بخشی از مقاله
چکیده
هدف: از اساسی ترین موضوع های مطرح شده در روانشناسی مثبت نگر مفهوم شادی است. پژوهش ها نشان داده است که شادی صرف نظر از چگونگی به دست آوردن آن می تواند سلامت جسمانی را بهبود بخشد. پژوهش حاضر با هدف اثربخشی آموزش مهارت های ارتباطی بر شادکامی دانشجویان انجام شد.
روش: روش پژوهش، آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون با گروه گواه، و جامعه ی آماری پژوهش، شامل کلیه دانشجویان دانشکده فنی سما کرمانشاه بود که از میان آنها نمونه ایی به حجم 120 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب، و پس از تکمیل پرسشنامه شادکامی آکسفورد 42 نفر که کم ترین میزان شادکامی را داشتند، به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. برای گروه آزمایش 10 جلسه گروهی آموزش مهارت های ارتباطی اجرا و بعد از مداخله برای هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد. برای تحلیل داده ها از روش آماری کوواریانس استفاده شد.
یافته ها: نتایج نشان داد که متغیر وابسته در گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل، ارتقاء معناداری داشته است.
نتیجه گیری: از یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که آموزش مهارت های ارتباطی در افزایش شادکامی دانشجویان موثر است.
مقدمه
امروزه در مباحث و پژوهش های روان شناسی، این امر پذیرفته شده است که تأکید بر هیجان های مثبت و تلاش در جهت تقویت این هیجان ها، می تواند در ابعاد گوناگون زندگی فردی و اجتماعی، اثرات مثبتی برای فرد داشته باشد
یکی از مهم ترین هیجان های مثبت، شادی است. این هیجان از جمله هیجان های اصلی انسان، محسوب می شود و جزء نخستین هیجان هایی است که در جریان تحول بروز می کند - برک، . - 2007 شادی دربردارنده تجربه لذت، خشنودی و ارزیابی شناختی مثبت از شرایط به طور کلی و یا در ارتباط با موقعیتی خاص است
یکی از مهم ترین مراحل زندگی انسان نیز دوران دانشجویی است که شاد زیستن برای آن از ملزومات است. وقتی شادی در زندگی دانشجویی وجود داشته باشد سطح عملکرد و موفقیت در مراحل مختلف زندگی بالا می رود. محیط شاد و مفرح کمک می کند که دانشجویان بهتر بتوانند مطالعه کنند و با برنامه ریزی برای امور روزمره و اولویت بندی فعالیت ها شادی لازم را کسب کرده و با علم به قانون هم افزایی به دیگر هم سالان خود نیز شادی را منتقل کنند
آرگیل - - 2001 به عنوان پیشگام در نظریه پردازان شادی، ارتباطات اجتماعی را از مؤلفه های مهم شادی می داند. رز - - 2000 معتقد است سرمایه اجتماعی بیش از سرمایه انسانی در میزان شادابی افراد جامعه مؤثر است . مطالعات و پژوهش های مختلف، حاکی از آنند که مشارکت ها و فعالیت های اجتماعی و آموزش مهارت های اجتماعی می تواند بر شادی و رضایت افراد از زندگی تأثیرگذار باشند
به نظر می رسد شادکامی مفهومی است که چندین بخش اساسی دارد. نخستین بخش آن عاطفی و هیجانی است. این بخش باعث می شود فرد شادکام همواره از نظر خلقی، شاد و خوشحال باشد، بخش دوم اجتماعی است که گسترش روابط اجتماعی با دیگران و افزایش حمایت اجتماعی را به دنبال دارد. بخش سوم شادکامی شناختی است که موجب می شود فرد شادکام نوعی تفکر و پردازش اطلاعات ویژه خود داشته باشد و وقایع روزمره را طوری تعبیر و تفسیر کند که خوش بینی وی را به دنبال داشته باشد
مهدوی حاجی، محمدی و حاتمی - - 1391 نشان دادند که آموزش مهارت های زندگی یک برنامه مفید برای افزایش شادکامی و کیفیت زندگی است. مهارت های ارتباطی بخشی از مهارت های اجتماعی هستند. بخش عمده ای از مهارت های اجتماعی را روابط بین افراد و به بیان دقیق تر مهارت های ارتباطی افراد تشکیل می دهند . در واقع اجتماعی شدن هر فرد دستاورد مهارت های ارتباطی است که قبلاً آموخته است و توفیق در اکثر حوزه های زندگی از طریق توانایی ایجاد ارتباط قابل پیش بینی است
نتایج پژوهش اشرف و منجز - - 2013 نشان داد که آموزش مهارت های ارتباطی بر کاهش پرخاشگری دانش آموزان مؤثر بوده است. مهارت های ارتباطی به منزله آن دسته از مهارت هایی است که به واسطه آنها افراد می توانند درگیر تعامل های بین فردی و فرآیند ارتباط شوند؛ یعنی فرآیندی که افراد طی آن، اطلاعات، افکار و احساس های خود را از طریق مبادله کلامی و غیرکلامی با یکدیگر در میان می گذارند
این مهارت ها مشتمل بر مهارت های فرعی یا خرده مهارت های مربوط به درک پیام های کلامی و غیرکلامی، نظم دهی به هیجان ها، گوش دادن، بینش نسبت به فرآیند ارتباط و قاطعیت در ارتباط است که اساس مهارت های ارتباطی را تشکیل می دهند. این مهارت ها از چنان اهمیتی برخوردارند که نارسایی آنها با احساس تنهایی، اضطراب اجتماعی، افسردگی، عزت نفس پایین و عدم موفقیت های شغلی و تحصیلی همراه است. کیفیت روابط با دیگران به اندازه کمیت آن ها، برای مقاومت در برابر فشارهای روحی مهم است.
