بخشی از مقاله
چکیده:
مقدمه: خودپنداره مثبت، نشان دهنده ی این است که فرد خودش را در مقام شخصی با نقاط قوت و ضعف می پذیرد و این امر موجب بالا رفتن اعتماد به نفس او در روابط اجتماعی می شود.پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی معنویت درمانی گروهی بر افزایش خودپنداره نوجوانان شهرستان کنگاور صورت گرفت.
روش:روش پژوهش نیمه آزمایشی، با طرح پیش آزمون - پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری کلیه نوجوانان پسر شهر کنگاورکه بیست نفر از این جامعه به شیوه نمونه گیری تصادفی انتخاب و در دوگروه آزمایش و گواه گمارده و گروه آزمایش ده جلسه در مداخلات گروه درمانی معنوی شرکت داده شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، شامل مقیاس خودپنداره - SCQ - و پکیج آموزشی معنویت درمانی تقی زاده و میرعلائی - - 1392 بود، داده های به دست آمده از طریق نرم افزار spss22 با استفاده از روش آماری تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها:معنویت درمانی گروهی به طور معناداری باعث افزایش نمرات خودپنداره نوجوانان پسر در مرحله پس آزمون شد.
نتیجه گیری:با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت معنویت درمانی گروهی در افزایش خودپنداره نوجوانان پسر موثر است. از این رو پیشنهاد می شود از این شیوه درمانی در مدارس و مراکز تربیتی استفاده گردد.
مقدمه:
نوجوانی با تغییرات گوناگون در زمینه های متعدد همراه است و یکی از بحرانی ترین ادوار زندگی به حساب می آید - هاویکامٌ، 1975؛ به نقل از صادقی، مظاهری، ملک عسکری،. - 1387کودکان و نوجوانان قشر عمده ی جمعیت جهان را تشکیل می دهند. در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران، سهم این قشر از کل جمعیت، حدود 50 درصد است. بنابراین شناخت صحیح این قشر عظیم و کوشش در راه حل مشکلات ایشان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به ویژه اینکه اکثر مکاتب روانشناسی، روانپزشکی و جامعه شناسی، تجارب و یادگیریهای دوران کودکی و نوجوانی را به عنوان مهمترین عوامل تعین کننده شخصیت و بهداشت روانی افراد مورد تأکید قرار می دهند
دوران نوجوانی با توجه به بلوغ، تغیرات جسمانی، تحولات شناختی و عاطفی و انتظارات اجتماعی، نظام خود نوجوان را تحت تأثیر قرار می دهد و به او امکان می دهد توحید یافتگی و تمایزهای پیچیده تری را در ساختار خود فراهم سازد - هارترٍ،1999؛ به نقل از ملازمانی و فتحی آشتیانی ،. - 1387 ارتقای سطح سلامت فردی یک موضوع جهانی است که نسبت به سلامت اجتماعی و شغلی از اهمیت بالاتری برخوردار است - روسو، دومیترسکو، دانیلا و زنوَ، 2013؛ به نقل از افشاری زاده و همکاران، . - 1392 هنگامی که فرد بتواند سلامت روانی شخصی خود را با ارائه برداشت های منطقی از خود فراهم نماید، بالطبع جامعه نیز در حیطه سلامت روانی ارتقا خواهد یافت. یکی از عوامل مهمی که مطرح می شود » خودُ « و بررسی کیفیت » خود « میان افراد است.
تصور از خود - خودپنداره - ، ارزیابی کلی فرد از خودش است. این ارزیابی ناشی از ارزیابی های ذهنی فرد از ویژگی های خود است که ممکن است مثبت یا منفی باشد خودپنداره مثبتِ، نشان دهنده ی این است که فرد خودش را در مقام شخصی با نقاط قوت و ضعف می پذیرد و این امر موجب بالا رفتن اعتماد به نفس او در روابط اجتماعی می شود. خودپنداره منفیّ، منعکس کننده احساس بی ارزشی و بی لیاقتی و نیز ناتوانی خود است.
