بخشی از مقاله
چکیده
این مقاله، در ابتدا به تشریح تئوری نمایندگی می پردازد.سپس کاربردهای آن را در حسابداری مدیریت مورد بررسی قرار می دهد.تئوری نمایندگی چارچوب مفهومی مفیدی را برای ارزشیابی سیستم حسابداری مدیریت فراهم می کند.این تئوری هم چنین مبنای علمی جهت به کارگیری فن های مهم حسابداری مدیریت از قبیل ارزیابی عملیات، اعطای پاداش،بودجه بندی و ×تضاد منافع و مشارکت در ریسک را فراهم کرده است.
مقدمه
این مقاله تئوری نمایندگی و کاربردهای آن را در حسابداری مدیریت بررسی می نماید.موضوع تئوری نمایندگی، مطالعه تعارض بین رئیس و عامل است.این تضاد از متفاوت بودن هدف های آنان ناشی می شود.در سال های اخیر موضوع رئیس-عامل به طور گسترده ای در متون تئوریکی مورد بررسی قرار گرفته و این تئوری در حیطه های مختلفی مانند حسابداری مدیریت، حسابرسی، پاداش مدیران، قراردادهای استقراض و... به کار رفته است.هدف اصلی این مقاله تعریف جامع نطریه نمایندگی و بررسی کاربردهای آن در حسابداری مدیریت است.
مبانی نظری و پیشینه تحقیق
لی - - Lee,1992 در رساله دکترایش مدل تئوری نمایندگی را در دو مقاله مهم حسابداری مدیریت یعنی تخصیص و تسهیم هزینه ها و قیمت گذاری انتقالی به کار برده و آن را مورد بررسی و آزمون قرار داده است.
در بررسی انجام شده مشخص گردید که قرارداد بهینه با مدیر بخش - درقالب تئوری نمایندگی - منجر به افزایش درآمد و کاهش هزینه خدمات شرکت گردیده است.یافته های تحقیق به شرح زیر است:
· تخصیص کمتر هزینه های غیرقابل کنترل خدماتی شرکت، تخصیصی بهینه و مناسب است.
· هزینه خدمات کمتر می بایست متناسب با افزایش واریانس هزینه خدمات تخصیص یابد
· درجه تخصیص رابطه معکوسی با ریسک پذیری مدیر دارد.
در یک شرکت اطلاعات حسابداری مدیریت دو نقش را ایفا می کنند:
-1 اطلاعات حسابداری مدیریت می تواند جهت ارزشیابی عملکرد مدیران قسمت ها مورد استفاده قرار گیرد که دراین حالت شاهدیم که اطلاعات یاد شده مبنای قرارداد جبران و پاداش قرار می گیرند.
-2 اطلاعات حسابداری مدیریت به منظور اصلاح و تجدید نظر در هدف ها به کار می رود که دراین حالت نیز شاهدیم که مدیران از اطلاعات ارائه شده به منظور تصمیم گیری های لازم در خصوص تعیین قیمت تولیدات درهر مرحله و تخصیص هزینه ها به تولیدات متنوع و نهایتا تصمیم گیری در خصوص آن می پردازند.
تخصیص هزینه یکی از امور فراگیر حسابداری مدیریت است.در عمل موسسات هزینه های مختلفی همچون هزینه های ثابت، هزینه های مشترک و هزینه های عمومی را تخصیص می دهند.ونسیل - - Vancil,1972 که اطلاعات 91 شرکت را مورد بررسی قرار داده دریافته که حداقل 60 درصد موسساتی که مورد مطالعه قرار گرفتند، هزینه های خدماتی سازمان را به مدیران بخش هایی که هیچ کنترلی برآن ها ندارند، تخصیص داده اند.
فرمجن و لی - - Fremgen&Lio, 1981 به طور مستند بیان می دارند که 84 درصدشرکت های مورد مطالعه، هزینه های خدماتی سازمان را بین بخش های دیگر تسهیم کرده اند.ماتز و اسکوزن - Matz& Skouswn,1968 - نیز نشان دادند که 80 درصد موسسات موضوع تحقیق هزینه های خدماتی سازمان را بین بخش های دوایر تسهیم کرده اند.تخصیص هزینه های غیرقابل کنترل یکی از مواردی است که خوب درک نشده، چرا که به نظر می رسد با یکی از اصول مهم کنترل مدیریت یعنی حسابداری سنجش مسئولیت در تضاد است.با این تعبیر تخصیص هزینه های خدماتی غیر قابل کنترل، خدشه ای به حسابداری سنجش مسئولیت وارد می سازد.
تاکنون دو رشته مطالعات به منظور درک بهتر تخصیص هزینه ها صورت پذیرفته است.
-1یک رشته از این تحقیقات بر این موضوع تاکید دارد که یک موسسه برای دستیابی به اهدافش، چگونه هزینه ها را که منجر به رفتار غیر طبیعی و مخرب مدیران نیز نگردد تخصیص دهد که بدین منظور از دو روش این مطالعه صورت پذیرفته:
الف - روش برنامه ریزی ریاضی -کاپلان و تامپسون
ب:روش های مبتنی بر تئوری بازی ها جنسن
-2رشته دیگر تحقیقات این سوال را مورد توجه قرار می دهد که: چرا یک موسسه هزینه های غیرقابل کنترل را در چارچوب مدل رئیس-عامل تخصیص می دهد.مدل یادشده جهت تخصیص هزینه های غیر قابل کنترل در محیط های مختلف موفق بوده است.
دمسکی - Demski, 1976 - نشان می دهد که یک رئیس ریسک گریز ممکن است به عامل براساس هزینه های غیرقابل غرامت بپردازد.زیرا که او می خداهد خطر ناشی از تصادفی بودن هزینه های غیر قابل کنترل را با عامل تقسیم کند.در مدل او تقاضا برای تخصیص هزینه های غیرقابل کنترل تنها به دلیل وجود رئیس ریسک گریز وجود دارد.
دریک محیط چندعاملی - Suh, 1987 - یک منطق و استدلال درخصوص تخصیص هزینه محضول نیمه ساخته را به مدیر بخش مسئول نهایی ارائه می دهد.زمانی که احتمال همدستی و تبانی بین مدیران بخش ها وجود دارد رئیس ممکن است هزینه محصول نیمه ساخته را به مدیر محصول ساخته شده تخصیص دهد.کسی که هیچ کنترل مستقیمی بر هزینه بخش مسئول نیمه ساخته به منظور جلوگیری از تبانی ندارد.
یکی از هزینه های قابل توجه، هزینه بازاریابی است.چنانچه هزینه یاد شده درقالب مدل نمایندگی با قراردادی بهینه صورت پذیرد، منجر به افزایش درآمد و کاهش هزینه های خدماتی شرکت می گردد.به منظور ایجاد انگیزه برای انتخاب صحیح کیفیت خدمات درقالب قرارداد چنانچه مدیربازاریابی درآمد بهتری ایجاد کند باید به او پاداش بیشتری پرداخت گردد.بالعکس چنانچه کیفیت خدمات متناسب با هزینه صورت یافته کمتر باشد، جریمه ای منظور شود.
