بخشی از مقاله
چکیده:
یکی از مفاهیم بسیار مهم در زمینه بهداشت روان که در کشورهای مختلف در مدارس مورد تاکید قرار گرفته است، آموزش صلح می باشد. صلح به معنای حالتی از هماهنگی که با عدم خشونت، جنگ و آزادی از ترس و وحشت همراه است می تواند زمینه ی سلامت و بهداشت روان افراد به طور کلی و دانش آموزان به طور ویژه را فراهم آورد. با توجه به اهمیت آموزش صلح این پژوهش به بررسی جنبه های مختلف بهداشت روانی که با استفاده از آموزش صلح تحقق پیدا می کند پرداخته شده است . روش پژوهش به شیوه متون کاوی بوده است. نتایج پژوهش نشان داد که، آموزش صلح باعث تحقق بسیاری از مولفه های بهداشت روانی ازجمله مسئولیت پذیری، احترام به خود و دیگران، کاهش تنش و ایجاد ارامش و امنیت درونی وخود ارزیابی واقعی در دانش اموزان می شود.
واژه های کلیدی: آموزش صلح، بهداشت روانی، دانش آموزان
.1 مقدمه
یکی از حقوق اولیه بشر که از الزامات اساسی برای بهبود کیفیت زندگی وی محسوب می شود سلامتی است - بوتوین گیفون، - 2004 درتعریف سازمان بهداشت جهانی از سلامت، به سه جنبه ی سلامت که عبارت است از ؛ سلامت جسم، روان و اجتماع، اشاره شده است .بنابراین سلامتی علاوه بر جنبه ی جسمانی، جنبه های روانی و اجتماعی را نیز در بر می گیرد - رحیمی، . - 1389 اگر چه توجه به سلامت جسمانی افراد همیشه مد نظر بوده و در جوامع امکاناتی برای آن فراهم شده است ولی مو ضوع سلامت روان به اندازه سلامت جسم مورد توجه قرار نگرفته است - راشل و فیلو، . - 2010 بر این اساس توجه به این بعد اساسی سلامت، از اهمیت بسزایی برخوردار می شود. بیشتر افراد از سلامت و بهداشت روانی تصویری از بیماری های حاد روانی در ذهن دارند در صورتی که بحث پیرامون بهداشت روانی به معنای یافتن را ه هایی برای پرورش مهارت های مطلوب اجتماعی در افراد است - عزیزی و آباد ی، . - 1393
تعاریف متعددی در زمینه بهداشت روان مطرح است. تعریفی که توسط سازمان بهداشت جهانی از این واژه مطرح شده است عبارت است از؛ پیشگیری از اختلالات روانی و به کاربردن روش هایی برای ایجاد محیطی سالم که طی آن شخص بتواند به دور از ترس، خشم و اضطراب به سوی مو فقیت گام بردارد و خود را به عنوان فردی مسئولیت پذیر و دارای عزت نفس به جامعه عرضه نماید - سازمان بهداشت جهانی، . - 2015 عوامل بسیاری از جمله؛ حمایت اجتماعی - مک دوول و سرویچ، 2007؛ حاجبی و فریدنیا، - 1388، حمایت خدماتی و مشارکت اجتماعی - گروسی وشبستری، - 1390، وضعیت اقتصادی - نوری و همکاران، - 1382، عوامل جمعیت شناختی - سپهرمنش، - 1388 و آموزش - میرکمالی و همکاران، 1394، فوفابیول، تانورک، سیراپونگام و کانوبد، - 2005، در ارتقاء بهداشت روانی افراد موثر و مفید هستند .
در این بین نقشعوامل آموزشی در جهت تقویت بهزیستی و روانی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. ینایراین آموزش در زمینه های گوناگون می تواند زمینه رشد روانی مناسب افراد را فراهم کند - سازمان بهداشت جهانی، - این آموزش ها در سنین پایین و در مدارس به دلیل تعامل کودکان با معلمان و همسالانشان از اهمیت دوچندانی برخوردار است - میشارا و یستگارد، . - 2006 با توجه به این امر مهم سازمان جهانی بهداشت در سال 1995، مدرسه مروج سلامت را تعریف کرده است . که بر اساس آن محیط مدارس و تمامی جنبه های آن شامل سه حوزه ی یادگیری در کلاس و جو مدرسه به طور مداوم باعث تقویت سلامتی و تندرستی می شود - لیناگ و مارگوت، . - 1997یکی از مفاهیم بسیار مهم در این زمینه که در کشورهای مختلف در مدارس مورد تاکید قرار گرفته است، آموزش صلح می باشد - بایر و استایلی، . - 2003 صلح به معنای حالتی از هماهنگی که با عدم خشونت، جنگ و آزادی از ترس و وحشت همراه است.
