بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به آن که طلاق یکی از آسیبهاي اجتماعی است، شناخت عوامل مؤثر بر آن در بالا بردن سلامت روانی جامعه نقش بهینهاي ایفا میکند. هدف پژوهش حاضر تدوین الگوي دلزدگی زناشویی در ارتباط با هوش معنوي بود. 104 زن متقاضی طلاق به روش نمونهگیري تصادفی انتخاب شد. ابزار مورد استفاده این پژوهش پرسشنامه دلزدگی زناشویی پاینز و پرسشنامه هوش معنوي بدیع و همکاران بود.
بین تفکر کلی، اعتقادي، اخلاقی و خودآگاهی با دلزدگی زناشویی رابطه منفی معناداري وجود دارد و با توجه به مقادیر ضرایب رگرسیون، خرده مؤلفههاي خودآگاهی و اعتقادي براي دلزدگی زناشویی جسمی و خرده مؤلفههاي خودآگاهی، اخلاقی و اعتقادي براي دلزدگی زناشویی روحی و خرده مؤلفه خود آگاهی براي دلزدگی زناشویی عاطفی پیشبینی کننده قوي میباشند. از اینرو، تعهد افراد نسبت به صممیت معنوي موجب رضایت روحهایشان شده و ایمان و اعتقادات مشترك به آنها این فرصت را میدهد تا صمیمیت عمیقتري با یکدیگر برقرار ساخته و به ناکامی ناشی از نرسیدن به آرزوهاي رویایی زندگی مشترك دچار نشوند.
مقدمه
بسیاري از جوانان، بی آن که به موضوع ازدواج و تشکیل خانواده با دیدگاهی عمیق و به عبارتی سازنده بنگرند، به این قضیه بسیار مهم فقط به عنوان یک جنبه تفریحی نگریسته، در سراب خود ساختهاي فرو میروند که البته بعد از ازدواج از این پیله که با دستها و ذهن خویش آن را بافتهاند، آنقدر دچار مشکل میشود که سالها فکر و روح شان را به خود مشغول میکند و چون براي بنیان این خیمه مشترك، برنامهریزي یا آیندهنگري منطقی و عاقلانه نداشتهاند، سرانجام آنها را روانه راهی میکند که در حقیقت مرگ آمال و آرزوهایشان را رقم خواهد زد - اسدي، . - 1384
فلسفه اصلی زندگی مشترك، قرار گرفتن دو نفر در کنار هم براي طی کردن مسیر رشد و کمال در این دنیاست. انسان در صورتی می تواند به رشد حقیقی دست پیدا کند که عیبهاي خود را یکی پس از دیگري بر طرف کند. در زندگی مشترك به جهت علاقهاي که میان زن و شوهر وجود دارد و ارتباط زیادي که این دو با هم دارند، دو طرف علاوه بر این که میتوانند در پیدایش عیبها به یکدیگر کمک کنند، در برطرف کردن این عیوب، همیاران خوبی براي هم باشند. البته در صورتی که هر دو طرف انتقاد پذیر باشند و تا جایی که ممکن است انتقادها را به طور غیرمستقیم بیان کنند. - 1385
کفویت در ایمان و مؤمن بودن داوطلبان ازدواج در این است که هر دو نفر وجودشان منبع آرامش باشد و با وارستگی و شکوفایی وجود، دلشان از هر نوع ناآرامی وناامنی و تردید آزاد باشد. از اینرو، توجه به کفویت در ایمان و آرامش دل به یک معنا، ارزشی دوچندان براي هدف مقدس ازدواج قایل شدن است که همانا به فرموده خالق مهربان رسیدن به دل آرامی و آرامش وجود است و خداوند منان آرامش و سکینه خاطر را در قلبهاي مؤمنان قرار داده است.
