بخشی از مقاله
چکیده:
تصویربدنی را به عنوان تصویرذهنی که فرد از جسم خود دارد تعریف کردهاند که دو بعد ادراکی و نگرشی دارد، ورزش آمیخته با تربیت روانی است و هر تجربه حرکتی یا جسمانی، یک تحول یا تجربه روانی را به همراه دارد ، هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر یک دوره رژیم ورزشی بر شاخص تصویربدنی در دانشآموزان دختر با نارضایتی از تصویربدنی میباشد.
روش پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون - پس آزمون بود. جامعه آماری شامل همه دختران مقطع متوسطه شهر تبریز با نارضایتی از تصویربدنی بودند، که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به منظور انجام پژوهش مقیاسهای اندازهگیری اطلاعات شخصی، پرسشنامه نگرانی از تصویر بدنی BICI در اختیار آزمودنیها قرار گرفت پس از آن 52 نفر از دانشآموزان انتخاب و رژیم ورزشی به مدت دوازده جلسه، بر روی آنها اجرا شد. دادهها با استفاده از SPSS نسخه 23، آمار توصیفی و آمار استنباطی شامل آزمون t وابسته تحلیل شد.
براساس تحلیل دادهها ورزش و فعالیت جسمانی، در سطح معنیداری sig<0.01 سبب کاهش میزان نارضایتی از تصویربدنی در افراد مشارکت کننده شده است. در نتیجه، اشتغال و پرداختن به ورزش و حضور در محیطهای ورزشی میتواند به عنوان یک روش درمانی برای بهبود عوارض و مشکلاتی که در نتیجه نارضایتی از تصویربدنی در فرد بهوجود میآیند مورد استفاده قرار گیرد.
مقدمه:
در جامعه کنونی بدن و زیبایی آن به عنوان یکی از عوامل اصلی دوران نوجوانی محسوب میشود - نی و کاش، . - 2006 تصویرذهنی از خود در واقع نگرش، ادراک و برداشتی است که شخص از خود دارد و محور اصلی این تصویر، احساسات وی نسبت به اندام و بدن خود است.
تصویر ذهنی از جسم، تجربه روانی و اجتماعی فرد از بدن خود است. این تصویر از زمان تولد شکل گرفته و همانطور که فرد رشد میکند، تکمیل میشود و طی مراحل زندگی، تغییر مییابد - آقاخانی، فیضی، شمسالدین، بقایی و رهبر، . - 1386 تصویرذهنی، دو بعد ادراکی و نگرشی دارد. مولفه ادراکی تصویربدنی به چگونه دیدن اندازه، شکل، وزن، چهره، حرکت و اعمالمان مربوط میشود؛ در حالیکه مولفه نگرشی به اینموضوع مربوط میشود که ما چه احساسی درباره این ویژگیها داریم و چگونه این احساسها، رفتارمان را هدایت میکند
تصویرذهنی، مفهوم پیچیدهای است که دربردارنده عوامل بیولوژیکی روانشناسی درونی و عوامل اجتماعی خارجی است. رضایت از تصویرذهنی از جسم خود، مستلزم رضایت از تناسب اندام، زیبایی ظاهری، سلامت بدنی، پاکیزگی و زیبایی پوست و مو و توانایی مهارکردن وزن میباشد - پاشا، نادری و اکبری، . - 2008 تصویربدنی یک ساختار چند وجهی شامل ارزیابیهای ذهنی از بدن است. این ارزیابیها شامل سنجشهای عاطفی، شناختی و رفتاری از سایز، زیبایی شناسی، احساس، عملکرد، تناسب اندام و سلامتی است - پروزینسکی1 و کش، . - 1990 چنین ارزیابیهایی میتواند منجر به ادراک کاملا متفاوت بدن از فرم و سایز قابل مشاهده فرد شود، که نشاندهنده مولفه یکپارچهای از خویشتن شناسی، با ارائه تصویربدنی به عنوان ساختاری مهم برای فهم این موضوع است
تصویربدنی یکی از مهمترین نگرانیها در زندگی امروزه نوجوانان شده است. یک نفر از هر سه نوجوان استرالیایی تصویر بدنی را به عنوان یکی از بزرگترین نگرانیهایش گزارش میکنند و زنان نگرانیهای بیشتری را نسبت به مردان ابراز میکنند - ابوت و باربر، . - 2010 در دوران بلوغ بدن انسان به طور شگرفی تغییر میکند. بلوغ جسمانی به موقع میتواند بر رشد تصویر بدنی تاثیری محوری داشته باشد.
