بخشی از مقاله
چکیده
مشخص کردن رابطه میان دینداری با انگیزش پی شرفت تح صیلی، میزان تأثیر ابعاد چهارگانه دینداری را در ایجاد انگیزه در دانشآموزان برای پیشرفت مشخص میکند و این موضوع سبب میشود با برنامهریزیهای مناسب و ایجاد شرایط مطلوب از نظر معنوی در محیط آموزشی انگیزه مناسب را برای رشد علمی فراگیران فراهم کرد. هدف از این مطالعه بررسی رابطه دینداری در مقیاس کلی با انگی زش پیشرفت تحصیلی دانشآموزان پایه چهارم دبیر ستان شهر بیرجند ا ست. روش پژوهش از نوع تو صیفی-همب ستگی بوده ا ست. جامعه آماری مطالعه 338 نفر از دانشآموزان پایه چهارم دبیرستان سال تحصیلی 96-95 شهرستان بیرجند به روش نمونهگیری طبقهای-خوشهای انتخاب شدند.
ابزار جمعآوری اطلاعات در این مطالعه شامل دو پرسشنامه میباشد، پرسشنامه گلاک و استارک که به منظور سنجش دینداری دانشآموزان مورد ا ستفاده واقع شده و میزان اعتبار این پر س شنامه در مطالعات مختلف بر روی نمونههای متفاوت تعیین گردیده که حاکی از اعتبار بالای آن در ابعاد مختلف دارد و پایایی آن با محاسبه ضرایب آلفای کرانباخ برای متغیرهای بعداعتقادی0/81، بعد عاطفی 0/75، بعد پیامدی 0/72 و بعد منا سکی 0/83 میبا شد. پر س شنامه دوم نیز که برای سنجش انگیزش پی شرفت تح صیلی دانشآموزان مورد ا ستفاده قرار گرفته پر س شنامه عبدخدا میبا شد.
روایی محتوایی با برر سی عبارتهای مقیاس به و سیله چندین متخ صص روان شنا سی و روان سنجی مورد تایید قرار گرفته و پایایی این پر س شنامه با آلفای کرانباخ %91 و با ا ستفاده از بازآزمایی %88 به د ست آمد. تحلیل دادهها با ا ستفاده از آمار تو صیفی و ضریب همب ستگی پیر سون انجام شد. در مجموع م شخص شد بین ابعاد چهارگانه دینداری با انگیزش پی شرفت تح صیلی رابطه معناداری - p<0.05 - وجود دارد و یافته ها نشان میدهد این رابطه مستقیم و کمی بالاتر از حد متوسط میباشد p<0.05 - ، . - r=0.565 البته پس از تفکیک جن سیت نتایج بد ست آمده حاکی از آن بود که دینداری در پ سران p<0.05 - ، - r=0.620 ن سبت به دختران p<0.05 - ، - r=0.450 بی شتر موجب افزایش انگیزه پیشرفت تحصیلی میشود.
واژگان کلیدی: دینداری، انگیزه پیشرفت تحصیلی، ابعاد چهارگانه دینداری، دانشآموزان پایه چهارم دبیرستان
مقدمه
توجه به عواملی که به موجب آن انگیزهای در فرد ایجاد میشود حائز اهمیت فراوان است. چرا که علت هر عمل انگیزش1 میباشد. پس، از انسانها بنا به انگیزههایی که دارند اعمالی رخ میدهد و ما امروزه میدانیم اعمال و رفتار انسانها از روی ساختار ژنتیکی آنها تعیین نمیشود و آنها برای انجام دادن وظایف از پیش تعیین شده به این دنیا نیامدهاند، آدمی با عقل خود تفکر میکند، تصمیم میگیرد و به اراده و اختیار خود عمل میکند. انسان موجودی صاحب اراده و اختیار آفریده شده است، یعنی تا اراده او به انجام عملی تعلق نگیرد رفتاری از انسان بروز پیدا نمیکند و حال اینکه اراده ان سان به انجام چه رفتاری تعلق بگیرد به انگیزه او برمیگردد، این همان نکتهای ا ست که ادیان الهی نیز آن را بیان داشتهاند. در این بین دین جزء عواملی است که انسان بسیاری از رفتارهای خود را بر مبنا آن انجام میدهد و با توجه به ریشه دین در سرشت آدمی میتوان دینداری را به عنوان یکی از انگیزههای درونی افراد معرفی کرد.