رشد معنوي فرایند دور ریختن باورها و تصورات نادرست و غیرواقعی است و در این فرآیند ما آگاهی و هوشیاري بیشتري نسبت به وجود درونیمان پیدا میکنیم - عبداالله زاده، . - 1388 بدیهی است که در صورت عدم وجود آن دلزدگی زناشویی که همان از پاافتادن از نظر جسمی، عاطفی و روانی است که از عدم تناسب بین توقعات و واقعیت ناشی میگردد، ایجاد شود - پاینز، . - 1381 یکی از عوامل تأثیرگذار در رضایتمندي زناشویی دین و مذهب میباشد.
براساس مطالعاتی که بر روي ازدواجهاي همسان و ناهمسان از لحاظ مذهبی صورت گرفته، معلوم شده است که بیشتر ازدواجهاي ناهمسان با شکست روبرو شدهاند و میزان طلاق در اینگونه ازدواجها بیشتر از ازدواجهاي همسان بوده است - نظري، . - 1386 اعتقادات اصلی مشترك، سنگ بناي روابط صمیمیزوجین است. در چنین شرایط در زندگی مشترك، پیوندي سهگانه خواهند داشت که خداوند یکی از این سه جنبه است و در جنبه دیگر زوجین هستند که آنها را پیوسته در کنار یکدیگر نگه میدارد - قیطاسی، - 1384 و در صورتی که این پیوند سهگانه سست شود، دلبستگی به دلزدگی منجر میشود.
دلزدگی از عشق یک روند تدریجی است و به ندرت به تنهایی بروز میکند و در شدید ترین نوع آن دلزدگی برابر است با فروپاشی - پانیز، - 1381 و زمانی ظاهر میشود که افراد متوجه میشوند با وجود تمام تلاشی که کردهاند، این رابطه به زندگیشان معنا نداده و هرگز هم نخواهد دارد - پاینز، - 1383 و این دلزدگی به طلاق منجر میشود که برحسب نظر اسمارت، طلاق موجب بازگشت و حل بحرانهاي اولیه شخصیت فرد در دوران کودکی میگردد.از تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده است میتوان این چند مورد را نام برد لطفی و سیار، 1387 بیان میکند که زندگی با شوق از مشخصه هوش معنوي، بروز کامل عشق در شخصیت فرد و توانایی براي زندگی با شادي و شوق است. نظري - 1386 - بیان میکند که یکی از عوامل تأثیرگذار در رضایتمندي زناشویی دین و مذهب میباشد.
نتایج افروز - - 1389 نشان داد که کفویت در ایمان و مؤمن بودن داوطلبان ازدواج در این است که هر دو نفر وجودشان منبع آرامش باشد و با وارستگی و شکوفایی وجود، دلشان از هر نوع نا آرامی و ناامنی و تردید آزاد باشد که با نتایج پژوهش حاضر همسو بود. این پژوهش، علاوه بر موارد ذکر شده در تحقیقات مذکور، دلزدگی زناشویی از لحاظ جسمیو روانی و عاطفی با توجه به خرده مؤلفههاي هوش معنوي در زنان متقاضی طلاق که در بحرانیترین لحظات عمر خود به سر می برند بررسی کرده است.
روش
شرکت کنندگان و طرح پژوهش
طرح کلی این پژوهش از نوع همبستگی میباشد که در زمره تحقیقات توصیفی به شمار میروند. براي پژوهش حاضر به صورت تصادفی 104 نفر از زنان متقاضی طلاق انتخاب شدهاند که میانگین سنی آنان از 14 تا 60 سال بوده است. سن زمان ازدواج در 85/5 درصد آنان بین 14 تا 25 سال و تحصیلاتشان بین دیپلم تا فوق لیسانس که 60/56 درصد آنان تحصیلات همسرشان از سیکل تا دیپلم بوده است و 85/6 درصد این زنان، خانهدار و بدون درآمد یا باحداقل درآمد و همسر آنان داراي شغل آزاد و داراي درآمد مکفی میباشند که در 70 درصد موارد علت علت انتخاب همسر خود را رسیدن به آرزوهاي رویایی و علت درخواست طلاق خود را اعتیاد همسر و خیانت همسر و مشکلات اخلاقی وي را مطرح مینمایند. پژوهش در دادگاه قضایی شهید مطهري مشهد مقدس اجرا شد و پرسشنامهها بعد از جلب رضایت متقاضیان طلاق محترمانه در اختیار آنها قرار داده میشد قبل از پر کردن پرسشنامهها به آنها اطمینان داده میشد که کلیه اطلاعات آن ها محرمانه خواهد بود؛ بنابراین نیازي به نوشتن اطلاعات شخصی نمیباشد.
