بخشی از مقاله
چکیده:
در این مقاله، به یکی از دستاوردهای مهم همزمان با دوران بحران خلافت اموی از سال 60 تا 73 ه.ق،یعنی قیام ابن زبیر و حضور موالی در آن برهه از زمان میپردازیم. پس مرگ معاویه بن ابوسفیان، مشکل جانشینی به مدت دو دهه امویان را به مخاطره انداخت. زبیریان خاندان تأثیرگذار بر حوادث مهم عصر اموی بودند.در فاصلهی سالهای نامبرده در جهان اسلام، شاهد دو خلیفهی زبیری و اموی یکی در حجاز و دیگری در شام هستیم.از سوی دیگر،موالی ایرانی یکی از گروههای ستمدیدهی هجوم اعراب به ایران است،اما به دلیل کاردانی ایرانیان در ادارهی امور، امویان نتوانستند ایشان را از صحنه خارج سازند.مقالهی حاضر، با استفاده از منابع معتبر و تحقیقاتی تهیه گردیده است.
مقدمه
موضوع اصلی این مقاله بررسی همکاری موالی و زبیریان است که باعث تغییر مهمی در جهان اسلام شد.با محروم کردن تازهمسلمانان همچون موالی از مقر قدرت سیاسی،این افراد به فعالیتهای اجتماعی خود ادامه داده و در شرایط مناسب،پاسخهای شدیدی را در اعتراض به شرایط خود ابراز میداشتند.
بحث اعتراض و مخالفت با امویان از نقاط مشترک موالی و زبیریان بوده است.با پیش آمدن حادثهی کربلا و شهادت 72 تن از بزرگان اسلام، این موقعیت برای گروههایی مانند موالی و زبیریان ایجاد شد که بتوانند انزجار خود را از سیاستهای حکومت امویان ابراز دارند.علی رغم تفاوت استراتژی بین موالی و زبیریان، با هم با یک هدف مشترک و دراعتراض به سیاست امویان،متفقالقول شدند.به علت برخورداری از موقعیت زمانی خاص یعنی مرگ معاویه و شکاف در حکومت امویان،گروه مخالفین توانستند با همکاری با یکدیگر، به موفقیتهایی نائل گردند و مناطقی از جهان اسلام را در سیطرهی خود بگیرند.
امویان
پس از شهادت امام علی - ع - ، معاویه به حکومت جهان اسلام رسید.حسن بن علی - ع - در کوفه پیروانی داشت که با وی بیعت کردند.با شنیدن این خبر، معاویه بن سفیان این گروه را متلاشی کرد و بر مسند قدرت تکیه زدو به مدت بیست سال 40-60 - ه.ق - حکمران جهانی اسلام بود. معاویه به نیرنگ و تدبیر مشهور بود - زرینکوب،. - 114 :1369 معاویه توانست جهت ادارهی کشور وحفظ منافع خویش،افرادی را از طرفداران عثمان و قبیلهی قریش گرد هم آورد. وی پس از استقرار سلطنت، به فتح سرزمینهای جدیداقدام کرد - قادری، 1375، . - 107وی نخستین فردی بود که خود را»خلیفه االله«نامید یکی از علل مهم استفاده ی امویان از این عنوان،ترس و نگرانی آنان از نفوذ علما بود حکومت معاویه اولین تجربهی حاکمی بود که در میان اختلافات دینی سیاسی با حربهی زور و حیله به قدرت رسید
به حکومت رسیدن معاویه به پایتختی دمشق،دوباره جهان اسلام به وحدت رسید - طقوش،. - 24 :1380 پس از استقرار سلطنت اموی، سیاست معاویه بن ابوسفیان تغییر کردو وعده هایی که داده بود زیر پا گذاشته و خواستار تبعیت مطلق هست - خاتمی،. - 199 :1376 امویان امتیازات قومی و نژادی را دوباره در جهان اسلام احیا کرده و میان عرب و غیرعرب،تبعیض قائل شدند.خلفای اموی مردم ایران را به ترک زبان مادری خود مجبور کردند. دورهی حکومت معاویه را دورهی برقراری امنیت داخلی،تجاوز و توسعهطلبی خارجی توصیف کردهاند
روش غالب در نحوهی انتخاب خلیفه اموی بر اساس تصمیم و میل خلیفهی وقت برای انتخاب ولایت عهدی بود که معمولاً نیز به خلافت دست مییافت - قادری،. - 106 :1375 یزید بن معاویه در سال 26 ه .ق به هنگام استانداری پدرش در سرزمین شام، در زمان خلافت عثمان متولد شد - طبری،. - 329/5 :1363 یزید بعد از مرگ معاویه، در سال 60 ه .ق به خلافت رسید.
دوران حکومت یزید بن معاویه پر از آشوب و اضطراب بود و به طور خلاصه،میتوان گفت: در سال اول، حسین بن علی به شهادت رسید؛ در سال دوم، مدینه مورد تجاوز و چپاول قرار گرفت و در سال سوم، به خانهی کعبه حمله شد
یزید بن معاویه در ابتدی حکومت، تلاش کرد رضایت و بیعت پنج تن از مخالفان بیعتش را جلب نماید.عبداالله بن عمر مرد جنبش نبود. پسر زبیر دلیری و تدبیر داشت و سودای خلافت را در سر میپرورانداما چه از جهت خانوادگی و چه از نظر روش اجتماعی، نمیتوانست طرفداران فراوانی داشته باشد.تنها کسی که یزید از وی میترسید، حسین بن علی - ع - بود که در مدینه میزیست
شیعیان کوفه با ارسال نامه به حسین بن علی - ع - خواهان قیام علیه خلیفهی اموی شدند،اما مسیر تغییراتی کرده و در منطقهی کربلا، یاران حسین بن علی - ع - جان خود را از دست دادند. پس از حادثهی عاشورا،عبداالله بن زبیر در مکه ماندگار شده و از این رویداد به نفع حکومت خود استفاده کرد.والی مدینه عمرو بن سعید،عمرو بن زبیر را به فرماندهی لشکری روانهی مکه کرد
