بخشی از مقاله
چکیده
تنش گرمایی بر عملکرد رشد و سیستم ایمنی جوجههاي گوشتی اثر می گذارد و موجب کاهش بازدهی خوراك، مصرف خوراك، وزن بدن، کیفیت لاشه و سیستم ایمنی میشود. بتایین در بدن تمام حیوانها وجود داشته و دو نقش دهنده گروه متیل و متعادل کننده اسمزي را دارد. بتایین به عنوان متعادل کننده اسمزي میتواند ازطریق جلوگیري در برابر از دست رفتن آب بدن پرندگانی که دچار تنش گرمایی شدهاند، کمک زیادي به تحمل تنشگرمایی و نگهداري عملکرد مناسب حیوانها کند.
بتایین با بهبود ساختار و عملکرد روده موجب افزایش رشد در جوجهها میشود. افزودن بتایین به جیره جوجههاي گوشتی به طور قابل توجهی باعث توسعه سیستم ایمنی شده و به این ترتیب پرنده را از اثرهاي زیان آور تنش گرمایی محافظت میکند. بتایین به خاطر دخالت در تولید آنتیباديها و فاگوسیتها موجب تقویت سیستم ایمنی پرنده شده و در شریط تنش باعث کاهش مرگ و میر میگردد. بنابراین هدف از این مقاله مروري بررسی نقش بتایین بر عملکرد رشد و سیستم ایمنی در جوجههاي گوشتی در مواجه با تنش گرمایی میباشد.
مقدمه
تنش گرمایی به عنوان مشکل جدي در پرورش صنعتی طیور تلقی میشود. دماي محیط بالا ممکن است با تغییر درحجم آب سلول ازطریق دهیدراسیون، باعث اختلال درتعادل آبی و تغییرات اسموتیکی درسلول گردد، به طوري که این امر میتواند فعالیت سلول را مختل سازد . - 19 - هاشمی و همکاران - 4 - طی یک کار تحقیقاتی نشان دادند که در شرایط تنش گرمایی تعداد گلبولهاي قرمز به دلیل افزایش تعدادتنفس و نیاز بیشتر جوجهها به اکسیژن، افزایش مییابد که این امر موجب افزایش درصد هماتوکریت خواهد شد.
گزارشها نشان میدهند که پرندگان با افزایش درجه حرارت محیط، میزان مصرف خوراك خود را کاهش میدهند . - 15 - در شرایط تنش گرمایی، کاهش مصرف خوراك، کاهش وزن، کاهش کیفیت لاشه، افزایش مرگ و میر، افزایش ضریب تبدیل و کاهش عملکرد طیور مشاهده میشود .
بتایین یا تري متیلگلایسین یک ماده آلی است که در صنعت از ملاس چغندر به دست می آید و از نظر فیزیولوژیکی در بدن ازکولین ساخته میشود .
بتایین از نظر شمیایی با ثبات بوده و حرارت 200 درجه سانتیگراد را به خوبی تحمل میکند. بتایین دربدن تمام موجودات زنده وجود داشته و دو نقش دهنده گروه متیل و اسمولایت را درکلیه مهره داران دارد. بتایین در سلولهاي کلیه پستانداران و روده پرندگان به عنوان محافظ اسمزي عمل میکند. بنابراین به نظر میرسد استفاده از بتایین بتواند به عنوان راهکاري براي غلبه بر اثرهاي منفی تنش گرمایی بر سیستم ایمنی و رشد پرنده عمل کند.
اثر بتایین بر سیستم ایمنی در تنش گرمایی:
برگز و همکاران - 8 - گزارشکردند زمانی که دماي محیط به بالاتر از منطقه آسایش حرارتی افزایش مییابد، پرنده دچارتنش حرارتی شده و در این حالت تغییرات فیزیولوژیکی دراسیدیته و متابولیتهاي خون صورت میگیرد. کاهش مصرف و عدم بازدهی مناسب خوراك، کاهش وزن و کاهش کیفیت لاشه و کاهش قدرت دفاعی و سیستم دفاعی بدن ازمهمترین موارد در زمان تنش گرمایی است. بنابراین یکی از مسایل مهم درصنعت طیور در مناطق گرمسیر جهان تنشگرمایی است، چراکه باعث کاهش عملکرد رشد، کاهش عملکرد سیستمایمنی و افزایش مرگ و میر میگردد .
