بخشی از مقاله
صنعت گردشگری در دو دهه گذشته رشد قابل ملاحظه ای داشته و امروزه نقش مهمی را در اقتصاد بطور فزاینده ایفا می کند. توسعه گردشگری مزایای مستقیم و غیر مستقیم اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی بسیاری برای جامعه میزبان به همراه داشته و از عوامل موثر در شکل دهی الگوی توسعه می باشد. همچنین گردشگری در مقایسه با دیگر صنایع به جهت ایجاد اشتغال و درآمد زایی کارایی بیشتری در کشورهای کمتر توسعه یافته دارد. گسترش تبادلات فرهنگی ، بهبود عدالت میان زنان و مردان از جهت دستیابی به فرصت های شغلی، شناخت مردم از فرهنگ و تمدن جوامع دیگر، ایجاد تحول و نوسازی و معرفی فرهنگ محلی از جمله پیامد های دیگر حاصل از گردشگری می باشند. توسعه اقتصادی از اهداف مهم کلان اقتصادی هر کشور است. زیرا برای افزایش سطح رفاه افراد هر کشور باید شاخص های اقتصادی و اجتماعی بهبود یابند که این مهم جز در سایه رشد و توسعه اقتصادی کشور میّسر نیست. در این میان گردشگری به عنوان فعالیتی خدماتی و بازرگانی، نقش به سزایی در توسعه انسانی و اقتصادی ایفا می کند.
توسعه صنعت گردشگری و جلب و جذب هر چه بیشتر گردشگران داخلی و خارجی برای مناطق کمتر برخوردار مثل شهرستانهای استان کردستان که با مشکلاتی همچون بیکاری، پایین بودن درآمد سرانه و قاچاق مواجه هستند از اهمیت ویژه ایی برخوردار است. هدف اصلی این مطالعه بررسی نقش توسعه گردشگری بر اشتغال در استان کردستان می باشد. در این تحقیق از روش تحلیل داده های ثانویه استفاده شده است. برای این کار ابتدا داده ها را از سالنامه آماری کشوری و استانی، جمع آوری و سپس تجزیه و تحلیل شدند. نتایج بررسی داده ها نشان می دهد که شهرستان مریوان با 30/59 درصد بالاترین نرخ بیکاری را در میان شهرستان های استان در سال 1390 دارد. همچنین نتایج بررسی سهم بخش های مختلف اقتصادی و گردشگری از اشتغال در سال 1390 نشان می دهد که بیشترین سهم مربوط به بخش خدمات با 43,50 درصد و کمترین سهم مربوط به بخش کشاورزی و صنعت و معدن به ترتیب با 29,10 و 27,40 درصداست. شهرستان مریوان با بیش از 108 جاذبه طبیعی، فرهنگی و هنری، تاریخی و مذهبی بعد از شهرستان سنندج - 262 جاذبه - پر جاذبه ترین شهرستان استان می باشد. بنابراین با توجه به وجود جاذبه های زیاد و میزان تاثیر گذاری گردشگری بر اقتصاد استان به ویژه در بعد اشتغال لزوم توجه هر چه بیشتر بخش دولتی برای ایجاد زیر ساخت های مناسب به ویژه راه های ارتباطی و حمایت بخش خصوصی برای ایجاد و راه اندازی امکانات رفاهی ، اقامتی در این استان را نمایان می سازد.
از لحاظ قدمت، گردشگری پدیده ای کهن بوده که بر پایه حرکت و جابه جایی انسان استوار و در عین حال سرشت آدمی نیز با سفر و آشنایی با زمینه های مختلف مکان هایی غیر از محل اقامت او عجین شده است. صنعت گردشگری همانند دیگر عرصه های خدماتی، هر روزه شاهد افزایش رقابت و حضور رقبای جدید است. بهطوریکه رشد قابل توجه فعالیتهای گردشگری به وضوح نشانگر این است که گردشگری یکی از مهمترین پدیده های اقتصادی و اجتماعی قرن حاضر است. صنعت گردشگری بیشترین تبادلات اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی را نسبت به موضوعات دیگر دارد و به عنوان یک فعالیت صنعتی و خدماتی به ارائه خدمات به گردشگران می پردازد امروزه رقابت فشرده ای بین کشورهای مختلف جهان برای جذب جهانگردان به چشم میخورد و این صنعت به عنوان صنعتی پویا و با ویژگیهای منحصر به فرد، بخش مهمی از فعالیتهای اقتصادی و تولیدی کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه را به خود اختصاص داده است .
