بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر رفتار ناسازگاری والدین برعملکردتحصیلی دانش آموزان ابتدایی شهر مریوان بود تحقیق حاضر بر حسب هدف کاربردی و از لحاظ شیوه ی گرد آوری داده ها توصیفی از نوع زمینه یابی است می باشد جامعه ی آماری این تحقیق را کلیه ی دانش آموزان ابتدایی مقاطع پنجم و ششم شهر مریوان تشکیل دادند که به روش نمونه گیری تصادفی ساده و طبقه ای انتخاب شدند. که نمونه آماری تحقیق حاضر 162 نفر از دانش آموزان دختر و پسر بودند ابزار گرد آوری اطلاعات مقیاس تعارض بین والدین - IPC - بود، مقیاس تعارض بین والدین در دو بعد آشکار و نهان برای اولین بار توسط بوهلر - - 1998 با استفاده از 8 ماده اندازهگیری شد.
ضریب پایایی این خرده مقیاس ها را بوهلر - 1998 - با استفاده از روش آلفای کرونباخ برای تعارض آشکار 0/89 و برای تعارض نهان0/83 به دست آورد که ضریب قابل اطمینانی است. برای سنجش فرضیه های این تحقیق از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد ، نتایج یافته های این تحقیق نشان داد که طبقه ای اجتماعی والدین بر عملکرد تحصیلی فرزندان تاثیر دارد. سطح تحصیلات والدین بر عملکرد تحصیلی فرزندان تاثیر دارد. تعارضات آشکار والدین بر عملکرد تحصیلی فرزندان تاثیر دارد. تعارضات نهان والدین بر عملکرد تحصیلی فرزندان تاثیر دارد.
.1مقدمه
تعارضات خانوادگی یکی از موضوع های مهم در مباحث خانواده بشمار می رود. حوزه های گوناگونی از علوم اجتماعی و انسانی اعم از جامعه شناسی، روان شناسی و ... به این موضوع پرداخته اند. استورات1 بر این باور است که تعارض موقعیتی است که در آن هر یک از شرکا در اینجا اعضای خانواده در پی تمایلات شخصی خودشان هستند و قاعده ای جهت تصمیم گیری برای بدست آوردن منابع با ارزش نمی یابند
در این میان، تعارضات والدینی از اهمیت بیشتری برخوردار است. اثرات زیان آوری که اختلافات و تعارضات بین والدین بر خانواده و اعضای آن می گذارد، از موضوع های مهم جامعه شناسی خانواده بشمار می آید. گسیختگی والدینی دارای دامنه ای وسیع از نتایج منفی بر فرزندان، هم از جهت برونی سازی2 و هم از جهت درونی سازی3 می باشد
بر هم خوردن روابط عاطفی و احساس ناامنی منتج از تعارضات والدین میتواند امنیت شخصی فرزندان و همچنین، روابط آنها با والدینشان را به خطر اندازد لذا، این تعارضات می توانند برای فرزندان بسیار آزار دهنده باشند و آنها سعی خواهند کرد برای کاهش تنش های ناشی از آن از راه های گوناگون به مقابله برخیزند. در صورتی که یک راه یا وسیله بتواند موجب کاهش تنش در درون آنها و یا محیط پیرامونی شان شود، این امکان وجود دارد تا در موارد مشابه مورد استفاده قرار گیرند
یکی از راه های مقابله ای غیر سازنده با مشکل تعارضات والدینی که می تواند از رفتار آنها نیزالگو بگیرد، رفتارهای پرخاشگرانه با دوستان و به گونه وسیع تربزهکاری است بنابراین خانواده بر اساس نوع رابطه با فرزندان بیشترین تأثیر را اولاً بر چگونگی شخصیت روانی،اجتماعی و فرهنگی آنها داشته و ثانیاً به صورت غیر مستقیم جامعه را متأثر از نوع روابط وفرهنگ خود می کند.