تصور از خود فرد تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد، نگرش دیگران به ویژه والدین، تعاملهای اجتماعی، ارتباط فرد با محیط و زمینه های محیطی از جمله عواملی هستند که بر روی تصور از خود فرد تأثیر می گذارند بعلاوه ارتباط کودک با والدین، موفقیت و شکست در زندگی و انعکاس نگرشهای دیگران و خود شخص درباره آنها و شرایط اجتماعی - اقتصادی از جمله عواملی هستند که در شکل گیری و تحول تصور از خود تأثیر می گذارند
کودکان با ایجاد ارتباط با دیگران خود را می شناسند. نظرات و عقاید آن ها درباره خودشان بسیار تحت تأثیر نظرات اطرافیان آن هاست، به واسطه نظر دیگران است که می فهمند فرد خوبی هستند یا نه، آیا دوست داشتنی هستند یا نه، با هوش اند یا کودن، کودکانی که احساس خوبی دارند، خود پنداره مثبتی را در درون خود پرورش داده اند و نسبت به دیگر کودکان ارتباط بهتری را با بقیه برقرار می کنند.
انتظارات والدین از کودکان تأثیر بسزایی در خودپنداره کودکان می گذارد. اگر انتظارات والدین از کودکان بیش از اندازه باشد در آن ها ایجاد سرخوردگی می کند و دست از تلاش بر می دارند، در واقع انتظارات والدین باید متناسب با توانایی کودک و معقولانه باشد تا کودک آسیب نبیند.
راجرز معتقد است که خودپنداره از راه روابط اجتماعی به دست می آید و در واقع شخص خود را بر اساس آنچه از سایرین تصور می کند میبیند نه بر اساس آنچه خودش درک می کند. طبق الگوی شناختی اجتماعی پکران، از لحاظ نظری، میان هیجانات مثبت و منفی و خود پنداره رابطه ای قابل تعیین است که بر اساس گفته ی هنسفورد و هاتی - - 1982 رابطه ی مثبتی بین خودپنداره عمومی و پیشرفت تحصیلی وجود دارد
پژوهشهای متعددی به بررسی ارتباط بین تصور از خود در زندگی شخصی دانش آموزان انجام شده است. این بررسی ها نشان می دهد وقتی یک شخص ارزش کمی برای خود قائل است کمتر می تواند در برابر فشار عقیده ی دیگران مقاومت کند. بالعکس کسانی که ارزش زیادی برای خود قائل هستند، تصور خدشه ناپذیری از ظرفیتها و فردیت خود دارند. همچنین ثابت شده است که اشخاص خلاق و اشخاصی که حرمت بالایی برای خود قائل هستند، می توانند بیش از دیگران، یک نقش فعال در گروه اجتماعی بر عهده گیرند و به صورتی آزاد و موثر آنچه را می خواهند بیان کنند.
تصور از خود تأثیر زیادی در مورد وادار کردن افراد به کار، تحقیق، یادگیری، حل مسئله و کوشش جهت پیشرفت، رقابت کردن و جز آن دارد - ملازمانی و فتحی آشتیانی،. - 1387 مطالعاتی که به بررسی تصور از خود در افراد عادی پرداخته اند حاکی از آنند که تصور از خود، نقش اساسی در بهداشت و سلامت روانی افراد به عهده دارند به گونه ای که با کاهش سطح تصور از خود علایم و نشانه هایی چون اضطراب، افسردگی، احساس تنهایی، کمرویی، درونگرایی و ... ظاهر خواهد شد و در صورت تداوم، اشکالات جدی به همراه خواهند داشت. همچنین بررسیها نشان می دهند، یکی از مشکلاتی که تأثیر بازدارنده بر کارآمدی نوجوانان دارد و از شکل گیری سالم هویت و شکوفایی استعدادها و قوای فکری و عاطفی آنان، جلو گیری می کند، مشکل در برقراری و حفظ ارتباط اجتماعی است
گسترش روزافزون فناوری درعصر حاضر، به پیچیدگی زندگی بشر و دوری او از فطرت طبیعت گرای خودمنجر شده است و متاسفانه در این میان، نادیده انگاشتن سایر جنبه های وجود آدمی مانند جنبه روانی و معنوی از سوی نظام آموزشی، آموختن را به انباشتن تودهای از اطلاعات غیرقابل هضم تبدیل کرده که موجب پنهان شدن حس طبیعی کنجکاوی و جستوجو در کودکان میشود که خود سرمنشاء »معنویت« است
معنویتًٌ به مثابه آگاهی از هستی یا نیرویی فراتر از جنبه های مادی زندگی است و احساس عمیقی از وحدت یا پیوند با کائنات را به وجود می آورد. افکار مثبت و سخت روییٌٌ هردو مولفه های معنویت هستند و با سلامت روان ارتباط دارند. تکیه گاه معنوی می تواند تاثیر ضربه گیری در برابر استرس داشته باشد و همچنین میان سلامت روانی، سلامت جسمی ، رضایت از زندگی و سرزنده بودن رابطه مثبت و معنا دار وجود دارد