گارسیا و همکاران - 12 - گزارش کردند بسیاري ازعوامل غیرعفونی وغیربیماريزا وجود دارند که میتوانند باعث کاهش عملکرد و یا حتی موجب توقف و ازکار افتادن سیستم ایمنی درطیورگردند که از جملهي مهمترین آنها میتوان به شرایط محیطی مثل دما، رطوبت، تراکم گله و سایر عوامل تنشزا اشاره نمود. پاردو و همکاران - 14 - گزارش کردند تنش گرمایی طولانی ممکن است به طور موقت و یا حتی دایمی به اندامهاي لنفاوي اولیه - تیموس و بورس - آسیب وارد کند و بنابراین طیور را براي پذیرش انواع گوناگون بیماريهاي باکتریایی، ویروسی و انگلی مستعد کند.
ثعلبی و همکاران - 2 - در بررسی اثر بتایین جایگزین شده با متیونین به این نتیجه دست یافتند که در تیمارهاي تحت تنش گرمایی افزایش وزن و مصرف خوراك جوجههاي گوشتی کاهش مییابد، در حالی که ضریب تبدیل خوراك در این تیمار افزایش یافته بود. در این پژوهش درصد وزن نسبی سینه، ران، قلب و کبد در تیمارهاي تحت تنش در مقایسه با تیمارهاي فاقد تنش به طور معنیداري کاهش یافته بود.
توکر و همکاران - 19 - گزارش کردند بتایین به عنوان متعادل کننده اسمزي می تواند از طریق ممانعت در برابر از دست دادن آب بدن پرندگانی که دچار تنش گرمایی شدهاند، کمک زیادي به تحمل تنشگرمایی در این حیوانات نماید و در حفظ عملکرد مطلوب آنها سودمند واقع شود. درپژوهش تقی لو و همکاران - 1 - با بررسی تاثیر ویتامین C و بتایین بر سیستم ایمنی جوجههاي گوشتی در شرایط تنش گرمایی به این نتیجه دست یافتند که استفاده از ویتامین C و بتایین در جیره غذایی جوجههاي گوشتی براي افزایش قدرت سیستم ایمنی درشرایط تنش گرمایی مناسب بوده و توصیه میشود.
براساس پژوهش ژان - 21 - افزودن بتایین به جیره جوجههاي گوشتی به طور قابل توجهی باعث بهبود سیستم ایمنی شده و به این ترتیب پرنده را از خطرات تنش گرمایی محافظت میکند. یان و همکاران - 20 - نیز با انجام یک کارتحقیقی اثرات مثبت بتایین بر سیستم ایمنی طیور در شرایط تنش گرمایی را، به دخالت بتایین در تولید آنتیباديها و فاگوسیتها نسبت داده و این امر را موجب محافظت طیور در شرایط بحرانی مثل بیماريها و تنشهاي مختلف دانستند.
تقی لو و همکاران - 1 - در مطالعه بررسی تاثیر ویتامین C و بتایین بر سیستم ایمنی جوجههاي گوشتی در شرایط تنش گرمایی گزارش کردندکه استفاده از ویتامین ث و بتایین هم به صورت جداگانه و هم به صورت تلفیقی در جیرههاي جوجههاي گوشتی در شرایط تنش گرمایی در تقویت سیستم ایمنی جوجههاي گوشتی تاثیر زیادي دارد.
ژان و همکاران - 21 - نشان دادند که افزودن بتایین به طور قابل توجهی موجب تقویت سیستم ایمنی طیور شده و به دنبال آن باعث کاهش اثرات منفی تنش گرمایی گردیده است. همچنین یان و همکاران - 20 - گزارش کردند که بتایین به خاطر دخالت در تولید آنتی باديها و فاگوسیتها موجب تقویت سیستم ایمنی پرنده شده و در شریط تنش باعث کاهش مرگ و میر میگردد.
تاثیر بتایین بر رشد در تنش گرمایی:
پرندگان با افزایش درجه حرارت محیط، میزان مصرف خوراك خود را کاهش میدهند لذا استفاده از مکملهاي خوراکی در تغذیه طیور به عنوان راه حلی در به کارگیري هرچه بهتر خوراك توسط این حیوانها به ویژه در شرایط تنشگرمایی، محسوب میشود. یکی از این مکملها که کاربرد آن درحال افزایش است، بتایین میباشد.
ثعلبی و همکاران - 2 - با مطالعه اثر بتایین جایگزین شده با متیونین بر عملکرد، کیفیت لاشه و برخی فراسنجههاي خونی جوجههاي گوشتی در شرایط دمایی عادي و تنش گرمایی به این نتیجه دست یافتند که تاثیر سطوح مختلف بتایین بر میانگین افزایش وزن در دوره 1-21 روزگی معنیدار بود، ولی بر میانگین خوراك مصرفی و ضریب تبدیل خوراك معنیدار نبود. مقایسه سطوح مختلف بتایین جایگزین شده با متیونین بر میانگین افزایش وزن، خوراك مصرفی و ضریب تبدیل خوراك در دورههاي 22- 42 و 1-42روزگی نشانگر وجود اختلاف معنیداري آماري بین گروههاي آزمایشی بود و بیشترین میانگین افزایش وزن و خوراك مصرفی و بهترین ضریب تبدیل خوراك متعلق به گروه تغذیه شده با جیره حاوي 13درصد بتایین جایگزین شده با متیونین بوده است. اثر مکمل بتایین جایگزین شده با متیونین بر درصد گوشت سینه نیز معنیدار بود.
