بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی رابطه سبک های دلبستگی ، مهارتهای ارتباطی و ویژگی های شخصیتی با احساس تنهایی در دانش آموزان دختر دبیرستانی دوره اول شهراهواز در سال 1394پرداخته شد. جامعه آماری کلیه دانش آموزان دختر دبیرستانی دوره اول شهراهواز هستند که در سال تحصیلی 94-95 مشغول به تحصیل می باشند.نمونه این پژوهش مشتمل بر 200 نفر از دانش آموزان دختر دوره اول که برای انتخاب آنها از روش نمونه گیری خوشه ای استفاده شده است . روش این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. ابزارهای مورد ا ستفاده در این پژوهش مقیاس دلب ستگی بزرگ سال هازن ، مهارت های ارتباطی هارجی و مار شال ، پر س شنامه پنج عاملی شخصیت نئو و مقیاس احساس تنهایی راسل می باشد.
یافتهها نشان داد که بین سبک دلبستگی ایمن با احساس تنهایی در دانش آموزان رابطه منفی معنی داری وجود دارد. بین سبک دلبستگی ناایمن دوسوگرا و ناایمن اجتنابی با احساس تنهایی در دانش آموزان رابطه مثبت معنی داری وجود دارد . بین مهارتهای ارتباطی با احساس تنهایی در دانش آموزان رابطه منفی معنی داری وجود دارد. بین ویژگی شخ صیتی روان رنجوری با اح ساس تنهایی در دانش آموزان رابطه مثبت معنی داری وجود دارد. بین ویژگی های شخ صیتی برون گرایی، توافق پذیری و وجدانی بودن - با احساس تنهایی در دانش آموزان رابطه منفی معنی داری وجود دارد.
کلمات کلیدی: سبک های دلبستگی، مهارتهای ارتباطی، ویژگی های شخصیتی ، احساس تنهایی
.1 مقدمه
از جمله مهمترین عواملی که تعیین کننده شخصیت فرد در بزرگسالی است رابطه او با مراقب یا مادرش است وجود یا عدم وجود این رابطه و همچنین چگونگی و کیفیت این رابطه بین نوزاد و مراقب او مورد توجه بسیاری از روانکاران و روانشناسانی نظیر فروید1، ملانی کلاین2، اریک سون3، سالیوان 4 و بولبی5 قرار گرفته ا ست؛ که در این بین بولبی به طور منظم و من سجم به مطالعه و برر سی این رابطه تحت عنوان دلبستگی پرداخته است. دلبستگی مفهومی است که ریشه در کارهای کردار شناسان دارد و دارای بار مفهومی روان تحلیل گرایانه نیز است. بولبی تاکید میکند که هیجانها جزء اساسی دلبستگی هستند و نیز کودکان با سبک دلبستگی ایمنی دارای تجارب سرشار از ایمنی و به دور از اضطراب مختل کننده هستند و در مقابل، کودکان با سبک دلبستگی ناایمن - اجتنابی و دو سوگرا - دنیا را محیطی ناامن واسترسزا تصور کرده و توانایی مؤثر و سازنده با مشکلات و موقعیتهای تنشزا را ندارند - شهابی زاده،. - 1391
به طور کلی کودکان با سبک دلبستگی ایمن خواهان تعامل و همکاری و رفتار چسبندگی به مراقب خود بوده و در حضور او احساس راحتی میکنند. کودکان با سبک دلبستگی اجتنابی از این که به رابطه دوسویه با مراقب خویش بپردازند اجتناب کرده و رفتاری حاکی از عدم راحتی ن شان می دهند. در نهایت کودکان با سبک دلب ستگی ناایمن دو سو گرا رفتار متعارض با مراقب خویش ن شان میدهند، که از یک طرف خواهان گرایش به مراقب و تعامل با او بوده و از سوی دیگر خوا ستار گریز یا اجتناب از او ه ستند. با این حال میتوان گفت یکی از عوامل شکلگیری شخ صیت در بزرگ سالی کیفیت دلب ستگی در زمان کودکی فرد میبا شد؛ ازاین رو پرداختن به نظریه دلبستگی میتواند راهی برای مطالعات موردنظر در زمینه رشد و شکلگیری شخصیت افراد در آینده باشد - امامی،. - 1390