جذب و ورود گردشگران به یک منطقه، سرمایه گذاری در بخشهای غیرگردشگری را نیز تحریک کرده و منجر به توسعه ملی و منطقه ای می شود. منافع و آثار مطلوب اقتصادی گردشگری محدود به فعالیتهای هتل و رستورا ن داری، حمل ونقل داخلی و ارتباطات، صنایع دستی و محلی نبوده و به دلیل وجود روابط بین بخشی، کلیه بخش های اقتصادی نیز تحت تأثیر قرار خواهند گرفت. چنانکه ایجاد درآمد و اشتغال برای میزبانان از جمله اثرات بارز صنعت گردشگری می باشد و نیز دولتها از این رهگذر بی نصیب نمانده و با دریافت مالیات های غیرمستقیم عواید سرشاری را نصیب خود می کنند برخلاف بسیاری از صنایع دیگر، صنعت گردشگری مجموعه ایی از ارایه کنندگان خدمات را شامل می شود که در نظام حسا بهای ملی با سایر صنایع در یک گروه، طبقه بندی می شوند .ارائه کنندگان خدمات در این صنعت، شامل دفاتر خدمات مسافرتی، شرکت های حمل ونقل هوایی، را ه آهن، جاده ای و دریایی، هتلها، مهمانسراها ومهمانپذیرها، متصدیان جاذبه های گردشگری، رستوران ها، فروشگا ههای محصولات صنایع دستی، اقلام سوغاتی، پوشاک، کفش، اشیای چرمی و سایر اقلام مورد علاقه ی گردشگران است.
رشد جمعیت و افزایش جمعیت جوان کشور در چند دهه اخیر لزوم توجه به راهکارهای جدید برای ایجاد اشتغال را مورد توجه قرار داده است. استفاده از پتانسیل ها و توانمندیهای گوناگون گردشگری کشور در راستای ایجاد درآمد و اشتغال را می توان یکی از همین راهکارها دانست. با توجه به موقعیت استان کردستان از لحاظ جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در کشور، رشد نسبتا بالای جمعیت و نرخ بالای بیکاری می توان از گردشگری به مثابه راهکاری برای ایجاد اشتغال بهره جست. بر همین اساس در این تحقیق، با در نظر گرفتن ساختار جمعیتی و افزایش ورود گردشگران به این استان به بررسی گرو ههای عمده شغلی و میزان اشتغال ایجاد شده ناشی از توسعه گردشگری پرداخته شده و در پایان نیز راه کارهای پیشنهادی ارائه شده است.
بیان مسئله
در قرن بیست و یکم پیشرفت فناوری موجب خواهد شد که وقت انسان بیش از پیش آزاد گردد و ثروتش افزون گردد و زمان بیشتری را صرف اوقات فراغت خود نماید.در واقع نیمه دوم قرن بیستم را باید عصر صنعت گردشگری نام نهاد. بسیاری از کشورها این صنعت پویا را منبع اصلی درآمد، اشتغال زایی، رشد بخش خصوصی و توسعه ساختار زیر بنایی می دانند گردشگری در رشد و توسعه اقتصادی کشورها و به ویژه کشورهای در حال توسعه نقش و اهمیتی ویژه ای دارد، به گونه ای که گروهی بدان به منزله فعالیتی اقتصادی و در نتیجه، یک صنعت می نگرند. امروزه، اشتغال و بیکاری از مسائل مهم در ادبیات توسعه اقتصادی همه کشورهاست . اشتغال منبع عمده درآمد مردم و عامل اصلی تعدیل فقر در جامعه است .گسترش بیکاری نیز عاملی مهم در زمینه کاهش رشد اقتصادی و افزایش عارضه های اجتماعی به شمار می رود بیشتر کشورها با مسائل اشتغال درگیرند، اما آنچه باعث پیچیده تر شدن موضوع در کشورهای جهان سوم شده، تعدد عوامل مشکل آفرین و ناشناخته بودن برخی از مشکلات در این کشورهاست؛ به گونه ای که در جهان پرشتاب امروز، این مسئله توجه بسیاری از سیاستمداران، دولتمردان و کارشناسان را به خود جلب کرده است.