با توجه به اینکه در عصر جهانی شدن ، فضای رقابتی گلوگیر بر سر شهرت، پول و...تمام انسانها را دربرگرفته و بی صبری و کم طاقتی بر فضای زندگی بشری سایه افکنده و هرکس در تلاش است تا با هر ابزاری منافع خود را محقق کنند، صلح و آموزش آن یکی از نیاز های امروز بشر است که در اموزش و پرورش امروز جهان مورد تاکید زیادی می باشد - پاتیل و راکاساکی،. - 2013با بررسی ادبیات پژوهش در زمینه سلامت روان پی می بریم که تاکنون پژوهش زیادی در این زمینه انجام شده است از جمله؛ احمدی و شریفی در آمدی - 1393 - در پژوهشی با عنوان بررسی اثربخشی تاب آوری بر سلامت روان افراد مبتلا به وابستگی مواد درکانون توسکای شهر تهران، به این نتیجه رسیدند که : آموزش تاب آوری بر بهبود سلامت روان افراد مبتلا به وابستگی مواد نقش تعیین کننده دارد.شاهین طبع و همکاران - 1389 -
در پژوهشی با عنوان یک برنامه آموزش روانشناختی بر بهداشت روان بازیکنان نخبه والیبال به این نتیجه رسیدند که آموزش های روانشناختی به کاهش ویژگی های نارسایی هیجانی، نارسایی در تفکر، ضعف روحیه، شکایات جسمانی، هیجانات مثبت پایین، عقاید آزار دیدن، احساس ضعف و خستگی، شکایات شناختی، در ماندگی ،نگرانی، فشار روانی، اضطراب، م شکلات خانوادگی و مسائلی از این قبیل منجر شده است.یوسف پور و گروسی - 1388 - طی تحقیقی با عنوان، تاثیر آموزش مهارت های زندگی بر بهبود بهداشت روانی، علایم جسمانی و اضطراب معلولان جسمی بهزیستی شهرستان تبریز به این نتیجه رسیدند که؛ آموزش مهارت های زندگی موجب بهبود بهداشت روانی، اضطراب و علایم جسمانی معلولان جسمی شده است . و همچنین میزان تاثیر آموزش مهارت های زندگی بر بهبود بهداشت روانی معلولان جسمی مستقل از جنسیت بوده است.فوفابیول و همکاران - - 2005
در پزوهش به این نتیجه رسیدند که آموزش و مداخله معلمان بر روی رفتاره ای سازگارانه سلامت روان نظیر افسردگی، عملکرد اجتماعی نامتاسب، اضطراب دانش آموزان دبیرستان تاثیر می گذارد.رودالف - 2012 - در پژوهش خود در رابطه با بهداشت و سلامت روان به این نتیجه رسید که با کاهش افسردگی، معدل دانشجویان بالاتر می رود و در نتیجه پیشرفت تحصیلی بیشتری را کسب می کنند.با تامل در این پژوهش ها می توان پی برد که توجه ناچیزی به مساله ی آموزش و اهمیت آن در ارتقاء سلامت روان شده است. لذا باتوجه به اهمیت آموزش صلح در عصر حاضر و نقش آن بر سلامت و بهداشت روان، در این پژوهش برآنیم که تاثیر آموزش صلح به عنوان یکی از حوزه های مهم آموزشی، در ارتقاء بهداشت روان دانش آموزان مورد بحث و بررسی قرار داده و از این طریق زمینه برای پژوهش های لازم در این زمینه را فراهم کنیم.
.2 بحث
سازمان بهداشت جهانی ، بهداشت روانی را اینگونه تعریف می کند: "بهداشت روانی در درون مفهوم کلی بهداشت قرار دارد و بهداشت روانی یعنی توانایی کامل برای ایفای نقش های روانی و جسمی، بهداشت روانی به معنای نبود بیماری یا عقب ماندگی نیست ." بهداشت روانی به طور کلی برای اطلاق به کسی به کار می رود که در سطح بالایی از سازگاری و انطباق رفتاری و هیجانی قراردارد، نه صرفاً کسی که بیمار روانی نیست . مفهوم بهداشت روانی شامل آسایش ذهنی، احساس خودتوان مندی، خودمختاری، کفایت، درک هم بستگی بین نسلی و شناخت توانایی خود در محقق ساختن ظرفیت های عقلی و هیجانی خویش است . به گونه ای دیگر می توان گفت: بهداشت روان حالتی از رفاه است که در آن فرد توانایی هایش را باز می شناسد و قادر است با استرس های معمول زندگی مدارا کند، از نظر شغلی مفید و سازنده باشد، برای اجتماع خود نقشی ایفا کند و با دیگران مشارکت و همکاری داشته باشد.
سلامت روان شامل افزایش تواناییهای افراد و جامعه و قادرسازی آن ها در دستیابی به اهداف مورد نظر می باشد - سازمان بهداشت روانی، . - 2015 برخی از ویژگی های افرادی که از نظر روانی سالم هستند عبارت است از؛ آرامش داشتن نسبت به خود یعنی به شیوه ی نسبتا معقولی احساس امنیت می کنند ، ارزیابی کردن توانایی های خود در حد واقعی ، احترام گذاشتن به خود و پذیرش کمبودهای خود ، احترام به حقوق دیگران، جلب احترام و دوستی دیگران به خود، علاقمند شدن به دیگران و پذیرش آن ها، انجام مسئولیت های روزمره ی خود را از طریق دبرگزین اهداف معقول - کیوان نیا، . - 1387 با توجه به عصر جهانی شدن امروزه مسئولیت اولیای مدرسه فقط در علم آموزی خلاصه نمی شود، بلکه آن ها مسئول تغییرو اصلاح رفتارهای ناسازگارانه و تامین بلوغ عاطفی و سلامت روانی دانش آموزان نیز می باشد .
آنان در مدرسه چگونگی برقراری روابط درست عاطفی، سازگاری با دیگران و مسئولیت پذیری و را های مبارزه با کینه توزی، دیگر آزاری و حسادت را می آموزد . که این آموزش ها از جمله مصادیق بهداشت و سلامت روان محسوب می شود - عزیزی و آبادی، . - 1393 یکی از حوزه های آموزشی که با استفاده از آن می توان سلامت روان را غنی کرد ، صلح و آموزش آن می باشد . صلح عبارت است از داشتن احساس امنیت، آرامش و استراحت آگاهانه. به عبارت دیگر یکی شدن با زندگی خود، بدون داشتن ترس از چیزی. بنابراین صلح چیزی بیش از نشستن در ارامش یا سکوت است - نایر، . - 2009 اغلب تمایل بر این است که به مفهوم صلح با عنوان یک مساله بین المللی