در زمینه پیشرفت تحصیلی دانشآموزان نیز این امر صدق میکند، یعنی برای پی شرفت در هر زمینه ای ابتدا باید انگیزه لازم وجود دا شته با شد اما انگیزه تنها نیرو اولیه انجام یک عمل نی ست بلکه نیرو مستمر در حین انجام یک عمل میباشد. در زمینه آموزشی ما باید بدانیم برای یادگیری فراگیران یکی از مهمترین عوامل انگیزه میباشد، چرا که عامل هر رفتاری است، و هیچ رفتاری بدون وجود انگیزه کافی ازانسان رخ نمیدهد. بنا به همین علت ما با توجه به نیاز به آموزش صحیح، و در راستا آن محقق شدن یادگیریهای لازم در فراگیران و تربیت نیرو انسانی سالم و ماهر، باید عواملی را که منجر به این امر میگردند را مهم تلقی کنیم. برای به ثمر ن شاندن این مو ضوع باید در مدارس ما به این نکته توجه شود عواملی که در ایجاد انگیزه در فراگیران نقش دارند بسیاراند و هر کدام به نوبه خود مؤثر هستند، اما انگیزههای درونی افراد دارای اهمیت بیشتری هستند و تاکید بر آن برای موفقیت دانشآموزان لازم و ضروری است.
لذا باید سعی شود به مسئله دینداری به عنوان عاملی برای ایجاد انگیزه پیشرفت تحصیلی توجه خاصی گردد - فرانکن2،1388؛ سیف،1393؛ رهنمایی،. - 1388انگیزش ا صولا یکی از ویژگی های شخ صیتی افراد مح سوب می شود و به نیروی ایجاد کننده، نگهدارنده و هدایت کننده رفتار گفته می شود. تلاش در جهت تو ضیح علت رفتار را انگیزش گویند،که بین ان سان و حیوان م شترک میبا شد. انگیزش و انگیزهغالباً به جای هم ا ستفاده میشود، اما با یکدیگر متفاوت اند. انگیزه دقیقتر ازانگیزش بوده ،علت اختصاصی رفتار خاص میباشد. - سیف،1393؛ حسنزاده و مهدینژادگرجی،1391؛ سیف،. - 1389 در مورد انگیزش در آموزش و پرورش میتوان به نظریههای نیاز پیشرفت، انتظار-ارزش، هدف گرایی، انگیزش توانش، خودارزشی، خودکارآمدی اسنادی و انگیزش درونی - بیرونی اشاره کرد.
