بخشی از مقاله
چکیده:
این تحقیق اثر آزادسازی تجاری را بر اقتصاد کشاورزی روستاهای ایران مورد بررسی قرار داده است. آزادسازی تجاری اثرات مثبت و منفی بر اقتصاد کشاورزی روستاهای ایران خواهد شد. در این میان اگرچه برخی بخشها به دلیل عضویت در سازمان تجارت جهانی متضرر خواهند شد. در بسیاری از موارد موافقتنامه ها اثرات منفی را کاهش می هند.
تحقیق حاضر یک بررسی نظری، کمی است. داده های مورد استفاده در این تحقیق از نوع سری زمانی مربوط به سالهای 1350- 1390 می باشد. براساس سیستم معادلات همزمان به روش سیستمی 3sls می باشد. بنابراین به طبق نتایج به دست آمده از این تحقیق کل اثر آزادسازی بر این بخش مثبت خواهد بود.
مقدمه
دانش آزادی تجارت با درجه پیوستن هرکشوری به اقتصاد جهانی طی زمان و آثار و تبعات آن بر کشورها بحثی است که مورد توجه اقتصاددانان وبرنامه ریزان و سیاستگذاران کشورهای گوناگون جهان می باشد. برخی از اقتصاددانان معتقدند که آزاد سازی تجارت باعث رشد اقتصادی سریع تر می شود. از سویی دیگر گروهی از اقتصاددانان درتاثیر مثبت آزاد سازی تجارت بررشد اقتصادی تردید دارند و معتقدند که مطالعات صورت گرفته با مشکلات روش شناختی مواجه هستند به طوری که نتایج این مطالعات نسبت به تصریح مدل، انتخاب نمونه و دوره زمانی ثبات ندارند و نتایج آنها ضعیف و گمراه کننده می باشند.
مطالعات تجربی فراوانی از دیدگاه نخست حمایت می کنند. نهادهای بین المللی پول ، بانک جهانی وسازمان همکاری و توسعه اقتصادی به کشورهای عضو این باور را توصیه می کنند که آزادسازی تجاری و سرمایه گذاری خارجی بر رشد اقتصادی تاثیر مثبت دارد. حتی بانک جهانی و صندوق بین المللی پول اصلاحات با جهت گیری بازار و آزادسازی تجاری را شرط کمک های مالی خود قرار دادند. موافقت نامه ی عمومی تعرفه و تجارت - GATT - درسال 1947پایه گذار حرکت به سوی آزاد سازی تجاری گسترده در سطح جهان است. که بعد از آن سازمان تجارت جهانی - - WTO در سال1995 جایگزین گات شد
یکی از مهم ترین مباحث مطرح در فرایند توسعه در هر کشوری به ویژه کشورهای در حال توسعه مانند ایران استفاده بهینه از عوامل تولید در فرایند تولید می باشد. بخش کشاورزی درکشورهای درحال توسعه از جمله ایران به لحاظ توانمندی و ظرفیت زیادی که در تأمین مواد غذایی مردم و مواد اولیه برخی از صنایع دارد از اهمیت فراوانی برخوردار است. دراین کشورها بخش کشاورزی به عنوان تولید کننده کالاهای ضروری جامعه مطرح می باشد که با توجه به رشد روز افزون جمعیت تقاضا برای این کالاها به طور چشمگیری افزایش می یابد.
با توجه به این که بخش کشاورزی در کشورهای درحال توسعه مانند ایران در حال تبدیل شدن از حالت سنتی به حالت تجاری دارد - نصیری،. - 1382 مطالعه و بررسی تاثیر آزادسازی تجارت برآن از اهمیت فراوانی برخوردار می باشد.
روش تحقیق
تحقیق حاضر یک بررسی نظری ،تجربی و کمی است. داده های مورد استفاده از داده های سری زمانی که از منابع آماری منتشره از سوی مرکز آمار ایران،بانک مرکزی فراهم می گردد. روش تحقیق از نوع روش سیستم معادلات همزمان است.این تحقیق برای دوره زمانی 1350-1390در ایران انجام شده است.
در این پژوهش از دو معیار سطح تجارت بین المللی و معیار ادغام تجارت بین المللی برای اندازه گیری جهانی شدن استفاده شده است.
معیار سطح تجارت بین الملل : - LIT - این معیار،برای تمایز صنعتها با ارتباطات بین المللی کمتر و بیشتر است.LIT ،سهم تجارت بین المللی در ارتباط با کل مصرف صنعت - نسبت به سایز بازار - را نشان می دهد. کل مصرف به وسیله کل تولیدات صنعتی و واردات،منهای صادرات اندازه گیری می شود. این معیار در واقع همان معیار موریس و روت می باشد:
برای صنعت i در سالt،LIT سطح تجارت بین المللی،Xi صادرات،Mi واردات ،Pi سطح تولید می باشد.
