بخشی از مقاله
چکیده
گردشگری یکی از پویا ترین فعالیتهای اقتصادی عصر حاضر است که توسعه آن نقش مهمی در توسعه پایدار ایفا میکند. با نگاهی به محور های توسعه پایدار می توان دریافت که این صنعت از طریق ترکیب و به کارگیری همزمان منابع داخلی و خارجی، منابع اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و فرهنگی زیادی را در ابعاد کلان به همراه دارد. توسعه پایدار محلی، بر تغییرات اجتماعی - اقتصادی مبتنی است که نظام های فرهنگی، اجتماعی و بوم شناختی جامعه محلی را تحت تاثیر و تغییر اساسی قرار می دهد و تحقق موفقیتآمیز آن به فرآیند های منسجم سیاسی، برنامه ریزی، مدیریتی، پایش و یادگیری اجتماعی، نیازمند است. در همین راستا، در یک دهه اخیر در کشور ما توجه به مناطق و جاذبه های گردشگری در سطح استانها با هدف توسعه منطقهای مورد توجه قرار گرفته است. هدف از نگارش این مقاله تحلیلی بر توسعه گردشگری روستایی می باشد تا بتواند راهکاری مناسبی برای توسعه گردشگری و اشتغال زایی حاصل از آن ایجاد کند. روش مورد استفاده در این تحقیق توصیفی - تحلیلی است و با استفاده از مطالعات کتابخانهای می باشد و برای جمع آوری دادهها و اطلاعات از روشهای مانند مشاهده و مصاحبه با مردم و مسئولین استفاده شده است. نتیجه این مطالعات نشان میدهد گسترش گردشگری ضمن ایجاد اشتغال و درآمد برای گروههای مختلف جامعه روستایی میتواند باعث گسترش امکانات و زیربناها، گسترش سرمایهگذاریها، توسعه و بهبود حمل و نقل روستایی، احیاء و حفاظت از جاذبه های تاریخی، احداث تسهیلات اقامتی برای گردشگران و در نهایت باعث توسعه و پیشرفت روستا شود.
.1 مقدمه
گردشگری در جهان کنونی به عنوان صنعتی پاک و سومین پدیدهی اقتصادی پویا، پررونق و رو به توسعه پس از صنایع نفت و خودروسازی، توجه بسیاری از کشورها را به خود جلب کرده است - غفاری و ترکی هرچگانی، . - 114 : 1388 گردشگری صنعتی است که توسعه آن نیازمند آگاهی و شناخت کافی از مسائل و عوامل مؤثر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. بدون آگاهی از امکانات موجود در هر منطقه، امکان برنامه ریزی و پیش بینی علمی و اصولی وجود نخواهد داشت. در واقع شناخت توان های طبیعی، اقتصادی، اجتماعی و غیره در هر منطقه، به برنامهریز این امکان را میدهد تا براساس وضع موجود و توانهای منطقه، توسعه و جهت آن را شناسایی کند - زنگی آبادی و همکاران، . - 39 : 1389 ایران کشوری با جاذبههای فراوان میباشد. غنای جاذبهها در ایران موجب شده است که آن را جهانی در یک مرز بنامند. جاذبه های ایران آنقدر متنوع است کهتقریباً برای هر سلیقهای انگیزه کافی برای سفر بدین کشور را به جود میآورد - نصیری و توتونچی، . - 214 : 1382 گردشگری روستایی در دنیای امروز یکی از بخشهای مهم فعالیتهای اقتصادی محسوب میگردد.این فعالیتهای مهم اقتصادی از دیدگاههای مختلفی مورد توجه است. بعضی آن را به عنوان بخشی از گردشگری میشناسند و عدهای نیز آن را سیاستی برای توسعه روستایی قلمداد میکنند. - افتخاری و قادری . - 23 :1381 به بیان دیگر گردشگری روستایی یکی از بخشهای جذاب گردشگری است که توسعه سریع آن را میتوان به ویژه از دهه 1950 بدین سو جستجو کرد، که در کنار فعالیتهای سنتی همچون گردش در خارج شهر و کوهنوردی، رونق یافته است. توسعه گردشگری در مناطق روستایی عنصری اساسی است و یکی از راههای نجات روستاییان از فقر، مهاجرت و مشکلات اجتماعی و اقتصادی به شمار میرود. گردشگری روستایی یکی از انواع مختلف گردشگری است و شامل فعالیتها و گونههای مختلف گردشگری در محیطهای