انسان دنیای امروز به لحاظ پیچیدگیهای زندگی با چالشهای بیشماری روبروست از جمله بحران جمعیت، بحران سلامتی و تغذیه و دگرگونیهای فن آوری و شرایط حرفهای، اثرات فن آوری نوین بر مهارتهای اجتماعی و اخلاقیات و مشکلات خانوادگی و غیره هر کدام از این بحرانها، مشکلاتی را بر چگونگی زندگی افراد و رفتارهای اجتماعی و فردی آنها تحمیل میکند. صرف نظر از مشکلات جاری، دگرگونی های پی درپی و تغییر در الگوهای زندگی، تغییر در انتظارات اجتماع از فرد تا تغییر در ارزش ها، باورها و فرهنگها بگونهای است که میتواند بطور مستقیم یا غیر مستقیم تواناییهای سازشی فرد را تحت تأثیر قرار دهد - بهرامی . - 1386
شخصیت6 یک مفهوم انتزاعی است یعنی چیزی است مثل انرژی در فیزیک که قابل مشاهده نیست بلکه از طریق ترکیب رفتار، افکار، انگیزش، هیجان استنباط میشود . شخصیت باعث تفاوت کل افراد از همدیگر میشود اما این تفاوت فقط در بعضی از ویژگیها وخ صو صیات ا ست، به عبارت دیگر افراد در خیلی ازویژگی های شخ صیتی به هم شباهت دارند. بنابراین شخ صیت را میتوان از این جهت که چگونه مردم با هم متفاوت هستند و از این جهت که چگونه به هم شباهت دارند مورد مطالعه قرار داد - کریمی،. - 1387شخ صیت یک مو ضوع ب سته یا کامل نی ست که ما بتوانیم قواعد و تعاریف آن را حفظ کنیم و سپس به مو ضوعی دیگر بپردازیم، بر عکس مطالعه شخصیت هنوز در حال تکامل است. کنجکاوی ذاتی آدمی درباره رفتارهای خویش را نیز میتوان دلیل شخصی مطالعه شخصیت دانست.
دلیل دیگر اهمیت مطالعه شخصیت مربوط به کاربرد عملی آن است. صرف نظر از شغل و فعالیتی داریم برای دیگران و یا در کنار دیگران کار میکنیم م سلماً آگاهی از شخ صیت ان سانهایی که در کارمان با آنها سروکار داریم زمینه ساز بهبود کیفیت روابط بین فردی که عامل موفقیت در کار و اجتماع ا ست میگردد. در ع صر کنونی شناخت ویژگیهای شخ صیتی افراد در ب سیاری از موقعیتهای زندگی ضرورت پیدا میکند - کریمی،. - 1387احساس تنهایی 7 حالت ناراحت کنندهای است که زمانی به وجود میآید که بین روابط بین فردی که فرد تمایل دارد آنرا داشته باشد و روابطی که وی درحال حاضر دارد فاصله وجود داشته باشد. احساس تنهایی یک تجربه عاطفی ناراحت کننده است، اما بر عنصر شناختی نیز تاکید دارد به این صورت که احساس تنهایی ناشی از این ادراک است که ارتباطات اجتماعی فرد، برخی از انتظارات او را برآورده نمیکند - بحیرانی، . - 1387
تنهایی از جمله احساساتی است که گاهی دچارش میشویم. تمایل به کناره گیری از دیگران امر غیر عادی نیست ولی اکثر اوقات عمر کوتاهی دارد و اصلاح میشود. کناره گیری اجتماعی میتواند شامل فقدان علاقه به دنیای بیرون باشد و یا گاهی فرد در جمع و جدا از جمع گاهی ممکن ا ست از نظر عاطفی اح ساس تنهایی کنیم در حالیکه در میان افراد جامعه ه ستیم ولی در برقراری رابطه با دیگران ناتوان باشیم. نباید دقت داشت که احساس تنهایی برابر تنها بودن نیست چون هر شخصی گاهی زمانی را برای تنها بودن در نظر میگیرد، تنهایی یک احساس انفعالی است؛ بقای آن ناشی از اجازه خود ماست؛ هیچ کاری برای رفع آن انجام نخواهیم داد، پس اجازه میدهیم ما را در بر بگیرد و گاهی به این احساس خوشامد نیز می گوئیم؛ ولی باید بخاطر داشته باشیم که پذیرفتن تنهایی و غرق شدن در آن، به احساس افسردگی و درماندگی منجر میشود - مشایخ، - 1391
