بخشی از مقاله
چکیده
شبکه های مجازی که نسلی نو از سامانه های اینترنتی اجتماع محور و بر پایه ی هنجارهای جوامع غربی هستند در حال گسترش روز افزون در تمامی نقاط جهان می باشند و باتوجه به تأثیر آن بر جنبه های مختلف زندگی استفاده کنندگان ، این مطالعه با هدف بررسی تاثیر استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان دورود انجام شد.
در این مطالعه موردی شاهد 100 نفر از دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان دورود در سال 1395 شرکت کردند. عضویت در شبکه های اجتماعی، دلایل استفاده از این شبکه ها زمان عضویت و ساعات کار با شبکه های اجتماعی در دو گروه از دانش آموزان دارای معدل 16 و بالاتر - گروه شاهد - و دانش آموزان دارای معدل کمتر از 16 - گروه مورد - توسط پرسشنامه بررسی و مقایسه شد.
داده ها با استفاده از آزمون های آماری تی مستقل تجزیه و تحلیل شد. 66 نفر - 0/66 - از دانش آموزان گروه شاهد و 34 نفر - 0/34 - از دانش آموزان گروه مورد در این شبکه ها عضویت داشتند. زمان عضویت دو گروه در این شبکه ها در گروه مورد 22 - 0/64 - نفر قبل از دبیرستان و در گروه شاهد - 24 - 0/36 نفر بعد از نیم سال اول بود. مطالعه در زمان امتحان در گروه مورد - 6/41 - بود در حالیکه در گروه شاهد 10 ساعت بود. که طبق ازمون تی مستقل تفاوت معناداری داشت. میانگین کار با شبکه های اجتماعی در دو گروه 6 ساعت بود.
نتایج نشان داد که دانش آموزان با معدل و عملکرد تحصیلی پایین تر نسبت به دانش آموزان با عملکرد و معدل بالاتر، بیشتر از شبکه های مجازی استفاده می کنند و زمان مطالعه کمتری دارند. از این رو اطلاع رسانی در خصوص استفاده از شبکه های مجازی و آثار مختلف آن در ابتدای ورود دانش آموزان به مقطع متوسطه پیشنهاد می شود.
.1 مقدمه
آموزش و پرورش یکی از قدیمی ترین نهادهای اجتماعی است که از بدو تشکیل زندگی گروهی انسان و در پاسخ به نیاز انسان ها در روابط متقابل به شکل ابتدایی خود وجود داشته است. آموزش و پرورش رسمی از اوایل قرن حاضر بصورت یک نظام فراگیر ابتدا جوامع پیشرفته و متعاقب آن سراسر جوامع در حال پیشرفت را فرا گرفته است و امروز جامعه ای نیست که این نظام نقشی در تحول و پیشرفت آن نداشته باشد - فومنی - 1 قلمرو رشد و فعال شدن استعدادها و توانایی های آدمی را زمان، مکان - جایگاه - یا شرایط زمانی، مکانی - موقعیت - تعیین می کند و جهت می دهد.
بنابراین تربیتی سودمند و اثر بخش خواهد شد که آن شرایط را در نظر بگیرد و با آن ها هماهنگ باشد و یا بتواند شرایط نامطلوب را به شرایط مطلوب تغییر دهد. به عبارت دیگر رشد و تکامل و فعال شدن استعدادها و توانایی های هر شخص، مستلزم وجود سالم: خانواده سالم، جامعه سالم و موقعیت - مجموع شرایط زمانی- مکانی موثر - سالم است. و توأم بودن آن ها از ضرورت های آموزش و پرورش موثر و موفق است - شعاری نژاد - .2 از مسائل مهم جامعه ما افت تحصیلی دانش آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی است.
