بخشی از مقاله
چکیده:
دراین پژوهش ارزیابی واکنش وزن بیوماس، عملکرد دانه، وزن صد دانه، کارایی مصرف آب وارتفاع بوته دو رقم زراعی نخود به تنش خشکی ومحلول پاشی مواد تنظیم کننده رشد درایستگاه تحقیقات کشاورزي و منابع طبیعی گریزه سنندج مطالعه شد. این آزمایش در سال1390به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوك هاي کامل تصادفی با چهار تکرار اجراء شد، تنش خشکی در4 سطح -1 - آبیاري کامل به عنوان شاهد -2 قطع آبیاري در مرحله رشد رویشی -3 قطع آبیاري درمرحله رشد زایشی و - 4 قطع آبیاري در مراحل رشد رویشی و زایشی - به عنوان فاکتور اصلی و ارقام نخود شامل ILC482 و محلی کردستان به عنوان فاکتور فرعی اول و ترکیبات تنظیم کننده رشد شامل اسیداسکوربیک 100 - میلی گرم در لیتر - ، اسید سالیسیلیک 200 - میلی گرم در لیتر - وآب معمولی - شاهد - به صورت محلول پاشی در مرحله رویشی به عنوان فاکتور فرعی دوم در نظر گرفته شدند. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که تنش خشکی سبب کاهش وزن بیوماس، عملکرد دانه، کارانی مصرف آب عملکرد دانه، کارانی مصرف آب وزن بیوماس، وزن صد دانه وارتفاع بوته گردید. رقم ILC482 ازارتفاع بوته بیشتر و رقم کردستان از وزن صد دانه بالاتري برخوردار بود. اسید آسکوربیک سبب افزایش وزن بیوماس، کارائی مصرف آب عملکرد دانه گردید. وزن صد دانه و ارتفاع بوته تحت تاثیر مواد تنظیم کننده رشد قرار نگرفتند. با توجه به نتایج این تحقیق به طور کلی می توان گفت که کاهش کارانی مصرف آب عملکرد دانه، کارانی مصرف آب وزن بیوماس، وزن صد دانه با اعمال تنش خشکی در مرحله رشد زایشی نسبت به سایر تیمارهاي تنش مشهودتر بود. رقم ILC482 از برتري عملکرد دانه نسبت به رقم کردستان برخوردار بود و تحمل بیشتري به تنش خشکی نشان داد. اسید آسکوربیک درافزایش عملکرد دانه، وزن بیوماس نقش بیشتري را درآزمایش ایفاء کرد.
مقدمه:
خشکی ازمهم ترین عوامل تنش زاي محیطی است که تولید محصولات زراعی را در مناطق خشک و نیمه خشک تحت تاثیر قرارداده و باعث کاهش تولید می شود . - Ehdaie and Waines, 1993 - کاهش عملکرد نخود ناشی از تنش خشکی دردنیا تقریباً حدود 40 تا 50 درصد برآورد شده است . - Ahmad et al., 2005 - درآزمایشی - Singh and Saxena 1990 - به منظور بررسی سازگاري نخود نسبت به آب وهواي مدیترانه اي مشخص نمودند که درشرایط تنش خشکی، بالا بودن وزن صد دانه نخود، به طورمعنی داري برعملکرد تأثیرگذاشت. کارائی مصرف آب یکی از خصوصیات مهم فیزیولوژیک است که نشان دهنده توانائی گیاه درمقابله با تنش آب است . - Daniel and Scott, 1991 - هرعاملی که عملکرد را افزایش دهد، معمولأ کارائی مصرف آب را بهبود می بخشد . - Garsied et al., 1992 - گزارش شده است که حداکثر کارایی مصرف آب به تیمار آبیاري معادل 80 درصد نیاز آبی گیاه تعلق داشت . - Kaisi and Xinhua, 2003 - اسید آسکوربیک یک ترکیب آنتی اکسیدانتی قوي با وزن مولکولی کم و محلول درآب بوده که نقش عمده اي را درخنثی کردن فعالیت رادیکالهاي آزاد وغیرسمی کردن پراکسید هیدروژن ایفا می کند . - El-Tayeb, 2005 - کاربرد اسیداسکوربیک درسطح100میلی گرم در لیتر در گندم در شرایط کمبود آب سبب کاهش اثرات سوء تنش خشکی می شود - Zeid et al., .2008 - اسید