بنابراین، پرداختن به صنعت گردشگری یکی از روش ها ی مورد توجه کشورها در زمینه ایجاد فرصت های شغلی و رهایی از بیکاری و در نتیجه، توسعه مناطق است .پدیده گردشگری وجوه مختلف فعالیت های اقتصادی و اجتماعی را در بر می گیرد؛ و حتی در پاره ای از موارد، برای توسعه مناطق کمترتوسعه یافته و کاهش فقر و بیکاری در آنها، آخرین گزینه به شمار می رود. گردشگری صنعتی کاربر است که زمینه اشتغال افرادی با مهارت های گوناگون و در سنین مختلف را فراهم می آورد و از این رو، یکی از راه های غلبه بر بیکاری است .بنابراین، توسعه گردشگری روستایی در مکانهای مختلف زمینه های اشتغال دائم، فصلی و نیمه وقت را برای نیروی انسانی با تخصص و آموزش متوسط فراهم می سازد و از نرخ بیکاری می کاهد. در توسعه گردشگری، گذشته از ایجاد اشتغال مستقیم، زمینه سایر فعالیت های مرتبط مانند کارهای ساختمانی، تعمیرات، کرایه خودرو، و دستفروشی نیز برای افراد بومی فراهم می شود.
استان کردستان با جاذبه های طبیعی، فرهنگی و تاریخی منحصر به فرد، هر ساله پذیرای هزاران گردشگر داخلی و خارجی است. بر اساس آمارهای منتشره از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کردستان طی نوروز 1394 تعداد 1434 هزار نفر از جاذبه های گردشگری استان کردستان بازدید کرده اند که از این تعداد 118 هزار نفر از دریاچه ی زریوار ،213هزار نفر از منطقه ی اورامان تخت،45هزار نفر از قرآن تاریخی نگل ،145هزار نفر از بازار مریوان ،631هزار نفر از مراکز تجاری بانه ،6هزار نفر از موزه سنندج ،22هزار نفر از خانه کرد ،12هزار نفر از عمارت خسرو آباد ،6هزار نفر از غار کرفتو ،148هزار نفر از روستای پالنگان ،88هزار نفر از امامزاده بابا گرگر بازدید نموده اند. براساس آمارهای منتشره شهرستان مریوان با نرخ 30/59 درصد با لاترین نرخ بیکاری را به خود اختصاص داده است. با توجه به نرخ بالای بیکاری در این شهرستان، مطالعه پتانسیل ها و ظرفیت های بالقوه و شرایط استفاده و بهره برداری از آنها در ارتقائ شاخص های رفاه اجتماعی از جمله ایجاد اشتغال و کاهش بیکاری ضروری به نظر می رسد. علی رغم جاذبه های بالای این استان در جذب گردشگر، تا کنون از ظرفیت های استان برای گسترش گردشگری چندان استفاده نشده است .این در حالی است که بر اساس تجربه کشورهای موفق در این زمینه توانسته اند بر مشکل بیکاری با استفاده از توسعه گردشگری فائق آیند. بر اساس گزارش شورای جهانی مسافرت و گردشگری 1 در سال 2013، صنعت گردشگری 2/9 درصد تولید ناخالص جهان به میزان 7 تریلیون دلار را شامل میشود. همچنین بهطور مستقیم یا غیرمستقیم بیش از 265 میلیون فرصت شغلی تماموقت، پارهوقت و فصلی به وجود آورده است که از هر 11 شغل 1 شغل در این صنعت ایجاد میشود . - WTTC,2013 - ایران به لحاظ جاذبههای گردشگری، تنوع گردشگری و تنوع صنایعدستی به ترتیب جزو 10، 5 و 3 کشور اول جهان است.
