند - مرندی، . - 1391 ام. اس به صورت حملات ناگهانی تصادفی بر میلینَ، مادهای از جنس چربی در جسم سفید مغز، طناب نخاعی و اعصاب بینایی بروز میکند. این اختلال به لایه عایق محافظ احاطه کننده رشته های عصبی - آکسون - ُ آسیب وارد میکند و در نتیجه این آسیب، جریان تکانه های عصبیِ که حامل پیام های عصبی از مغز و نخاع می باشند دچار نقص می گردد و به موجب آن، عملکرد جسمانی بدن کاهش می یابد؛ هنگامی که میلین مورد تهاجم واقع می شود، بدن قادر به ترمیم کردن مقداری از این ضایعات به وجود آمده می باشد، اما در نهایت، آن نواحی که مورد هجوم واقع شده و ضایع گردیدهاند بر روی قسمت های سالم آکسون ها گسترش می یابند.
بر اثر این ضایعات، ممکن است آکسون ها معیوب گردند، بعلاوه بیماری ام. اس می تواند منجر به کاهش بافت مغز یا به اصطلاح آتروفی مغزّ شود. این تغییرات اعم از نقص میلین، ضایعات آکسونی، و کاهش بافت مغزی ممکن است در سایر قسمتهای سیستم عصبی مرکزی نیز رخ دهد - اسنل، . - 2010اکثر محققان معتقدند که در این بیماری، گلبول های سفید بدن که مسئول تهاجم به عفونت یا بیماری هستند، به سوی هدف اشتباه نشانه روی کرده و سلولهای بدن شخص را مورد هجوم قرار میدهند. نواحی التهابی، لکهْ یا پلاکَ نامیده می شوند. تغییرات در اندازه، تعداد و موقعیت قرارگیری این پلاکها میتواند نوع و شدت علائم بیماری را تعیین نماید - آسانوُ، . - 2010 نام این بیماری به دو خصوصیت آن یعنی تعدد نواحی درگیر و پلاکها و نواحی اسکلروزه شده اشاره دارد - شفیعی حاجیانی، . - 2011 این بیماری دارای عوارض متفاوتی مانند کاهش بینایی، فلج اسپاستیک اندامها و عدم تعادل، ترمورًٌ، اختلال در کنترل اسفنگترها، ناتوانی جنسی، زمینگیر شدن، نارسایی گفتاری، صرع و افسردگی است - عسگری و همکاران، . - 1386
روند پیشرفت بیماری
سیر پیشرفت بیماری ام اس در همه یکسان نیست. شدت بیماری نیز از بیماری به بیمار دیگر فرق میکند. لذا بیماران نباید خودشان را با یکدیگر مقایسه کنند.در 15 درصداز موارد بیماری، سیر بسیار خوش خیمی دارد بطوریکه بیمار پس از یک حمله و ابتلاء به برخی از علائم مذکور بهبودی پیدا کرده و بعد از سالها همچنان بدون حمله جدید و یا مشکلی به زندگی طبیعی خود ادامه میدهند. در مقابل فرمهای بدخیم هم وجود دارند که ظرف مدت کوتاهی ممکن است سبب ناتوانی شدید شوند. اما در اکثر موارد 85-90 - درصد - سیر بیماری به صورت دورههای عود و بهبودی است یعنی بعد از هر حمله بهبودی کامل حاصل میشود؛ گر چه ممکن است مجدداً بعد از چند ماه یا چند سال همان علائم قبلی و یا علامت جدیدی بروز کند.