روستایی و پیرامون آنها میشود و نیز دربردارنده ارزشها و آثار متفاوتی برای محیط زیست روستا اعم از طبیعی و انسانی است . - Soteriades' 2002: 617 - همچنین، گردشگری روستایی را میتوان نوعی مسافرت دور از خانه به مکانهایی خارج از شهرکهای اصلی و کنار ساحلی تعریف کرد . - Research England' 2005:1 - برخی نیز گردشگری روستایی را نوعی فعالیت در مناطق تفریحی- تجاری در روستا میدانند که خدماتی را برای گردشگران عرضه میکند . - Campbell'1999: 120 - در یک مفهوم کلی، میتوان گردشگری روستایی را فعالیت گردشگری در محیط روستا دانست،
یا در یک حوزه کاربردی وسیعتر، آن را فعالیت گردشگری در حوزه غیر شهری تلقی کرد که فعالیتهای انسانی در آن غالبا بخش کشاورزی است - Oppermann' 1996: 88 - مسیرا معتقد است توسعه روستایی طیف وسیعی از فعالیتهای گوناگون و بسیج انسانی را شامل میشود که مردم را به ایستادن روی پای خود و از میان برداشتن ناتوانیهای ساختاری موجود قادر میسازد، ناتوانیهای مذبور باعث میشود که مردم در شرایط نامساعد زندگی کنند - بهرامی، . - 147 : 1383 مناطق روستایی معدودی توانسته اند از مشکلات کاهش جمعیت، پایین آمدن سطح اشتغال و درآمدها، کاهش خدمات عمومی، و از دست دادن خصوصیات روستایی فرهنگی بگریزند. این نکته به طور وسیعی مورد پذیرش قرار گرفته است که راهبردهای جدیدی برای کمک به احیای اجتماعی و اقتصادی جوامع روستایی مورد نیاز است . - al et Holland.' 2003: 23 - گردشگری روستایی همانند هر فعالیت دیگری منبع درآمد و اشتغال زاست و زنجیرهای از فعالیتهای اقتصادی و خدماتی را به وجود می آورد. طبق گفته گانون در سال 1994، توسعه توریسم در نواحی روستایی میتواند زمینهساز رشد اقتصادی، تنوع بخشی اقتصاد روستایی، ایجاد اشتغال و درآمد، کاهش مهاجرتهای خارجی و امکان جمعیتپذیری، بهبود زیرساختها، و موارد دیگر در مناطق روستایی شود - نقل از مهدوی، . - 50 :1381 گردشگری روستایی میتواند راهبردی برای توسعه همهجانبه دولت از نظر اقتصادی، گردشگری روستایی میتواند اثرات اقتصادی مهمی را برای نواحی روستایی دربرداشته باشد. گردشگران روستایی برای اقامت، خرید کالاهای محلی، و خدمات، پول پرداخت میکنند. این پولها در فعالیتهای محلی جریان می یابد و موجب تحرک مناطق روستایی در برآورده کردن هر چه بهتر و بیشتر نیازهای بازدیدکنندگان میشود و اثرات مبهم اقتصادی آن به کند شدن روند تخلیه سکونتگاههای روستایی منتهی شود - جوان و سقایی، . - 113 : 1383 گردشگری روستایی، به عنوان یک ابزار برای تولید اشتغال و توسعه اقتصادی در سطح منطقه، میتواند امیدهایی را برای کاهش فقر فراهم آورد . - Slee' 1997: 81 - گردشگری روستایی میتواند به احیا و زنده نگه داشتن این آداب و فرهنگها در این گونه محیطهای اجتماعی- تاریخی کمک شایان توجهی بکند. در هر حال سیاستگذاران و برنامه ریزان به گردشگری به عنوان صنعتی که ثبات اقتصادی و جمعیتی را برای جوامع روستایی به دنبال دارد، می نگرند و بسیاری گردشگری را عنصر لازم برای حرکت به سوی اصلاح مناطق روستایی میدانند و از گردشگری به عنوان راهبردی که میتواند با توجه به اثربخشی خاص خود به جوامع روستایی حیات دوباره بدهد و انها را پا بر جا نگه دارد، یاد میکنند - ازکیا و دیگران، . - 1387 بنابراین، گردشگری روستایی به عنوان یک کارکرد فراساختاری میتواند از طریق مشارکت و وابستگی به سایر بخشهای اقتصادی و فرهنگی جامعه گسترش و تداوم یابد و به نوبه خود در رشد و تعالی روستا و بالطبع گره خوردن آن با توسعه ملی نقش مهمی در فرآیند توسعه کشور ایفا کند.