نیاز پیشرفت: نظریه انگیزش پیشرفت یا نیاز به پیشرفت از مهمترین نظریهها در روانشناسی تربیتی است. بیان شده که انگیزش پیشرفت عبارت ا ست:» از میل و ا شتیاق برای ک سب موفقیت و پی شرفت در فعالیتهایی که موفقیت در آنان به کو شش و توانایی شخ صی واب سته است.« - سیف،. - 248 : 1393 تحقیقات نشان میدهد دانشآموزان دارای انگیزش پیشرفت سطح بالا در کارهای مدرسه موفق اند. - استیپک20023 به نقل از سیف - . پی شرفت تح صیلی زمانی اتفاق می افتد که فرد در یک برنامه از پیش تعیین شده با اهداف م شخص به تمامی یا بخ شی ازاهداف دست یابد. اگر فرد همه اهداف را تحقق بخشد،به پیشرفت تحصیلی کامل نائل آمده و اگر به بخشی از اهداف دست یابد، به پیشرفت نسبی رسیده است - ناصری و میرزاپور ومکرم،. - 1395 پیشرفت تحصیلی در نظامهای آموزشی حائز اهمیت بوده و نتایج آن در آینده کشورها تاثیر دارد - تقوی نیا و متوسلآرانی،. - 1394
انگیزش پیشرفت تحصیلی عبارت است از گرایش همهجانبه ارزیابی عملکرد خود با توجه به عالیترین معیارها، تلاش برای موفقیت در عملکرد و برخورداری از لذتی که با موفقیت در عملکرد همراه است - باتل1965 1 به نقل از بهرامی و رضوان - .پیشرفت تحصیلی در مدرسه رفتارهایی میباشد که منجر به یادگیری و پیشرفت می شود. - بهرامی و رضوان،. - 1385بررسی عوامل موثر بر انگیزه پیشرفت بسیار اند؛ از قبیل عوامل جمعیت شناختی، خانوادگی، اجتماعی وآموزشگاهی. مایا - 2002 - 2 در یک الگوی فرضی عامل موثر بر انگیزه پیشرفت را با توجه به عوامل خانوادگی و آموزشگاهی بیان می کند. تحقیقات گارورد3 نشان میدهد که اسم کوچک افراد ممکن است با یادگیری آموزشگاهی ارتباط داشته باشد. تفاوت های جنسیتی نیز از عوامل موثر برای انگیزهی پیشرفت تحصیلی میباشد. بدین صورت که دختران در ک سب موفقیت های تح صیلی از پ سران علاقه بی شتری ن شان میدهد.
ارزشهای فرهنگی، نظامهای نقش اجتماعی، فرآیند های تربیتی، کنشهای متقابل گروه همسالان و کنش های فرزندپروری بر نیاز برای پیشرفت تاثیر دارد. رفتار و انتظارات والدین نیز برنیاز به پیشرفت فرزندان تاثیر دارد. پژوهشها نشان می دهد در فرهنگهایی که مستقیم پیشرفت گرایی را آموزش می داد دارای داستانهای عامیانه بودهاند که سطوح انگیزه پیشرفت بالایی در آن گنجانده شدهاست و برعکس. فرآیندهای شناختی و رشدی نیز در انگیزش موثر می باشند - حسن زاده و مهدی نژاد گرجی،. - 1391
نظریه انتظار-ارزش:4 نخستین نظریه رسمی در زمینه انگیزش پیشرفت به اتکینسون تعلق دارد. او نظریه انتظار-ارزش را بیان میکند که مطابق با آن رفتار هر فرد به میزان اهمیت پیامدهای خارجی آن رفتار وابسته است - کدیور،. - 1392
نظریه هدف:5 سازه اصلی این نظریه، جهتگیری هدف6 است. این اصطلاح به درگیر شدن فرد در فعالیتهای منتهی به پیشرفت دلالت دارد و ویژگی اصلی این نظریه تاکید بر این نکته است که چگونه اهداف گوناگون بر رفتارهای صورت گرفته در موقعیت پیشرفت تأثیر دارد - کدیور،. - 1392
نظریه انگیزش- توانش: دانشمندان دریافتهاند که افراد در حالت معمولی تنها از 50 درصد توانایی خود برای انجام امور بهره میبرند، اما گاهی عملکرد افراد به حداکثر میرسد و آن زمانی است است که در فرد انگیزه کافی برای انجام دادن امری وجود داشته باشد - گری پی. لاتام7،. - 1389
نظریه خودارزشمندی:8 بر اساس این نظریه رفتارهای پیشرفتمدار در نتیجه نوعی تعارض عاطفی بین امید به موفقیت و ترس از شکست ×ایجاد میشود، به عبارتی موفقیت فرد زمانی محقق میشود که میل به موفقیت در فرد بیشتر از ترس او از شکست باشد - کدیور،. - 1392 نظریه ا سناد:9 نظریه ا سناد نیز که به دیدگاه شناختی در انگیزش شهرت دارد، چگونگی توجیه رویدادها را مطالعه میکند، از آنجا که افراد موفقیت یا پیشرفت خود را به توانایی، تلاش، دشواری و شانس نسبت میدهند به مطالعات در اینباره نظریههای اسناد گفته میشود - کدیور،. - 1392