در اکثر موارد بین هر حمله چند سال فاصله وجود دارد؛ اما گاهی اوقات نیز تعداد عودها بیشتر بوده و فاصله حملات کوتاه است مثلاً ممکن است در طی یک سال چند مرتبه دچار عود شود. البته احتمال عود در سالهای اول بیشتر است - کووچٌ، . - 2009 در برخی از موارد بعد از هر حمله علائم عصبی بطور کامل رفع نمیشود و مقداری از مشکلات عصبی ایجاد شده باقی میماند؛ که به آن عود و پیشرونده گفته میشود. در اغلب این موارد ابتدا شکل عود و بهبود وجود داشته است و پس از 15-20 سال به شکل عود و پیشرفت تبدیل شده است. این بیماری می تواند باعث ایجاد علائم و اختلالات خلقی و روانی ناشی از مزمن بودن ماهیت بیماری و نداشتن پیش آگهی قطعی در بیمار گردد - موهرٍ، . - 2006 در85 تا 90 درصد موارد در بیماری ام. اس دوره های تشدید علائم بیماری و بهبود وجود دارد که تشدید بیماری غیرقابل پیش بینی است و امروزه معلوم گردیده که استرس های روان شناختی باعث فعال شدن این بیماری می شوند - علی محمدی و همکاران، . - 2007
مطالعه آکرمن3و همکاران - 2002 - که روی 23 زن مبتلا به ام. اس به مدت یک سال انجام شد، مشخص کرد که در 85 درصد موارد تشدید بیماری بعد از رویدادهای تنش زا - که حتی6 هفته قبل رخ داده بود - ایجاد شده است و در حقیقت استرس به عنوان یک عامل فعال کننده در برگشت بیماری مطرح است.نتایج مطالعه ای تحت عنوان بررسی ارتباط بین استرس و میزان عود علائم در بیماران مبتلا به ام. اس نشان داده است که علائم عود بیماری و بستری شدن های مکرر در بیمارانی که از سطح استرس بالاتری برخوردار هستند بیشتر بوده است - موهر و همکاران، . - 2004
بنابراین می توان اذعان نمود که بین استرس و تشدید بیماری ام. اس رابطه قوی وجود دارد - محمدی، - 2008 ازاین رو کاهش و مهار استرس در این بیماران بسیار حائز اهمیت می باشد و از آنجا که درمان های دارویی در تمام بیماران مولتیپل اسکلروزیس موثرنیست و از طرفی داروها دارای عوارض زیادی هستند، استفاده از درمان های غیر دارویی جهت کنترل علائم بیماران امری معقول به نظر می رسد - فیلیپسُ، . - 2004 امروزه روش های مختلفی برای مقابله و مهاراسترس به وجود آمده که فقط توانسته اند در کوتاه مدت سطح استرس بیماران را کاهش دهند و برخی نیز حاکی از عود مجدد استرس و بیماری در بیماران ام. اس است - آکرمن، . - 2002اینترلوکین 6 یک سایتوکین پیش التهابی است و انقباضات عضلانی موجب تحریک و ترشح اینترلوکین 6 می شود - علینژاد، . - 1389
تولید سایتوکینهای پیش التهابی برای دفاع ایمنی ضروری است، ولی تولید بیش از حد این سایتوکینها ممکن است به التهاب و متعاقب آن سبب آسیب، ضعف و افزایش خطر عفونت شود - سیموپولوس5 و همکاران. - 2006 این سایتوکاین توسط منوسیت ها، ماکروفاژها، سلولهای اندوتلیال، فیبروبلاست ها و سایر سلولها در پاسخ به تحریکات التهابی ترشح می شود. در صورتی که در غلظت های پایین، ترشح شود باعث التهاب موضعی می شود، به عنوان مثال باعث القای بروز مولکول های چسبندگی بر سطح اندوتلیوم عروق خونی موضع التهاب می شود تا باعث جذب لکوسیت ها به منطقه آزرده شوند. اما در صورتی که اینترلوکین 6 در غلظت های بالا اثر نماید، اثرات آن به صورت سیستمیک خواهد بود. چرا که وارد گردش خون شده و باعث بروز تب و لرز، تعریق، لکوسیتوز و افزایش تولید پروتئین های فاز حاد خواهد شد.
افزایش در سطح اینترلوکین 6 در مرحله حاد - عود - ام. اس به پدیده افسردگی مرتبط است - امریش ّ، . - 2008 افسردگی شایع ترین اختلال روانی در بیماران ام. اس است. علت افسردگی چند عاملی است و به احتمال زیاد در ارتباط با استرس های روانی، فاصله کانونی، ضایعات دمیلینه، و اختلال عملکرد ایمنی است. بر خلاف دیگر جنبه های ام. اس، افسردگی قابل درمان است - میچل ْ و همکاران . - 2006 به نظر می رسد که استرس میزان های اینترلوکین 6 را بالا می برد و این امر به افزایش شدت بیماری مشابه ام. اس در موشها میانجامد. افسردگی نه تنها در عود بیماری ام. اس بسیار معمول است، همچنین نشان داده شده که افزایش سطوح بیماری در طول فاز حاد باعث افزایش افسردگی می شود - هر دو بر تشدید یکدیگر اثر گذار هستند - . - کاتسوراکی و همکاران . - 2011 اطلاعات متناقضی در خصوص تأثیر فعالیت ورزشی بر سطح سایتوکینها و مقدار افسردگی بیماران ام. اس وجود دارد. برای نمونه دورینگَ و همکاران - 2011 - و کستلانوٌ و همکاران