روابط منفی، عواقب خاص خود را درپی دارد. یکی از دلایلی که افراد باید سطح شادی خود را افزایش دهند این است که ارتباطی نسبتاً قوی بین سطح شادی و سلامتی وجود دارد. به همین دلیل بررسی عوامل موثر در شادکامی جوانان دارای اهمیتی ویژه است. با مطرح شدن روزافزون اهمیت شادی در امر سلامت روان و همچنین تاثیر آن در تقویت قوای روانی انسانی برای مقابله با پیچیدگی ها و مشکلات دنیای امروز، پژوهش حاضر با هدف اثربخشی آموزش مهارت های ارتباط بر شادکامی دانشجویان پرداخته است.
روش
طرح پژوهش حاضر، آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشکده فنی و حرفه ای سما کرمانشاه که در سال تحصیلی 91-92 مشغول به تحصیل بودند. نمونه آماری شامل 120 دانشجو که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب، و پس از اجرای پرسشنامه شادکامی آکسفورد 42 نفر که کم ترین میزان شادکامی را داشتند به صورت تصادفی به نسبت مساوی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. هر دو گروه آزمایش و کنترل در مرحله پیش آزمون به پرسشنامه پژوهش پاسخ دادند. سپس برنامه آموزشی مهارت های ارتباطی یونیسف - - 2004 به گروه آزمایش آموزش داده و در مرحله پس آزمون پرسشنامه شادکامی مجدداً در دو گروه اجرا شد و در نهایت داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS20 و آزمون آماری کورایانس مورد تحلیل قرار گرفتند.
برای جمع آوری اطلاعات از ابزار زیر استفاده گردید.
پرسشنامه شادکامی آکسفورد - : - OHI این پرسشنامه در سال 1989 توسطآرگیل، مارتین و گروسلند با هدف سنجش شادکامی تهیه شد و علی پور و همکاران - - 1386 آن را به فارسی ترجمه کردند. این پرسشنامه دارای 29 ماده چهار گزینه ای است که به ترتیب از 0 تا 3 نمره گذاری می شود و حیطه های رضایت، خلق مثبت، سلامتی، کارآمدی و عزت نفس را دربر می گیرد. حداکثر نمره در این آزمون 87 وحداقل آن صفر است. در این پرسشنامه نمره بالا نشانگر شادکامی و نمره پایین نشانه ی افسردگی آزمودنی است. ضریب آلفای کرونباخ این پرسشنامه بوسیله علی پور و همکاران - 0/93 - 1386 بدست آمد. در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ این پرسشنامه محاسبه و0/73 به دست آمد.
شرح جلسات به صورت زیر است.
جلسه اول شامل معارفه، بیان اهداف و نکاتی درباره شیوه های ارتباط در جامعه بود .
جلسه دوم درباره آماده سازی و خاتمه یک ارتباط مفید، موانع ارتباط موثر و تشریح مدل ارتباطی بحث شد.
جلسه سوم زبان غیرکلامی و تفسیر آن، خصوصیات فیزیکی و عوامل محیطی در ارتباط غیر کلامی.
جلسه چهارم، انواع گوش دادن، موانع گوش کردن، تسلط بر مهارت های گوش کردن حین رابطه.
جلسه پنجم، انعکاس احساسات و معانی و همدلی.
جلسه ششم و هفتم، سبک های ارتباطی.
جلسه هشتم، تعارض، انواع آن و سبک های حل تعارض؛
جلسه نهم، حل مسئله و روش های حل مسئله.
جلسه دهم، جمع بندی، مرور کلی و اجرای تعهدنامه برای بکارگیری مهارت های ارتباطی آموخته شده بود.