ابزار
پرسشنامه 21 سوالی پاینز : - 1998 - این مقیاس شامل 3 جزءاصلی از پا در افتادگی جسمی، از پا درافتادگی عاطفی، از پا در افتادگی روانی است. تمام این موارد روي یک طیف هفت درجهاي لیکرت پاسخ داده میشود = 1 - هرگز تا = 7 همیشه - این طیف نمره درجه دلزدگی زناشویی فرد را نشان میدهد. تداوم درونی براي اغلب شرکت کنندگان با ضریب ثابت آلفا سنجیده شده که بین 0/91 تا
0/93 بوده است - پانیز، . - 1381 در ایران نیز نوید در سال 1384، آلفاي کرونباخ این پرسشنامه را اندازهگیري کرد که 86 درصد گزارش شده است.
در این پژوهش براي برآورد ضریب اعتبار از طریق اعتبار ثبات درونی ضرایب آلفاي محاسبه شده براي زیرمقیاسهاي دلزدگی زناشویی و دلزدگی زناشویی کلی به ترتیب، از پا افتادن جسمانی 0/82، از پا افتادن عاطفی 0/74، از پا افتادن روانی 0/78 و از پا افتادن کلی 0/65به دست آمده است. پرسشنامه هوش معنوي بدیع و همکاران : - 1389 - پرسشنامه 42 مادهاي هوش معنوي داراي 4 عامل میباشد؛ بنابراین عامل اول به عنوان »تفکر کلی و بعد اعتقادي« عامل دوم به عنوان »توانایی مقابله و تعامل با مشکلات« نامگذاري گردید. عامل سوم به عنوان »پرداختن به سجایاي اخلاقی« عامل چهارم به عنوان »خودآگاهی و عشق و علاقه« نامگذاري گردید.
به منظور نمرهگذاري این مقیاس 42 مادهاي براي هریک از پنج گزینه »کاملاً موافق«، »موافق«، »تا حدودي«، »مخالف«،»کاملاً مخالف«به ترتیب مقادیر 4،3،2،1،5 در نظر گرفته شد. براي تعیین اعتبار پرسشنامه هوش معنوي از دو روش آلفاي کرونباخ و تنصیف استفاده شد که براي کل پرسشنامه به ترتیب برابر با ./85 و ./78 میباشد که بیانگر اعتبار قابل قبول پرسشنامه یاد شده است. در این پژوهش براي برآورد ضریب اعتبار از طریق اعتبار ثبات درونی ضرایب آلفاي محاسبه شده براي بعد اعتقادي، 0/88/4، بعد توانایی مقابله با مشکلات 0/79، بعد اخلاقی 0/64/6 و بعد خود آگاهی
0/77/8به دست آمده است.
شیوه اجرا
براي پژوهش حاضر با اجراي پرسشنامه دلزدگی زناشویی پاینز - 1998 - و پرسشنامه هوش معنوي بدیع و همکاران - 1389 - بعد از هماهنگیهاي لازم با معاون دادگستري استان خراسان رضوي و مجتمع قضایی شهید مطهري مشهد مقدس توضیحات لازم در زمینه مورد پژوهش و این که هدف پژوهشگر کمک به رفاه و بهبود روابط خانوادگی میباشد انجام گرفته است و از بین زنان متقاضی طلاق، 104 نفر که تمایل به همکاري داشته اند به طور تصادفی انتخاب کرده و پرسشنامهها در اختیارشان قرار داده میشد. دادههاي جمعآوري شده به وسیله نرمافزار خذککژک از راه همبستگی پیرسون 1 دو گروه مستقل براي آمار توصیفی و ص تست و رگرسیون گام به گام براي آمار استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد.
