بخشی از مقاله
چکیده
رسوایی انرون حرف و حدیثهای زیادی به دنبال داشت و باعث شد قوانین شرکتی و حاکمیت شرکتی، عملکرد مدیران وعوامل دیگر در سال 1980 دوباره بازبینی شود؛ در این دوران بحث کاپیتالیسم سهامدار نیز مطرح بود در آن دوران، فرضیات ِخاصی در مورد ارتباط بین قیمتهای بازار سهام و واقعیات اقتصادی، قابلیت حسابرسان مستقل، استانداردهای مالی و افشاء اطلاعات جهت حفاظت از گزارشگری مالی،بازدهی و اثربخشیِ حاکمیت شرکتی جهت نظارت بر عملکرد مدیران،استفاه از سهام در بررسی منافع مدیران و سهامداران و ارزش مالکیت کارکنان و نیاز به ابزارهای برنامه ریزی؛ مطرح شد.با توجه به چالشِ تئوری نمایندگیِ اقتصادی در حوزه حاکمیت شرکتی و نیز تئوری نهادی، این تحقیق به تجزیه و تحلیل کاربرد حسابداری مدیریت در حاکمیت شرکتی پرداخته است.
تئوری سازمانی پیشنهاد شده در مورد نمایندگی،با نهادهای خردِ یک سازمان در ارتباط بوده و در این نهادها،فعالیت حسابداری مدیریت همراه با آگاهی از محیط پیرامونِ سهامداران و بازیگران خارجی، نقش مهمی ایفا می کنند. لذا این تحقیق به شناسایی فعالیت حسابداری مدیریت در دوران رسوایی انرون1، پرداخته است. گرچه تکنیکهای مرتبط با حسابداری مدیریت استراتژیک توانستهاند به خوبی با حاکمیت شرکتی سازگار شوند اما تئوری سازمانی پیشنهاد شده در مورد نمایندگی به شناسایی مشکلات بین CEO و اجراء استراتژیها در حوزهِ حسابداری مدیریت استراتژیک، میپردازد.
کلمات کلیدی: حسابداری مدیریت، حاکمیت شرکتی، تئوری سازمانی، نمایندگی
.1 مقدمه
در سال های اخیر پیشرفت های قابل ملاحظه ای در استقرار نظام راهبری - حاکمیت - شرکتی از طریق قانون گذاری و نظارت و نیز اقدامات داوطلبانه شرکت ها در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه صورت گرفته است. سرمایه گذاران و سهامداران آگاهی بیشتری در مورد ضرورت و اهمیت راهبری شرکتی یافته اند و نسبت به پیگیری استقرار این نظام در شرکت ها علاقه مند شده اند - حساس یگانه و باغومیان، . - 1384 برخی تحقیقات تجربی حکایت از رابطه مثبت نظام راهبری شرکتی و بازده شرکت ها دارد. در یک بیان کلی راهبری شرکتی، سیستم کنترل و هدایت شرکت است - حساس یگانه، . - 1383 سیستمی که ارتباط بین شرکت و ذینفعان آن را تعیین کنترل و هدایت می نماید. انجمن حسابداران رسمی آمریکا، استاندارهای ویژه ای را در مورد کنترل های داخلی برای حسابرسان مستقل وضع نمود.
همچنین کمیسون ملی مبارزه با تقلب در سال 1987 در گزارشی با عنوان "ترودوی" نتیجه بررسی های خود را در این ارتباط اعلام نمود - چاله چاله، . - 1395 بهدنبال آن کنگره آمریکا در سال 1991 قانونی را به تصویب رساند که به موجب آن شرکت های سهامی عام ملزم به ارائه گزارش در ارتباط با کیفیت و موثر بودن کنترل های داخلی گردیدند. اما موضوع راهبری شرکتی به گونه ای که امروز مطرح است، حاصل مطالعات و بررسی هایی است که در کشورهای مختلف دنیا انجام گردید و سابقه مشخص آن به دهه 1990 میلادی برمی گردد - حساس یگانه، . - 1384 گزارش "کادبری" در انگلستان، مقررات هیات مدیره در جنرال موتورز آمریکا، گزارش "دی" در کاندا و گزارش "وی انو" در فرانسه از آن جمله است.
