بخشی از مقاله
چکیده
هدف: معنویت درمانی، به معنای در نظر گرفتن باورهای معنوی بیمار مبتلا در فرآیند درمانگری است. باورهایی که با بوجود آوردن تجربیات خاص، موجب تعالی و اخلاقی مسوولانه در افراد می شود.
پژوهش حاضر با هدف اثربخشی آموزش معنویت درمانی بر شادکامی دانشجویان دختر انجام شد. روش: روش پژوهش، آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون با گروه کنترل، و جامعه ی آماری پژوهش، شامل کلیه دانشجویان دختر دانشکده فنی سما کرمانشاه بود که از میان آنها نمونه ایی به حجم 120 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب، و پس از تکمیل پرسشنامه شادکامی آکسفورد 50 نفر که کم ترین میزان شادکامی را داشتند، به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند.
برای گروه آزمایش 9 جلسه گروهی آموزش معنویت درمانی اجرا و بعد از مداخله برای هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد. برای تحلیل داده ها از روش آماری کوواریانس استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که متغیر وابسته در گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل، ارتقاء معناداری داشته است. نتیجه گیری: از یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که آموزش معنویت درمانی در افزایش شادکامی دانشجویان دختر موثر بوده است.
مقدمه
یکی از نعمات الهی که خداوند بر انسان عنایت فرموده، نعمت سلامتی است که یکی از ابعاد آن بعد روانی می باشد در همین رابطه امانی و هادیان همدانی - - 1389 عنوان نموده اند که امروزه سلامتی، رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی است و نه فقط نبود بیماری یا ناتوانی. سازمان بهداشت جهانی نیز سلامتی را نه تنها نبود بیماری، بلکه تلفیق و هماهنگی بهزیستی بین عوامل فیزیکی، عاطفی، اجتماعی و معنوی تعریف می کند سازمان بهداشت جهانی تاکید زیادی بر شادکامی به عنوان مولفه سلامتی دارد
در گذشته، تمرکز علوم روان شناختی، بیشتر در درمان بیماری ها، تسکین دردها، کاهش هیجانات منفی، بازسازی طرح واره های معیوب و اصلاح رفتاها و پاسخ های مشکل زا بوده است اما امروزه اعتقاد بر این است که رویکردهای مدرن در چشم انداز جدید خود، به وسعت زندگی انسان از کمبودها، رنج ها، بیماری ها و پریشانی ها گرفته تا بررسی ارتباطات سالم به شکوفایی، سلامت و بهزیستی ذهنی و شادی نیاز دارند
روانشناسان در سال های آخر قرن بیست توجه به احساسات مثبت را آغاز کردند و روز به روز به این توجه افزودند
شادی مقوله ای است که از دیرباز مشغله فکری فلاسفه، اندیشمندان مذهبی، نویسندگان، شاعران و تمام انسان ها بوده است. انسان ذاتاً گرایش به شادی دارد و از غم و اندوه گریزان است. جستجوی شادی یکی از فرض های اساسی رفتار انسان بوده. مطالعه عوامل دخیل در شادی انسان همواره پویا و مستلزم مطالعات چندبعدی است. امروزه امکانات رفاهی و امید به زندگی افرادافزایش یافته، اما مردم نسبت به پنجاه سال پیش شادتر نیستند. عدم ارتباط بین رفاه اقتصادی و رفاه ذهنی منجر به ایجاد علاقه جدید جهت بررسی این موضوع شده است که چرا بعضی از افراد نسبت به دیگران شادتر هستند
اجماع کلی در پژوهش های انجام شده این است که اگر چه مولفه های سن، درآمد، سلامتی، ازدواج و ... بر ادراکات افراد از شادی موثرند، اما شادی پدیده ای درونی، همراه با احساسات درونی، افکار، ادراکات و ارزیابی از موفقیت است که از خود موفقیت مهمترند - الیوت4، . - 2010 شواهد تجربی فراوانی وجود دارد که حاکی از رابطه مثبت و معنادار بودن بین نگرش دینی و شادکامی است
به طور کلی نظریه پردازانی وجود دارند که راه رسیدن به شادکامی و خوشبختی روانشناختی را در پرتو توجه به ارزش ها و هدف های معنوی، نیازهای بنیادی و معنادار بودن و هدفمندی زندگی، عشق و علایق دینی و الهی می دانند.