.2 بیان مسئله
گردشگری پدیده قرن بیستم است و نمی توان آن را نادیده گرفت. بلکه باید به عنوان پدیده ای که وجود دارد - خوب یا بد - به آن نگریست - . - Khbun' 1978: 84 رشد روزافزون و شتابنده گردشگری موجب شده که بسیاری از صاحب نظران، قرن بیستم را قرن گردشگری بنامند. به نظر متولیان امور گردشگری در پایان قرن بیستم و آغاز قرن بیست ویکم، انقلابی در گردشگری رخ می دهد، انقلابی که امواج آن در اقصی نقاط جهان اثرگذار خواهد بود. - O. T.W. 1996: 19 - آنتونیو ساویگناک دبیر کل سازمان پیشین جهانگردی در سال 1998 نیز اعلام کرد: » گردشگری در پایان قرن حاضر به صنعت شماره یک جهان تبدیل خواهد شد1994: - « . - Gee.:16 این صنعت نقش واهمیت بسزایی در رشد وتوسعه اقتصادی کشورها بویژه ممالک در حال توسعه دارد - نصیری زاده ودیگران،. - 211 :1382 گردشگری صنعتی کاربر است که افراد با مهارت های گوناگون و در سنین مختلف را به اشتغال درمی آورد ویکی از طرق غلبه بر بیکاری است . از این رو توسعه گردشگری درمکانهای مختلف زمینه های اشتغال دائم و فصلی ونیمه وقت را برای نیروی انسانی با تخصص و آموزش متوسط فراهم می آورد و از نرخ بیکاری می کاهد. علاوه بر اشتغالهای مستقیم در گردشگری زمینه فعالیتهای دیگر که در ارتباط با گردشگری اند همچون کارهای ساختمانی، تعمیرات، کرایه دادن اتومبیل، دست فروشی و نظیر اینها برای افراد بومی فراهم میگردد - سلطانی،. - 109: 1374 بیکاری هم یکی از مسائل عمده اقتصادی و اجتماعی جوامع کنونی است که اکثر کشورهای دنیمخصوصاً کشورهای جهان سوم با آن مواجه اند . رویارویی با مشکل بیکاری و ضرورت و فوریت ایجاد فرصت های شغلی جدید اجتناب ناپذیر است. یکی از روشهایی که برای ایجاد فرصتهای شغلی و رهایی از بیکاری در سه دهه اخیر مورد توجه کشورها قرار گرفته است، گسترش پدیده گردشگری است. تحقیقات حاکی از این است که بخش گردشگری ، به ازای هر دلار درآمد حاصله، اشتغال بیشتری را نسبت به سایر بخشها ایجاد مینماید. به همین دلیل بسیاری از سیاستگذاران، توسعه گردشگری را سیاستی مطلوب برای کاهش بیکاری در مناطقی میدانند که در سایر بخشهای اقتصادی، فرصتهای شغلی اندکی دارند - موسایی،. - 36 :1 386 با توجه به فرهنگ غنی ایران، آثار باستانی و جاذبه های طبیعی چنانچه برنامه ریزی مناسبی برای توسعه صنعت گردشگری ایران تنظیم و اجرا شود، میتوان به درصد بالایی از حجم این فعالیت دست یافت. منطقه اسکر در استان هم با جاذبه