در سال های اخیر نهادها و سازمان هایی نظیر، شبکه جهانی حاکمیت شرکتی، اتاق بازرگانی بین الملل ، بانک جهانی، سازمان همکاری و توسعه اقتصادی و فدراسیون بین المللی حسابداران و برخی موسسات رتبه بندی نظی ر Standard & Poor's در ترویج و وضع استانداردهایی در رابطه با راهبری شرکتی فعالیت داشته اند - بدری، . - 1383 در سالهای اخیر پیشرفت-های قابل ملاحظهای در استقرار نظام راهبری - حاکمیت - شرکتی از طریق قانون گذاری و نظارت و نیز اقدامات داوطلبانه شرکتها در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه صورت گرفته است. انجمن حسابداران رسمی آمریکا2، استاندارهای ویژهای را در مورد کنترلهای داخلی برای حسابرسان مستقل وضع نمود. همچنین کمیسون ملی مبارزه با تقلب در سال 1987 در گزارشی با عنوان "ترودوی" نتیجه بررسیهای خود را در این ارتباط اعلام نمود.
بدنبال آن کنگره آمریکا در سال 1991 قانونی را به تصویب رساند که به موجب آن شرکتهای سهامی عام ملزم به ارائه گزارش در ارتباط با کیفیت و موثر بودن کنترلهای داخلی گردیدند. اما موضوع راهبری شرکتی به گونهای که امروز مطرح است، حاصل مطالعات و بررسیهایی است که در کشورهای مختلف دنیا انجام گردید و سابقه مشخص آن به دهه 1990 میلادی برمیگردد - جوهایو و چان لیو3، . - 2016گزارش "کادبری"4 در انگلستان، مقررات هیات مدیره در جنرال موتورز آمریکا، گزارش " دی"5 در کاندا و گزارش "وی انو"6 در فرانسه از آن جمله است. در سالهای اخیر نهادها و سازمانهایی نظیر، شبکه جهانی حاکمیت شرکتی7، اتاق بازرگانی بین-الملل8، بانک جهانی، سازمان همکاری و توسعه اقتصادی 9 و فدراسیون بین المللی حسابداران10 و برخی موسسات رتبهبندی نظیر Standard & Poor's در ترویج و وضع استانداردهایی در رابطه با راهبری شرکتی فعالیت داشتهاند - بدری، . - 1383
در ایران از اوایل دههی 1340 بورس اوراقبهادار تأسیس شد و در قانون تجارت و به ویژه در لایحهی اصلاحی از منظر بورس اوراق بهادار تهران،حاکمیت شرکتی شیوهای برای هدایت و اداره فعالیتهای شرکت توسط هیاتمدیره و مدیریت ارشد تعیین گردید - آییننامه اصول راهبری شرکتها، . - 1386 با این حال این تحقیق نشان میدهد که بسیاری از فعالیتهای انجام شده که با حسابداری مدیریت در ارتباطاند، در حوزه حاکمیت شرکتی نیز مورد استفاده قرار میگیرند - وچون و همکاران11، .2009 - لذا بدون توجه به مسئولیتِ حسابرسان و قانونگذاران در کنترل خارجی12،حاکمیت شرکتی ایده آل نیاز دارد که فعالیتهای نظارتی و گزارشگری داخلی به خوبی در سازمان مورد اجراء قرار گیرند.