در واقع، تغییرات در خانواده به مرور زمان فرزندان را تغییر داده و با ورود آنها به عرصه اجتماع، جامعه دگرگون خواهد شد. به عبارتی، میتوان گفت که سلامت خانواده، سلامت جامعه را می سازد. اما، امروزه یکی از مسائل دامنگیر جامعه و به ویژه آموزش و پرورش، وجود دانش آموزانی است که به هر دلیل دچار مشکلات وتنش های خانوادگی هستند. بنابراین، تعارضات بین والدین که منجر به مخدوش شدن فضای خانه می شود، به عنوان یک متغیر مهم محیطی به طور مستقیم و غیرمستقیم می تواند اثرات ویژه ای بر رشد عمومی و ابعاد مختلف رفتار کودک، به ویژه، در زمینه سلامت روانی، جسمانی و عملکرد تحصیلی داشته باشد
در رابطه با مشکلات رفتاری و روانی در کودکان و نوجوانان نظریهها و تحقیقات زیادی وجود دارد. سوال اساسی نظریه پردازان و پژوهشگران این است که چه مکانیسم ها و عواملی موجب آسیب های رفتاری و روانی در کودکان و نوجوانان می شوند. مشکلات رفتاری نوجوانان منجر به عدم موفقیت و ناکامی آنها در رسیدن به مقاصد و هدفهایشان می شود
از عواملی که به آسیبهای رفتاری و روانی کودکان و نوجوانان میانجامد و روی عملکرد فرد در مدرسه تأثیر میگذارد، میتوان به نقش جامعه، خانواده، همسالان، رسانههای گروهی اشاره کرد. اکثر محققان به نقش خانواده در سلامت روانی و رفتاری کودکان و نوجوانان اهمیت فوق العادهای دادهاند. در متون مربوط به نقش خانواده در بروز مشکلات رفتاری و روانی نوجوانان عنوان شده است که چهار زمینه خانوادگی، از جمله از هم گسیختگی خانوادگی2، تعارض خانوادگی3، غفلت خانوادگی4 و انحراف خانوادگی5 روی سلامت روانی و رفتاری افراد و در نهایت عملکرد آنها تأثیر بهسزایی میگذارد
تعارض بین والدین به عنوان عدم توافق والدین تعریف شده است و از ناسازگاری و اختلافات معمول ناشی میشود. در واقع، کشمکش بین والدین تأثیر قابل توجهی بر سازگاری فرزندان دارد
اغلب تحقیقات روی دشمنی و تعارضات آشکار درون خانواده تمرکز کرده اند، برخی دیگر هم روی کشمکش و تعارض نهان6 در خانواده متمرکز شده اند، کشمکش و تعارض آشکار تحت عنوان رفتارهای خصمانه تعریف میشوند و با رفتارهایی نظیر جیغ زدن، توهین و بی احترامی کردن مشخص می شوند. اما تعارض نهان همان پیام های ارسالی والدین به کودکان و احساس گرفتار شدن بچه ها در کشمکش والدین است که منجر به افسردگی و گوشه گیری کودک می شود
اثرات زیان آوری که اختلافات و تعارضات بین والدین بر خانواده و اعضای آن می گذارد از موضوع های مهم جامعه شناسی خانواده بهشمار می آید. گسیختگی والدینی دارای دامنه ایی وسیع از نتایج منفی بر فرزندان هم از جهت برونی سازی7 و هم از جهت درونی سازی8 می باشد
برهم خوردن روابط عاطفی و احساس ناامنی منتج از تعارضات بین والدین می تواند امنیت شخصی فرزندان و همچنین روابط آنها با والدینشان را به خطر اندازد. لذا، تعارضات بین والدین می توانند برای فرزندان بسیار آزار دهنده باشند و آنها سعی کنند برای کاهش تنشهای ناشی از تعارضات بین والدین از طریق راه های گوناگونی به مقابله برخیزند. یکی از عواقب تعارضات بین والدین الگوبرداری فرزندان از رفتار والدین خود است که باعث می شود رفتارهای پرخاشگرانه ای با دوستان و همکلاسی های خود داشته باشند و در سطح وسیع تری رفتارهای ضداجتماعی از خود نشان دهند .