سالیسیلیک یا اورتو هیدروکسی بنزوئیک اسید از ترکیبات فنولی است که در دامنه وسیعی از گونه هاي گیاهی وجود دارد ودر تنظیم فرآیند هاي فیزیولوژیکی گیاهان نقش دارد . - Raskin, 1992 - گزارش شده است که مصرف اسید سالیسیلیک اثرات مثبتی در رشد و عملکرد نخود دارد . - Gad El- Hak et al., 2012 - با توجه به اینکه تنش آبی از عوامل محدود کننده در تولید محصولات زراعی محسوب می شود، بنابراین تحقیق روي مکانسیم تحمل گیاهان زراعی به کم آبی حائز اهمیت است. در این میان، استفاده از آنتی اکسیدانتها و تنظیم کننده هاي رشد گیاهی در بهبود و کاهش آثار کم آبی در این گیاهان سودمند است. هدف از این تحقیق، بررسی نقش اسیدآسکوربیک به عنوان یک آنتی اکسیدان و اسیدسالیسیلیک به عنوان یک شبهه هورمون مرتبط با مقاومت به تنش خشکی در کاهش خسارت ناشی از تنش خشکی بر برخی خصوصیات زراعی و فیزیولوژیکی دو رقم زراعی نخود باشد
مواد و روشها:
این آزمایش دربهار سال 1390در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات کشاورزي ومنابع طبیعی گریزه سنندج به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهاي کامل تصادفی در4 تکرار به اجراء درآمد. عملیات مربوط به تهیه زمین شامل شخم با گاوآهن برگردان دار و دیسک زنی و کرت بندي انجام شد. دراین آزمایش تنش خشکی در4 سطح -1 آبیاري کامل به عنوان شاهد -2 قطع آبیاري پس از ظهور اولین شاخه ي جانبی تا ظهور 50 درصد گلها -3 قطع آبیاري از مرحله ظهور50 درصد گلها تا رسیدگی-4 قطع آبیاري پس از ظهور اولین شاخه ي جانبی تا مرحله رسیدگی به کرتهاي اصلی اختصاص یافتند. میزان بارندگی درمجموع در5 روز پس از کاشت معادل 14/9 میلیمتر بود که رطوبت لازم براي جوانه زنی را در هر چهار تیمار تنش رطوبتی فراهم نمود. پس از آن در تیمار آبیاري مطلوب با توزین روزانه نمونه هاي خاك تا عمق 30 سانتیمتري و در صورت تخلیه 50 درصد آب سهل الوصول خاك آبیاري تا رسیدن محتواي آب خاك به حد ظرفیت زراعی تا عمق 50 سانتیمتري انجام می گردید، لازم به ذکر است که قبل از اجراي آزمایش منحنی رطوبتی خاك تعیین گردید - شکل. - 1 آبیاري کلیه کرت ها به روش آبیاري قطره اي انجام شد. هرکرت مجهز به شیر قطع و وصل مجزا بود. به منظور یکنواختی آبیاري کلیه واحد هاي آزمایشی از کنتورآب استفاده گردید. قبل از انجام آبیاري جهت تعیین میزان آب مورد نیاز هر کرت، درصد رطوبت خاك از روش رطوبت وزنی تعیین گردید. همچنین جهت اعمال تنش کامل علاوه بر قطع آبیاري درمراحل فنولوژیکی نخود براي جلوگیري از ورود باران به داخل کرت هاي تحت تنش خشکی براساس پیش بینی هاي هواشناسی قبل از هر بارش از پوشش پلاستیکی شفاف با ارتفاع یک متر برروي کرتها استفاده شد و بعداز پایان بارندگی جهت جلوگیري از گرمازدگی بوته هاي نخود تحت آزمایش، پوشش از روي کرتهاي مورد نظر برداشته شد. به منظور سبز یکنواخت و استقرار بوته ها کرتهاي آزمایشی تا مرحله ظهور اولین شاخه جانبی به صورت یکسان به هر جهار تیمار شاهد وتنش خشکی آبیاري گردیدند. روند بارندگی و مصرف آب آبیاري در طی اجراي آزمایش در تیمارهاي آبیاري مطلوب و تحت تنش خشکی در مرحله رشد رویشی، زایشی و تنش کامل به ترتیب 324، 201/2، 233/7 و96 میلی متر بود که در شکلهاي2 الف ، ب ، ج و د آمده است.