دخترانی که زوتر از بقیه همکلاسیهایشان به رشد جسمی میرسند، ممکن است احساس خجالت کنند. بسیاری از این دختران تغییرات مذکور را نه به عنوان نشانی از ورود به جمع زنان بلکه به عنوان شواهدی از چاقی بی تناسب تعبیر و تفسیر میکنند. پسرانی که نسبت به همسالانشان دیر تر به رشد جسمی - بلند شدن قد و عضلانی شدن بدن - دست مییابند ممکن است نزد خودشان از این موضوع که بدنشان هیچگاه به رشد کامل نخواهد رسید، نگران باشند. سالهای نوجوانی برای تصویر بدنی سالهای دشواری است. احساسات نوجوان درباره کفایت اجتماعیاش تا حدی به این تفکر که همسالانش ظاهر وی را چگونه درمییابند، وابسته است
پژوهش ها نشان میدهد که برخی افراد اشتغال ذهنی مداومی درباره ظاهر جسمانی خود دارند و علی رغم طبیعی یا تقریبا طبیعی بودن ظاهر جسمانی، ترس مفرط و نگران کننده ای از زشت یا غیر جذاب بودن خود گزارش میکنند
در پژوهش گروکولیوسکی و همکارانش افراد دارای اختلال بدشکلی بدنی نسبت به نقص تصور شده در چهره خود و همچنین نسبت به مناطق مربوطه در چهره افراد ناآشنا، توجه انتخابی بینایی بیشتری نشان دادند - گروکولیوسکی4 و همکاران، . - 2012 همچنین تصویر بدنی آشفته و اختلال در تصویر بدن , باعث بازگشت نشانه های اختلالهای خوردن در افرادی که بهبودی یافتهاند میشود
ظاهر جسمانی و تصویربدنی، یکی از جنبههای مهم شکلدهندهی هویت و عزتنفس افراد است. افرادی که احساس خوبی نسبت به خود دارند، معمولاً احساس خوبی نسبت به زندگی خواهند داشت. تصویرذهنی که مورد پذیرش فرد نباشد، منجر به تغییراتی در احساس ارزشمندی میشود. عوامل متعددی مانند ارزشهای اجتماعی-فرهنگی، مقایسههای اجتماعی، تأکید جامعه بر جذابیت ظاهری و تجارب منفی در تعامل با همسالان اینگونه نگرانیها را تشدید کرده و به تداوم آن کمک میکنند زمانی که بافت فرهنگی جامعه بر ارزشمندی جذابیت ظاهری به خصوص برای زنان تأکید نماید، به تدریج زمینهی نگرانی راجع به تصویربدنی فراهم میشود
در پی احساس نارضایتی از تصویربدنی و ایجاد خودپنداره منفی، فرد خواستار تغییر در تصویربدنی خود خواهد شد تا بتواند تصویربدنی حقیقی خود را به تصویربدنی ایدهآلش نزدیک کند - استیک، هایوارد، کامرون، کیلن و تیلور1، . - 2000 افراد برای به دست آوردن این تصویر ایدهآل از بدن به راههای متفاوتی اقدام مینمایند که میتواند استفاده از رژیم های سخت و غیرعلمی، انجام ورزشهای سخت، استفاده از داروها و مواد و یا اقدام به روشهای تهاجمی نظیر استفاده از جراحیهای زیبایی باشد
کامیشوا، اسکوتریس، وردیم، پاکسون و میلگرام2، . - 2008 فعالیتهای بدنی و ورزش آمیخته با تربیت روانی است و هر تجربه حرکتی یا جسمانی، یک تحول یا تجربه روانی را به همراه دارد، از این رو مشارکت در فعالیتهای بدنی، یکی از مهمترین روشهای تکامل جسمانی و روانی است. اثرات مفید فعالیت بدنی بر سلامت روانی در مطالعات بسیاری تشریح و مورد تأیید قرار گرفته است - آلفرمن3، 2000؛ لافورق4، . - 1999 امروزه ورزش و فعالیت جسمانی به عنوان یک روش درمانی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است
در حالیکه ورزش کردن منافع زیادی دارد، تحقیقات پیشنهاد میکنند که در میان برخی از افراد، در مواردی ورزش کردن ممکن است با نتایج منفی ارتباط داشته باشد تحقیق انجام گرفته توسط تام و اسپلج - 2004 - پیشنهادمیکند که وقوع و تکرار نگرشهای خوردن ناهنجار و تغییرات رفتاری، ارتباط دهنده بین ورزش و اثراتش است، ورزش کردن با عواطف منفی در میان آنهایی که گرایشات ناهنجار خوردن بالایی دارند و با عواطف مثبت در میان آنهایی که گرایشات خوردن ناهنجار پایینی دارند، ارتباط دارد. به علاوه، زنانی که از ورزش به عنوان رفتار جبرانی استفاده میکنند، سطوح بالاتری از نارضایتی از تصویر بدنی را گزارش میکنند
به نقل از لیپیج و کورتر، . - 2010 با توجه به اینکه نارضایتی از تصویر بدنی عامل خطر اصلی برای آسیب شناسی خوردن است - استیک، - 2002، ممکن است افرادی که سطوح بالایی از نارضایتی از تصویر بدنی را تجربه میکنند همچنین نتایج منفی بیشتری را از رفتارهای ورزشیشان تجربه کنند، در حالیکه آنهایی که نارضایتی از تصویر بدنی کمتری دارند اثراث مثبتی از ورزش کردن بیشتر را تجربه میکنند.
از طرفی، برخی تحقیقات درباره ارتباط بین ورزش و نارضایتی از تصویر بدنی نشان داده است، ورزش کردن به طور کلی با سطوح پایین نارضایتی از تصویر بدنی ارتباط دارد. در واقع در فراتحلیل جدید که شامل مطالعههای تک گروهی، مطالعههای همبستگی و مطالعههای حاوی گروههای آزمایشی و کنترل بود - هازنبلز و فالون6، 2006، به نقل از لیپیج و کروتر، - 2010 یافتند که ورزش کردن به صورت مثبت با رضایت از تصویر بدنی ارتباط دارد.
در مقابل برخی تحقیقات در پیدا کردن ارتباط مثبت بین ورزش کردن و رضایت از تصویر بدنی شکست خوردهاند. به عنوان مثال گینیس و همکاران - - 2008 اثر تماشا کردن ویدیوهای ورزشی بر نارضایتی از تصویر بدنی زنان را آزمودند. آموزشیار های ویدیویی، بیشترین گزارش کننده نارضایتی از تصویر بدنی در ورزش کردن بود. در مطالعه دوم گینیس و همکاران - 2003 - یافتند، زنان با نگرانیهای بیشتر درباره بدن، افزایش در اضطراب ظاهر فیزیکی در قبل تا بعد از ورزش را تجربه کرده بودند