در این رابطه، قره باغی - 1389 - در زمینه مشکلات رفتاری، پژوهشی انجام داد و اظهار نمود که تعارض بین والدین پیش بین رشد اجتماعی کمتر و مشکلات رفتاری بیشتر در نوجوانان و کودکان است.
بندورا1977 - 9، به نقل از سپهری، - 1389 نیز در نظریه یادگیری اجتماعی خود معتقد است که کودکان در مواجه با پرخاشگری بین والدین رفتارهای تعارض آمیز آنها را الگو برداری می کنند و در روابط و تعاملات بین فردی آینده خود، رفتارهای پرخاشگرانه نشان می دهند. از این رو، می توان گفت تعارضات بین والدین منجر به مخدوش شدن فضای خانه و ارتباط والدین با فرزند میشود و در نتیجه زمینه را برای بروز تعارض والد-نوجوان مساعد می کند - به نقل از رجایی، . - 1381 تحقیقاتی نیز در این زمینه انجام شده است.
از جمله، در پژوهشی کلار، مک گی، لاکنو و برت - 2011 - به بررسی تعارض بین فرزندان و والدین و مشکلات رفتاری آنها پرداختند. نتایج نشان داد که بین تعارض والد -فرزند و مشکلات رفتاری فرزندان از جمله اختلال سلوک رابطهی مثبت و معنی دار وجود دارد.
فورهند - - 1988 در پژوهشی در این رابطه نشان داد که تعارض والد-نوجوان با ناسازگاری های دوره نوجوانی، مانند رفتارهای غیرقابل قبول، مشکلات رفتاری در مدرسه و کاهش عملکرد تحصیلی همراه است. پژوهش های انجام شده در این راستا همچون پژوهش ودادیان - - 1390 به بررسی اثربخشی گروه درمانی چند خانواده ای بر حل تعارض والدین و نوجوانان و کاهش مشکلات رفتاری فرزندان پرداختند نتایج حاکی از اثربخشی گروه درمانی در کاهش تعارضات میان والدین و فرزندان نوجوانشان بود بهبود پاسخ دهی عاطفی در تعاملات درون خانوادگی آزمودنی ها نیز مشاهده شد اما با وجود مشاهده تفاوت میانگین گروه ها در سه مرحله آزمون - پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری - در مقیاس برونی سازی در پرسشنامه خود سنجی نوجوان، مقیاس پاسخدهی عاطفی در پرسشنامه سنجش عملکرد خانواده و نمرات حاصل از پرسشنامه پرخاشگری، این تفاوت ها به لحاظ آماری معنادار نبودند.
پاکدامن و سپهری - 1389 - به بررسی الگوهای ارتباطی خانواده و تعارضات فرزندان و والدین پرداختند بر اساس نتایج این تحقیق پسرانی که با پدران خود گفت و شنود بالایی داشتند از شیوه های حل تعارض موتلفانه و خدمت کارانه و آن هایی که همنوایی بالایی داشتند از شیوه های مصالحه گرایانه ، سلطه گرایانه و اجتنابی بهره می جستند.
روش شناسی
این تحقیق در دستهبندی بر مبنای هدف، جزء تحقیقات کاربردی در دستهبندی بر مبنای شیوه جمعآوری اطلاعات، از لحاظ شیوه جمع آموری داده ها توصیفی- پیمایشی از نوع زمینه یابی می باشد. به دلیل اینکه اطلاعات لازم به وسیلهی پرسشنامه و از طریق نمونه گیری در طول یک سال تحصیلی گردآوری شده است، روش تحقیق، روش "مقطعی" است.