مفهوم معنا مقدمه ای برای گفتگو در مورد معنویت است و معنا با وجوه درونی انسان پیوند می خورد. این بحث از سوی متفکران هستی گرا نظیر کی یر کیگور، هایدگر و سارتر مطرح شد. اینجاست که ما با عباراتی همچون" کسی که چرایی زندگی خود را یافته باشد، با هر چگونگی آن خواهد ساخت" مواجه می شویم. معنویت به مثابه آگاهی از هستی یا نیرویی فراتر از جنبه های مادی زندگی است و احساس عمیقی از وحدت یا پیوند با کائنات را به وجود می آورد. افکار مثبت و سخت رویی هر دو مولفه های معنویت هستند و با سلامت و شادکامی و مقاومت در برابر فشار و استرس که خود یکی از مولفه های احساس توانمندی است، ارتباط دارند. تکیه گاه معنوی می تواند تاثیر ضربه گیری در برابر استرس داشته باشد و همچنین، میان سلامت روانی، سلامت جسمی، رضایت از زندگی، شادکامی و احساس توانمندی رابطه معنادار و مثبت وجود دارد
اهمیت معنویت و رشد معنوی انسان در چند دهه گذشته به صورت روزافزون توجه روانشناسان و متخصصان بهداشت روانی را به خود جلب کرده است و موجب به وجود آوردن رویکردی به نام معنویت درمانی شده است. معنویت درمانی نوعی از روان درمانی است که با استفاده از اصول خاص و با کاربرد شیوه های معنوی- مذهبی به افراد کمک می کند تا به ادراکی فرامادی از خود، دنیا، حوادث و پدیده ها دست یابند و از طریق پیوند با این دنیای فرامادی، سلامت و رشد به دست آورند
نتایج تحقیقات نشان می دهد که معنویت درمانی می تواند خلاهای روحی انسان را پر کند و باعث کاهش افسردگی شود
مرتبط بودن معنویت درمانی با متغیرهای مختلف از جمله: سلامت روان - غلامی و بشلیده،1390؛ جعفری، دهشیری، اسکندری و نجفی، 1388 ؛ مهرابی زاده هنرمند، کاظمیان مقدم، 1387 ؛ تبرایی، آشتیانی و رسول زاده، 1387؛ ساردویی3، - 2007 افزایش معنی زندگی - فیتزپاتریک4، 2008 - ، عزت نفس بالا - قمری گیوی، - 1386 بیانگر اهمیت معنویت در زندگی است. بنابراین با توجه به اهمیت معنویت در زندگی و مزایای یک زندگی شاد برای افراد جامعه به ویژه دانشجویان به عنوان نیروی جوان و آینده ساز جامعه هدف اساسی پژوهش حاضر به تاثیر آموزش معنویت درمانی بر شادکامی دانشجویان دختر انجام شد.
روش
طرح پژوهش حاضر، آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان دختر دانشکده فنی و حرفه ای سما کرمانشاه در سال تحصیلی 91-92 بود. نمونه آماری شامل 120 دانشجوی دختر که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد و سپس شرکت کنندگان، پس از کسب اطلاعات کامل از روش انجام مطالعه و اهداف آن و اخذ رضایت، در کاربندی پژوهش وارد شدند. و پس از اجرای پرسشنامه شادکامی آکسفورد 50 نفر که کم ترین میزان شادکامی را داشتند به صورت تصادفی به نسبت مساوی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. سپس گروه آزمایش، طی 9جلسه ی گروهی 90 دقیقه ای - هفته ای دو جلسه - تحت مداخله ی معنوی قرار گرفت. گروه کنترل در جلسات مشابه خود، صرفاً آرمیدگی سطحی را بدون توضیحات و شناخت افزایی تمرین کردند. گروه ها قبل و بعد از اتمام مداخله به وسیله ی پرسشنامه شادکامی آکسفورد مورد آزمون قرار گرفتند. و در نهایت داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS20 و آزمون آماری کورایانس مورد تحلیل قرار گرفتند.
برای جمع آوری اطلاعات از ابزار زیر استفاده گردید.
پرسشنامه شادکامی آکسفورد - : - OHI این پرسشنامه در سال 1989 توسط آرگایل، مارتین و گروسلند5 با هدف سنجش شادکامی شادکامی تهیه شد و علی پور و نوربالا - - 1387 آن را به فارسی ترجمه کردند. این پرسشنامه دارای 29 ماده چهار گزینه ای است که به ترتیب از 0 تا 3 نمره گذاری می شود و حیطه های رضایت، خلق مثبت، سلامتی، کارآمدی و عزت نفس را دربر می گیرد. حداکثر نمره در این آزمون 87 وحداقل آن صفر است. در این پرسشنامه نمره بالا نشانگر شادکامی و نمره پایین نشانه ی افسردگی آزمودنی است. ضریب آلفای کرونباخ این پرسشنامه بوسیله 0/93 بدست آمد.
در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ این پرسشنامه محاسبه و0/73 به دست آمد.
شرح جلسات به صورت زیر است.
جلسه اول: هدف: آشنایی اعضا با یکدیگر، اطلاع از دلایل تشکیل گروه و آشنایی با قوانین گروه
فرایند: اعضا خود را معرفی می کنند. قوانین گروه مبتنی بر محرمانه ماندن، احترام به نظر یکدیگر و تحمل دیدگاه های متفاوت، تعداد و زمان جلسات و حضور مداوم تا انتهای درمان مطرح می شود.