پدیده ای که مانعی جدی برای رسیدن به اهداف عالی آموزش و پرورش به حساب می آید. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تأثیر شبکه های اجتماعی 3مجازی بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان دورود است. و اینکه شبکه های اجتماعی مجازی تا چه حد می توانند تأثیر گذار باشد و چه تغییراتی را بر روی عملکرد تحصیلی دانش آموزان بوجود می آورند و از طرفی از آن جایی که نوجوانان یک جامعه مستعدترین قشر جامعه به حساب می آیند و ریسک پذیری بالاتری نسبت به بقیه قشرها دارند و با این گونه تغییرات آسان تر روبه رو می شوند.
در مطالعه کولک4 و ساندرز5 ، که ارتباط بین استفاده از فیس بوک 6و عملکرد تحصیلی بررسی شده است، بین معدل کل دانش آموزان استفاده کننده از فیس بوک و دانش آموزانی که از آن استفاده نمی کردند تفاوتی وجود نداشته است.
.2 بیان مساله
شبکه های اجتماعی، گونه ای از وب سایت های اینترنتی هستند که افراد، گروه ها و سازمان ها، در آن ها پیرامون یک یا چند ویژگی مشترک گردهم می آیند و اطلاعات، مطلب و محتوای خود را با یکدیگر به اشتراک می گذارند. سرعت رشد این شبکه ها به حدی است که مجموع کاربران معروفترین شبکه های اجتماعی اینترنت به بیش از یک میلیارد نفر رسیده است.
از آن جایی که فضای اینترنت امروز با تبلیغات رنگارنگ نسل جوان و نوجوان ایرانی را به خود جلب می کند محتوای برخی برنامه های اینترنتی و ساخت و راه اندازی هزاران سایت بعضاً ضد اخلاقی که سعی دارد از این طریق عامل قدرت این ملت را که همانا اعتقادات قوی دینی است سست سازد. چرا که در سن جوانی و نوجوانی افکار و اندیشه های انسان ثبات ندارد و به دنبال اندیشه های جدید است و آموزه هایی که از خانواده و اجتماع فرا گرفته هنوز نهادینه نشده و به راحتی می توان آن را زدود .
ترکیب سنی استفاده کنندگان از شبکه های اجتماعی نیز در سالیان اخیر دچار تغییراتی چشمگیر بوده است. در حالی که در ابتدا، این شبکه ها در محیط دانشگاهی و به منظور استفاده دانشجویان راه اندازی شد، لیکن به تدریج، ورود طیف کودک و نوجوان و همچنین طیف سالخورده، نیز به این شبکه های اجتماعی مجازی افزایش یافته است. یکی از مهمترین وجوه عملکرد شبکه های اجتماعی، تأثیرات منفی و مثبت آن ها در عرصه اجتماعی است.
به همین سبب نقش شبکه های اجتماعی در زندگی، بویژه تأثیر این پدیده در کسب زندگی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان بایستی مورد توجه محققان قرار گیرد. در ایران نیز از بدو پیدایش این شبکه ها مخاطبان آن در کشور پیوسته روبه فزونی بوده است. شبکه های اجتماعی مجازی که نسلی نو از سامانه های اینترنتی اجتماع محور و بر پایه ی هنجارهای جوامع غربی هستند در حال گسترش روز افزون در تمامی نقاط جهان می باشند.
در عصری که اطلاعات فراگیر شده است افراد لاجرم در صحنه ارتباط متقابل اجتماعی و زیستن در حال در رفتن به آینده، ضروری می بینند که بخشی از آن اطلاعات را در نیاز کسب نمایند. و در جهان تکنولوژی نوین با فرهنگ های متنوع و متفاوت، دانش و اطلاعات، آگاهی ها و اندیشه های زاینده و مولد، فرهنگ خوب زیستن و ارزش های ملی و انسانی و جامعه پذیری سالم، یعنی نوعی تطابق مثبت و سازنده باید به نسل های بعد منتقل شود و همچنین آماده سازی نسل های آتی برای ساختن آینده ای ایده آل، که سرنوشت چنین جامعه ای را خود در دست داشته باشند پس کدام نهاد و سازمان بهتر از آموزش و پروش خصوصاً در عصر جدید می تواند این نقش ها و وظایف مهم را عهده دار شود.