این تحقیق در پی یافتن قوانین کلی که ممکن است به سایر موقعیتها گسترش داده شود، نیست، این تحقیق به کاربرد یافتههای خود توجه دارد و مستلزم نوعی قضاوت درباره مؤثر بودن، اثربخشی و مطلوب بودن محصول، فرایند یا برنامه است برحسب هدفها یا ارزشهای پذیرفتهشده که بهدقت تعریفشدهاند میباشد. جامعه مورد بررسی این تحقیق کلیه ی معلمان ابتدایی شهر مریوان می باشند. که در سال95- 96 در مدارس این شهر مشغول به تحصیل بودند که تعداد آنها برابر با نظر کارشناسان ادراه ی آموزش شهر مریوان280 نفر می باشد. چنانچه جامعه آماری بزرگ باشد ؛ محقق با توجه به محدودیت امکانات ناچار است از بین افراد جامعه تعداد مشخصی را به عنوان نمونه برگزیند. بر همین اسا هم با فر مول کروکران تعداد 162نفر به عنوان نمونه ی آماری این تحقیق انتخاب شدند
ابزار گرد آوری اطلاعات
مقیاس تعارض بین والدین : - IPC - مقیاس تعارض بین والدین در دو بعد آشکار و نهان برای اولین بار توسط بوهلر - 1998 - با استفاده از 8 ماده اندازهگیری شد. درک و شناخت نوجوانان از تعارض آشکار بین والدین با 4 ماده سنجیده میشد. پاسخ به هر ماده در یک طیف 4 درجه ای از نوع لیکرت - از اغلب اوقات 4 =، تا به ندرت - 1 = تنظیم شده است. نمونه ای از مادههای این مقیاس عبارت است از: " وقتی پدر و مادرم با هم جر و بحث می کنند، بدجوری عصبانی می شوند".
بنابر این، امتیاز بالاتر ازIPC تعارض آشکار بالاتری را بازتاب می دهد. همچنین، تعارض نهان نیز با 4 ماده سنجیده می شد، پاسخ به هر ماده در یک طیف 4 درجه ای از نوع لیکرت - از اغلب اوقات 4 ، تا به ندرت - 1 تنظیم شده است. نمونه ای از مادههای این مقیاس عبارت از، " وقتی پدر و مادرم با هم اختلاف دارند، نمی دانم طرف کدامشان را بگیرم"، که امتیاز بالاتر تعارض نهان بیشتری را بازتاب می دهد.
ضریب پایایی این خرده مقیاس ها را بوهلر - 1998 - با استفاده از روش آلفای کرونباخ برای تعارض آشکار 0/89 و برای تعارض نهان0/83 به دست آورد که ضریب قابل اطمینانی است. در پژوهش بوهلر - 1998 - برای تعیین روایی در خرده مقیاس تعارض بین والدین از تحلیل عامل تاییدی استفاده شده است و نتایج تحلیل عامل تاییدی در خرده مقیاس تعارض آشکار بین 0/67 تا 0/86 و در خرده مقیاس تعارض نهان بین 0/66 تا 0/81 متغیر بود.
در پژوهش حاضر، ضرایب آلفای کرونباخ در خرده مقیاس تعارض آشکار، 0/87 و در خرده مقیاس تعارض نهان 0/82 بهدست آمد. همچنین، نتایج تحلیل عامل تاییدی در خرده مقیاس تعارض آشکار بین 0/64 تا 0/74 و در خرده مقیاس تعارض نهان بین 0/63 تا 0/78 متغیر بود.
به منظور تجزیه و تحلیل داده های تحقیق با استفاده از نرم افزار SPSS ورژن 21در دو سطح آمار توصیفی و آمار استنباطی انجام می شود. به طوریکه برای اطمینان از نرمال بودن توزیع داده ها با استفاده از نرم افزار،از آزمون کولموگروف اسمیرونف و برای تجزیه و تحلیل داده های کیفی از جداول فراوانی ودر صد فراوانی ونمودار ستونی . به منظور آزمون فرضیه ها از آمار استنباطی از آماره ضریب همبستگی اسپیرمن، استفاده شده است.