همچنین با توجه به اینکه اختلاف بین حسابداری مدیریت و مالی بسیار زیاد است بنابراین نمیتوان همواره از حسابداری سازمانی در این حوزه استفاده نمود. در نهایت، این تحقیق نشان میدهد نگرانیهای گسترده در زمینه عدم کنترل حرفه ای با کمک تکنیکهایِ حسابداری مدیریت - اسکاپنز و همکاران13، - 2003زمانی تشدید میشود که متخصصین در مقایسه با مدیران داخلی، از استقلال کافی برخوردار نباشند. این تحقیق با توجه به استفاده از روش نهادی /سازمانی در حاکمیت شرکتی، از یافتههای برل و مانز - - 1932 بهره میبرد گرچه این محققین بیان کردند که نظارت بر یک شرکت در حوزه اختیارات مدیران ارشد سازمان است اما مالکیت سازمان در اختیار صدها و شاید میلیونها ذینفع و سهام دار قرار دارد و برل و مانز - - 1932 بیشتر به جنبههای مثبت نظارت توجه داشنند تا سوء استفادههایی که از آن میشود - شفلیر و ویشنی1997، ویلیامسون 1975، جنسن و مکلینگ 1076،بامول 1959 و ماریس . - 1964
این تحقیق با در نظر گرفتهِ هدف اصلیِ برل و مانز - - 1932، تئوری سازمانی پیشنهاد شده در مورد نمایندگی - - ITA مطرح کردند می توان ITA را تجزیه و تحلیل رفتار مدیران در شرکتهای خود یعنی جایی که عملکرد آنها تحت تاثیر فعالیتهای سازمانی قرار داشته و بر ارزیابی مشارکتی،گزارشگری مالی، حاکمیت داخلی و حسابداری مدیریت اثر می گذارد، تعریف نمود. براساس اصول ITA، مدیران از قدرت تصمیم گیری برخوردار بوده و میتوانند تحت تئوری نمایندگی اقتصادی - - EAT برخی اصولِ را رد کنند. EATبر طبق نظریه سازمانی، یک نظریه اجتماعی بوده زیرا به ماهیتِ ذاتی انسان و اصطلاح انسان اقتصادی14 توجه دارد.
در یک نظریه سازمانیِ اجتماعی محور،انسان یک عامل گشاینده جهانی15 بوده و ماهیت وی نیز با کمک اصول روتین به صورت اجتماعی بنا میشود. لذا در مقابل با EAT، ITA چنین فرض نمیکند که عملکرد و فعالیت مدیران را میتوان با ترکیب ماهیت انسان و نیروهای اقتصادیِ طبیعی تعیین نمود بلکه رفتار مدیران، تحتاثیرماهیتِ غالبِ حاکمیت شرکتی یعنی همان تئوری نمایندگیِ نئوکلاسیک - شیلفیر و ویشنی - 1997 قرار دارد در ITA، مدیران، مالکان قانونی شرکتها بوده و اهداف و عملکرد آنها تحت تاثیر مشروعیت، فعالیتهای روتین، اهداف و سایر عوامل شناختی دیگر قرار دارد - اسمارت و ولوف، - 2000 16؛ در واقع پاول ودیماجیو17 بیان کردند سازمانها،گزینههای زیادی پیشرو داشته و بر اساس اولویت افراد، سعی در ایجاد شاخصها و معیارهای مختلف میکنند.
ITAبیشتر به نقایصِ نظری و آنسان شناختی در حوزه ادبیات حاکمیت شرکتی و حسابداری مدیریت اشاره دارد در واقع ITA از اجتماعی شدن EATو تحت سلطه بودنِ تئوری انگیزش جلوگیری نموده و آنها را جزء روشهای نامطلوب می داند. - گرانووتر 1992 و موریتسن و همکاران . - 2002 علاوه بر این، ITA با کمک تئوریهای سازمانیِ اخیر در حوزه حسابداری مدیریت بنا شده لذا با برخی ویژگی های حسابداری مدیریت و عوامل خارجی سازمانی در ارتباط است. این تحقیق به تجزیه و تحلیل ارتباطات نمایندگی از طریق تغییرات تئوری سازمانی/نهادی از دیدگاه روایتی میپردازد از دیدگاه زارنیاواسکا،روایتی18 بودن یک حالت عملکردیِ سازنده بوده که به بررسی برخی حوزه های سازنده اشاره دارد مفاهیم نهاد گراییِ