سان و همکاران - 18 - دلیل بهبود ضریب تبدیل غذایی را در تیمارهاي تغذیه شده با بتایین، توام شدن کمبود متیونین در جیره، با افزودن بتایین به جیره میدانند. آنها گزارش کردندکه جایگزینی بتایین با متیونین غلظت هورمون رشد و فاکتور رشد شبه انسولین - IGF-1 - را در سرم افزایش داده و از این طریق باعث بهبود عملکرد و ضریب تبدیل غذایی میگردد.
زوالکفیلی و همکاران - 22 - گزارش کردند که بتایین با بهبود ساختار و عملکرد روده باعث بهبود رشد در جوجهها میشود. روستاگنو و همکاران - 17 - گزارش کردند در صورتی که گروه متیل مورد نیاز بدن از بتایین تامین شود، متیونین در نقش دهندهمتیل به کار نرفته، بلکه تنها درسنتز پروتیین استفاده میشود و همین امر موجب افزایش اندازه ماهیچه سینه میگردد و درصد ماهیچه سینه را درتیمار تحت تنش تغذیه شده باسطوح مناسب بتایین افزایش میدهد.
در راستاي این تحقیق، رشیدي و همکاران - 16 - گزارش کردند که دماي محیطی بالا موجب کاهش مصرف خوراك در جوجههاي گوشتی گردید. بنابراین جوجههاي گوشتی نیاز انرژي خود را به وسیله لیپولیز لیپیدهاي بدن تامین میکنند که این موجب افزایش تري گلیسرید خون میشود. گراس و همکاران - 13 - گزارش کردند که استفاده از بتایین از طریق آب آشامیدنی در پرندگانیکه به مدت 6 ساعت تحت تنش حرارتی 37 - درجه سانتیگراد - قرار داشتند موجب بهبود صفات تولیدي و میزان ماندگاري در سن 48روزگی شد.
بررسیهاي انجام شده بارتلت و همکاران - 6 - نشان داد که دماي بالا باعث کاهش عملکرد در جوجههاي گوشتی گردید. انرژي مورد نیاز بدن طیور از غذاي مصرف شده تامین میگردد و متابولیسم غذا در بدن فرایندي انرژيزا میباشد. این انرژي تولید شده ازمتابولیسم مواد غذایی به صورت حرارت آزاد میگردد. مقداري از حرارت تولیدي جهت ثابت نگهداشتن دماي بدن مورد نیاز است، ولی مقدار مازاد آن باید دفع گردد . - 7 - پرندگانی که تحت تنش گرمایی قرار گرفتهاند، به منظور کاهش حرارت متابولیکی و تنظیم دماي بدن، مصرف غذا را کاهش داده که به نوبه خود موجب کاهش رشد میگردد.
آگوستین و همکاران - 5 - نشان دادند اثر دماي بالا بر ضریب تبدیل خوراك، وابسته به اثر آن بر خوراك مصرفی و افزایش وزن است و از آنجا که تنش گرمایی موجب کاهش عملکرد گردیده، اثر منفی بر ضریب تبدیل نیز دارد. اثر جایگزینی بتایین با بخشی از متیونین جیره بر بهبود عملکرد جوجههاي تحت تنش گرمایی را می توان به خصوصیات بتایین به عنوان یک اسمولایت در محافظت از تخریب غشاء موکوسی دیواره روده نسبت داد. این امر با افزایش مواد جذب شده و از طرفی صرفه جویی در میزان مواد دفعی آندوژنوس موجب افزایش وزن بدن میشود.
نتایج بدست آمده از روستانگو و همکاران - 17 - نشان دهنده این است که اثر بتایین بر درصد گوشت سینه در تیمارهاي تحت تنش بیش از تیمارهاي فاقد تنش بود. براي توجیه نتایج بدست آمده میتوان گفت که در شرایط تنشزا میزان نیاز به گروه متیل افزایش مییابد. در این شرایط در صورتی که گروه متیل مورد نیاز بدن از بتایین تامین شود، متیونین در نقش دهنده متیل به کار نرفته، بلکه تنها در سنتز پروتئین استفاده میشود و همین امر موجب افزایش اندازه ماهیچه سینه میگردد و درصد ماهیچه سینه را در تیمار تحت تنش تغذیه شده با سطوح مناسب بتایین افزایش میدهد .
