بخشی از مقاله
چکیده:
این پژوهش با هدف بررسی تاثیر آموزش مهارتهای ارتباطی برابعاد سلامت روان دانش آموزان دختر دبیرستانهای ماهشهر انجام شد و یک طرح نیمه تجربی بود. آزمودنی پژوهش 140 نفر بودند که به دلیل عدم همکاری برخی از آزمودنی ها به تعداد 136 نفر کاهش یافت. 68 - نفر گروه آزمایش و 68 نفر گروه کنترل - ، که ازمیان دانش آموزان دبیرستان های دخترانه به شیوه نمونهگیری خوشهای به صورت تصادفی چند مرحلهای انتخاب شدند. برای جمع آوری دادهها از مقیاس پرسشنامه سلامت روان Scl-25 استفاده شد. همچنین تحلیل کوواریانس حاصل از تاثیر آموزش مهارتهای ارتباطی بر ابعاد سلامت روان دانش آموزان دختر به ترتیب /001 ؛/03؛/006 ؛/02 ؛/001؛/04؛/05 و /03 است .با تکیه بر این یافتهها می توان دریافت که آموزش مهارتهای ارتباطی بر ابعادسلامت روان دانش آموزان دختر تاثیردارد.
-1مقدمه:
سلامت روان قدرت آرام زیستن و با خود و دیگران در آرامش بودن است. آگاهی از درون احساسات خویشتن, قدرت تصمیم گیری در بحران ها و مقابله موفق با فشارهای روانی است. شخص سالم از کار و زندگی احساس رضایت می کند و از وقت خود استفاده مفید می نماید. از نظر تعامل با دیگران,فرد سالم با دیگران تفاهم دارد وبرای احساسات وعواطف مردم اهمیت قائل بوده, آنها را محترم می شمارد. چنین فردی می تواند دوست بدارد و محبت بپذیرد,حقایق را قبول کرده و خود رابا آنها وفق دهد و در اجتماع سازش کند
مفهوم سلامت روان یا سلامت روان شناختی جنبهای از مفهوم کلی سلامت جسمی، روانی و اجتماعی است که البته با توجه به شرایط و موقعیتهای اجتماعی، فرهنگی تعاریف گوناگونی از آن به عمل آمده است . سلامت روانی علاوه بر جسم سالم به محیط و شرایط زندگی سالم نیاز دارد. اینکه محیط و عوامل مختلف آن چگونه بر ساختار روانی انسان تأثیر می گذارند و با چه شیوه ای با کشمکشهای محیطی مبارزه می کنند، موضوعی است که در رویکردهای مختلف روان شناسی هر کدام با توجه به دیدگاه اختصاصی خود پیرامون ماهیت انسان و نیروی انگیزش وی، سلامت روانی انسان را به شیوه ای خاص تبیین کرده اند.
در مورد سلامت روان تعاریف نظری فراوانی وجود دارد و یک توافق مشترک بین اندیشمندان رشته های مختلف در این مورد وجود ندارد مثلاً پزشکان و افرادی که با دید پزشکی به مساله نگاه می کنند بهنجاری یا سالم بودن بدن را نداشتن علائم بیماری تلقی می کنند، روان پزشکان فردی را از نظر روانی سالم می دانند که تعادل بین رفتارها و کنترل خود در مواجهه با مشکلات اجتماعی را داشته باشد - حردانی، . - 1381 مهارتهای ارتباطی به منزله آن دسته از مهارتهایی هستند که به واسطه آنها افراد در طی آن، اطلاعات، افکار و احساس های خود را از طریق مبادله پیام های کلامی و غیر کلامی با یکدیگر در میان می گذارند
مهارتهای ارتباطی را مشتمل بر مهارتهایی می داند که برای داشتن ارتباط موثر با دیگران و کسب پذیرش از جانب آنها ضروری هستند. توانایی گوش دادن فعالانه به عنوان یک مهارت اساسی در روابط بین فردی همواره مورد توجه بوده است. این مهارت نوعی از مشارکت فعال در یک گفت و شنود است، فعالیتی که گوینده را در انتقال منظور خویش، یاری می کند
گوش دادن فعال، فرایند فعالی است که در آن گوش دهنده تصمیم می گیرد تا با توجه دقیق به گوینده گوش دهد که شامل تمرکز بر پیام های گوینده است - هاروجی و دیکسون، - 2004 و هدف از آن ،تامین این منظور است که گوش دهنده به آنچه گفته می شود، خوب گوش دهد نه اینکه حدس بزند - چهارسوقی،. - 1381 در مهارت گوش دادن، کافی نیست که شنونده سراپا گوش باشد و تمام حواس خود را به سخنان گوینده معطوف دارد، بلکه برای اطمینان از درک مطلب باید استنباط خود را به طور خلاصه به او منتقل کند.