LITکوچکتر،نشان می دهد که ارتباطات بین المللی صنعت - واردات و صادرات - جنبه مهم صنعت نیست و صنعت با توجه به حجم کم تولید خود ،کمتر در تجارت شرکت می کندو برعکس.
LIT اگر چه شاخص بسیار مناسبی است اما شرط لازم بوده و شرط کافی برای اندازه گیری جهانی شدن اقتصاد به شمار نمی آید. معیار ادغام تجارت بین المللی - : - LIT این معیار همان شاخص تجارت بین صنعت گرین ویل و مینلر - - 1986و گروبل و لوید - - 1975و هانسون - - 1987 می باشد که ادغام جهانی یک صنعت را اندازه گیری می کند.
برای هر صنعت i در سالt،IIT ادغام تجارت بین المللی،Xi صادرات و Miوادرات می باشد.
طبق تعریف IIT بین صفر و یک قرار می گیرد . صفر نشاندهنده نبودن تجارت در درون صنعت - یعنی تجارت فقط شامل صادرات یا واردات می باشد - است و یک بیانگر تجارت درون صنعتی کامل می باشد
برای بررسی اثر IIT برآزاد سازی تجاری بر اقتصاد کشاورزی روستاهای ایران ،سه معادله زیر در نظر گرفته شده اند:
در تابع فوق:
= CPI شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی- شاخص قیمت مصرف کننده تغییرات در سطحی از قیمت کالاها و خدمات مصرفی خریداری شده بوسیله خانواده را اندازه گیری میکند.
= GDP تولید ناخالص داخلی به قیمتهای ثابت- GDP یکی از مقیاسهای اندازه گیری در اقتصاد است. تولید ناخالص داخلی در برگیرنده ارزش مجموع کالاها و خدماتی است که طی یک دوران معین، معمولاً یک سال، در یک کشور تولید میشود.
=IPM شاخص قیمت کالاهای وارداتی-=QMJ نقدینگی بخش خصوصی به قیمت جاری = IIT شاخص ادغام تجارت بینالمللی
= W دستمزد نیروی کار در بخش کشاورزی
= L تعداد نیروی کار در بخش کشاورزی
=K کل سرمایه موجود در بخش کشاورزی
در این تحقیق از روش سیستم معادلات همزمان استفاده شده است که توضیح آن به شرح زیر می باشد:
همه ما با مدلهای تک معادله ای آشنا هستیم؛ مدلهایی که در آنها یک متغیر وابسته ی منفرد y به یک یا چند متغیر توضیحی x مربوط می شود. در این قبیل مدلها تاکید بر تخمین و پیش بینی مقدار متوسط y به شرط مقادیر ثابت x می باشد. به این ترتیب رابطه ی علی در این مدلها از جانب x ها به طرف y جریان دارد.
اما در بسیاری موارد چنین رابطه علی یک طرفه ای جهت تبیین روابط اقتصادی، مناسب نمی باشد . در این مواقع y نه تنها به متغیرهای x بستگی دارد، بلکه بعضی از x ها نیز به نوبه ی خود به وسیله y تعیین می شوند. به طور خلاصه می توان گفت که در این موارد بین y و - بعضی از - متغیرهای x رابطه ای دو طرفه یا همزمان وجود دارد که در نتیجه تفکیک متغیرها با عنوان متغیرهای توضیحی و وابسته، اعتبار خود را از دست می دهد.
به این ترتیب با دسته بندی مجموعه متغیرهایی که به طور همزمان به وسیله ی بقیه ی مجموعه متغیرها تعیین می شوند، مدلهای معادلات همزمان حاصل خواهد شد. در این قبیل معادلات، تعداد معادله ها از یک بیشتر خواهد بود. به این بیان که برای هر متغیر درونزا یا وابسته، یک معادله خواهیم داشت. بنابراین، بر خلاف مدلهای تک معادله ای، در مدلهای معادلات همزمان، بدون توجه به اطلاعات حاصل از سایر معادلات سیستم، نمی توان به تخمین پارامترهای یک معادله ی منفرد پرداخت.
هنگامی که متغیر وابسته ی یک مدل متغیر توضیحی مدل دیگری باشد، با معادلات همزمان مواجه هستیم.
حال این سوال مطرح می گردد که چنانچه از سایر معادلات در سیستم مربوطه چشم پوشی کنیم و پارامترهای هر معادله را به وسیله ی روشی مثلا ols تخمین بزنیم، آیا نتایج حاصله معتبر خواهد بود؟