بع ضی از پژوه شگران اهمیت کنش سازمانی سی ستم دلب ستگی را در یکپارچه کردن مؤلفههای عاطفی، انگیز شی، شناختی و رفتاریمورد تاکید قرار دادهاند. همچنین، شواهد علمی حاکی از آن ا ست بین دلب ستگی با آ سیب شنا سی روانی در دوره کودکی، نوجوانی و بزرگسالی رابطه وجود دارد. برای مثال شیور1 و همکاران - 1991 - رابطه معناداری بین سبکهای دلبستگی با اختلالات خلقی، اضطرابی، شخصیت و سوء مصرف مواد گزارش کردهاند - ایروانی،. - 1386بسیاری از مطالعات نگرشهای منفی را پیش بینی کننده افسردگی و اضطراب در دوران بزرگسالی میدانند. در مطالعهای فرض شده است که الگوهای دلبستگی نا ایمن مرتبط با عزت نفس پایین، نگرشهای غیر عملکردی و سبکهای اسناددهی منفی در دوران بزرگ سالی ه ستند. مطالعات دیگر ن شان دادند که دلب ستگی توام با ا ضطراب مرتبط با اختلالات ا ضطرابی و گوش بزنگی بیش از حد است - مظاهری،. - 1387
روابط بین فردی، از مهمترین مؤلفههای زندگی ان سان از آغاز تولد تا هنگام مرگ ا ست. هیچ یک از توانمندیهای بالقوه ان سان، جز در سایه روابط بین فردی ر شد نمیکند . فراگیری روابط بین فردی صحیح، اهمیتی ب سزا در ایجاد سلامت روانی، ر شد شخ صیت، هویت یابی، افزایش کیفیت زندگی، افزایش سازگاری و خود شکوفایی دارد. افرادی که از مهارتهای ارتباطی ضعیفتری برخوردارند کمتر از سوی اطرافیان خود پذیرفته میشوند و با مشکلات کوتاه مدت و بلند مدت زیادی روبرو هستند.پیامد چنین ارتباطی در بی شتر موارد تنهایی، م شکلات خانوادگی، عدم صلاحیت و نار ضایتی شغلی، ف شار روانی، بیماری ج سمی و حتی مرگ خواهد بود. برای رهایی از چنین مشکلاتی، باید با مجموعهای از مهارتها آشنا شد، یعنی هر فرد باید دانش و مهارت لازم، برای بر قراری ارتباط سالم و سازنده با دیگران را کسب کند - فیاض و همکاران، . - 1389
ارتباطات فرایند انتقال پیام از فرستنده به گیرنده به شرط همسان بودن معانی بین آنها است. ارتباطات فرایندی ست که در آن معنا بین موجودات زنده تعریف و به ا شتراک گذا شته می شود. ارتباط به یک فر ستنده، پیام و گیرنده درنظرگرفته شده نیازدارد، هرچند گیرنده نیاز ندارد ح ضور دا شته با شد یا از منظورفر ستنده برای برقراری ارتباط در زمان ارتباط آگاه با شد؛ بنابراین ارتباطات میتواند درسرتاسر مسافتهای گسترده زمانی و مکانی رخ دهد. ارتباطات نیازمند آن است که بخشهای ارتباط ناحیهای از مشترکات ارتباطی را به اشتراک بگذارند - ابراهیمی،. - 1392افراد با هر جنبه از شخ صیت به شیوههای خا صی رفتار میکنند و دارای انتظارات خا صی ه ستند توانایی و مهارت رفتاری منح صر به فرد و نیز نیازهای متفاوتی دارند و بر اس اس الگوی شخصیتی خود دارای نیازها، انتظارات، انگیزهها، توقعات و اهداف خاصی میباشند. از طرفی سازمانها نیز بر حسب اهداف، وظایف و فعالیتهای خود نیازها، انتظارات و توقعات خاصی را ارضاء میکنند، بنابراین برای هر یک از انواع شخصیتهای متفاوت شغلهای متفاوتی مناسب است - رضوانی،. - 1389
روان شنا سی شخ صیت به آنچه معمولاً درباره ان سان صادق ا ست یعنی ماهیت ان سان و نیز به تفاوتهای فردی علاقمند ا ست. اگر چه روان شنا سان شباهتهای موجود بین افراد را قبول دارند توجه آنها بی شتر به تفاوتهای افراد از یگدیگر معطوف ا ست مثلاً چرا عدهای موفق وعدهای ناموفقاند؟ نظریه پردازان شخصیت به کلیت انسان نیز میپردازند وتلاش میکنند تا روابط پیچیده میان جنبههای مختلف کنش انسانی در روابط پیچیده آنها با یکدیگر را بررسی کنند. با در نظر گرفتن تأکید بر تفاوتهای فردی تمامیت انسان شخصیت را چگونه تعریف کنیم؟ برای عامهمردم این کار احتمالاً با قضاوت ارزشی توأم است یعنی اگر کسی را دوست داشته باشند به دلیل شخصیت خوب وعالی اوست. ولی برای اندیشمندان و دانشجویان روان شناسی اصطلاح شخصیت برای مشخص کردن یک زمینه