به دنبال آگاهی از نقش مهارتهای اجتماعی، روان شناسان برنامه های آموزشی تهیه کرده اند که در آنها به افراد می آموزند تا مهارتهای خود را در تعاملات اجتماعی بهبود بخشند. شرکت کنندگان در این برنامه ها توافق نامه ای را در مورد اهداف کلی و تعهد خود نسبت به برنامه امضا می کنند. سپس گروههای آموزشی دایر می شود. رهبر گروه معمولا در شروع کار آموزش به توصیف مهارتهای اجتماعی موثر در موقعیتهای مختلف می پردازد سپس او این رفتارها را به شیوه ای برای افراد سرمشق دهی می کند که شرکت کنندگان بتوانند آنها را با سبک شخصیتی خود هماهنگ کنند و با بهره گرفتن از پسخوراند گروه آنها را در گروه به کار ببرند.
اغلب از ضبط ویدیویی استفاده می شود. همچنین به شرکت کنندگان آموزش داده می شود تا با استفاده از قدرت تجسمشان خود را برای موقعیتهایی که مستلزم مهارتهای اجتماعی موثر است آماده کنند. پس از تمرین و پسخوراند کافی به شرکت کنندگان گروه تکالیفی داده می شود تا مهارتهای اجتماعی موثر را در محیط زندگی روزانه خود تمرین کنند. به شرکت کنندگان یاد داده می شود از تعاملات ساده به تدریج به سوی تعاملات اجتماعی پیچیده تر پیش روند، پیشرفت های خود را بازنگری کنند و به خاطر تلاشهایشان به خود پاداش دهند. بعد از پایان آموزش گروهی، اعضای گروه می توانند با هم موافقت کنند تا بعدها در یک جلسه تقویتی یا پیگیری شرکت کنند
اصطلاح سلامت روان به معنی بهزیستی جسمانی، هیجانی و همچنین نداشتن بیماری روانی است . این مفهوم به توانایی یک زندگی فعال، کامل و انعطاف پذیر در مقابله با فشارهایی که در زندگی رخ می دهد اشاره می کند. اضطراب یکی از شایع ترین اختلالات روانپزشکی است که می تواند بر یادگیری، یادآوری مطالب و ارتباط دادن موضوعات با یکدیگر در نوجوان اختلال ایجاد کند
افسردگی یکی از شاخص های دیگر سلامت روان است که به طور جسمانی در حال توسعه می باشد. این اختلال با مشکلات مدرسه ای از دست دادن شغل، احساس ناامیدی و خودکشی ارتباط دار - بک 4و همکاران، 1985؛ به نقل از سیاروچی و همکاران، . - 2002 نشانه های جسمانی یکی از شاخص های دیگر سلامت روان است. شواهد نشان می دهد که وضعیت سلامتی فرد به طور وسیعی تحت تأثیر محرک های اجتماعی است
اختلاف در کارکرد اجتماعی یکی از شاخص های دیگر سلامت روان است. براساس این شاخص توانایی فرد در انجام کارهای روزمره و ارتباطات مورد بررسی قرار می گیرد هر فرهنگی بر اساس معیارهای خاص خود به دنبال سلامت روان است. منظور از سلامت روان سلامت ابعاد خاصی از وجود انسان مثلاً ذهن، هوش، حالات و فکر می باشد و از طرف دیگر سلامت روان روی سلامت فیزیکی هم تأثیر دارد.
به هر حال سلامت روان مفهوم کلی است که خیلی وسیع از آن استفاده می شود، اما هنوز یک تعریف کلی که مورد قبول همه باشد از آن در دست نیست. در اینجا به چند تعریف مطرح در میان صاحبنظران پرداخته می شود. فرهنگ بزرگ روان شناسی لاروس ، بهداشت روانی را چنین تعریف می کند: استعداد روان برای هماهنگ، خوشایند و مؤثر کار کردن ، در موقعیت های دشوار، انعطاف پذیر بودن و برای بازیابی روانی - بعد از وقوع یک شوک روانی - عاطفی - توانایی داشتن - ایروانی و نجات، . - 1378 مفهوم سلامت روانی در واقع جنبه ای از مفهوم کلی سلامتی است. سازمان بهداشت جهانی سلامتی را این چنین تعریف می کند: حالت سلامت کامل فیزیکی، روانی، اجتماعی است نه فقط فقدان بیماری