آموزش و پرورش کشور ما با صرف هزینه های زیاد و بکارگیری مربیان، معلمان و امکانات آموزشی و غیره میلیون ها دانش آموز را از مقطع ابتدایی تا متوسطه را در زیر چتر خود جمع کرده ولی میبینیم که چگونه پس از گذشت یک سال در مقطع مختلف تحصیلی، عده ای از دانش آموزان به علل مختلف در تحصیل علم و دانش از حد متوسط کل دانش آموزان تنزل کرده، در جا می زنند یا مجبور به تکرار پایه می شوند.
لذا باید در صدد بود تا چنین سرمایه گذاری عظیمی که بخش عمده ای از سرمایه های کشور را به خود اختصاص می دهد صحیح برنامه ریزی گردد تا ضایعات آن به حداقل برسد. یونگ7 در مطالعه ای که انجام داده، دریافت که 80 درصد از پاسخ گویان، کاربران وابسته ی اینترنت بودند که انگاره های رفتاری معتادانه قابل توجهی را از خود بروز دادند.
کرات در سال 1999 در مطالعه اش بدین نتیجه رسید که نوجوانانی که از تماس های اجتماعی کناره گیری می کنند، از اینترنت به عنوان ابزاری برای فرار از واقعیت استفاده می کنند. در ایران پژوهشی در زمینه تاثیر استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی بر عملکرد تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بیرجند صورت گرفته است[1] .این مطالعه با هدف بررسی میزان استفاده از شبکه های اجتماعی عوامل مرتبط با آن و علل استفاده در بین دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان دورود در سال 95 می باشد.
.3روش کار
این مطالعه یک پژوهش موردی شاهد است. مطالعه در طی نیم سال اول سال 95 صورت گرفته است که در آن تعداد 100 نفر از دانش آموزان مدارس مقطع متوسطه شهرستان دورود در آن شرکت نموده اند. 66 نفر به عنوان گروه شاهد از بین دانش آموزانی که معدل آن ها 16 و بالاتر بود انتخاب شدند. 34 نفر بعنوان گروه مورد از بین دانش آموزانی که معدل کل آن ها از 16 کمتر بود انتخاب شدند.
ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه ای محقق ساخته دو قسمتی، تدوین شده بر اساس بررسی متون بود. قسمت اول مربوط به مشخصات دموگرافیک - سن، جنسیت، رشته، مقطع تحصیلی، معدل کل و متوسط ساعات مطالعه در زمان امتحان و خارج از زمان امتحان - بود. در قسمت دوم 8 سوال مربوط به استفاده از شبکه های اجتماعی - نام شبکه ی اجتماعی دارای عضویت، نام شبکه اجتماعی که به طور مرتب به آن سر می زنید، زمان عضویت که خود شامل: - قبل از مدرسه، نیم سال اول مدرسه و بعد از نیم سال اول - ، زمانی که با حساب کاربری خود در این شبکه ها کار می کنند - صبح- ظهر- شب - ، میزان ساعاتی که در روز با این شبکه ها کار می کنند و مهم ترین دلایل استفاده از این گونه شبکه ها بوده است.
روایی پرسشنامه توسط 2 نفر از اعضای هیأت علمی صاحب نظر تأیید شد. پایایی آن توسط اندازه گیری ضریب آلفای کرونباخ - ∝=0/85 - پس از تکمیل پایلوت 20 پرسشنامه توسط دانش آموزان تایید شد. جهت اجرای طرح، محقق در کلاس درس حاضر شده و ضمن ارائه اهداف طرح به همراه توضیحات لازم در خصوص محرمانه ماندن اطلاعات را به آن ها ارائه داده شد.
