بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر تمرینات ادراکی- حرکتی اسپارک بر خود پنداره دانشآموزان پسر 6 تا 9 ساله مبتلا به خام حرکتی انجام شد . روش تحقیق روش نیمه آزمایشی با گروه کنترل و آزمایش بوده و جامعه آماری تحقیق کلیه دانشآموزان پسر دوره ابتدایی 6 تا 9 سال شهرستان بافق در سال تحصیلی 1391 -92 بود. حجم نمونه 40 نفر 20 - نفر گروه آزمایش و 20 نفر گروه کنترل - بود، جهت انتخاب نمونه ابتدا به روش غربالگری 400 پرسشنامه بین والدین - پرسشنامه رشدی ویلسون - و آموزگاران - سیاهه مشاهده حرکتی شوماخر - دانشآموزان پسر دبستانی شهر بافق پخش و بعد از تحلیل پرسشنامهها از بین کودکان خام حرکت، تعداد 40 کودک دارای ناهنجاریهای هماهنگی رشدی - خام حرکت - به طور تصادفی انتخاب شدند .
جهت اجرای تحقیق ابتدا در هر دو گروه کنترل و آزمایشی خود پنداره قبل از انجام تمرینات با پیش آزمون مورد ارزیابی قرار گرفت، سپس در گروه آزمایش از برنامه حرکتی اسپارک که شامل ورزش، بازی و خلاقیتهای فعال برای کودکان است، استفاده شد. این فعالیتها به مدت6 هفته، 3روز در هفته و هر جلسه به مدت 45 دقیقه شامل 2 بخش، مهارتهای حسی- حرکتی در 14جلسه و مهارتهای ادراکی در 4 جلسه در طبیعت و فضای عمومی بوده است.
جهت سنجش خود پنداره کودکان از پرسشنامه خود پنداره پیرز - هریس استفادهشده است. اطلاعات توسط نرمافزار آماریSPSS20 و با استفاده از آزمون تحلیل کواریانس تحلیل گردید. نتایج نشان داد که تمرینات ادراکی- حرکتی اسپارک بر افزایش خود پنداره کودکان تأثیر معنیداری دارد. همچنین نتایج دیگر تحقیق نشان داد که تمرینات ادراکی - حرکتی اسپارک بر افزایش خود پنداره رفتاری، خود پنداره عقلانی و تحصیلی، خود پنداره ظاهر جسمانی و نگرشها، خود پنداره اضطرابی، خود پنداره محبوبیت و جامعه پسندی و خود پنداره شادی و رضایتمندی کودکان تأثیر معنیداری دارد.
مقدمه
نقش حرکت در زندگی کودکان قابلتوجه است؛ زیرا رشد و تکامل کودک با پیچیدگیهای او ارتباط دارد. هر چه انسان تکامل مییابد تواناییهای حرکتی او پیشرفتهتر میشود. حرکت برای هر کودکی لذتبخش بوده و مهارتهای حرکتی برای او اطمینانبخش است. در زندگی کودک پیش از رفتن به مدرسه رشد مهارتهای حرکتی نقش اساسی در یادگیری بعدی دارد. عدهای از محققین معتقدند یادگیری حرکتی مبدأ هر یادگیری است و فرآیندهای ذهنی عالیتر پس از رشد مناسب سیستم حرکتی و سیستم ادراکی و همچنین پیوندهای ارتباطی میان یادگیری حرکتی و ادراکی به وجود میآید
در گروهی از کودکان با وجود نبود کمبودهای عصب شناختی شدید، دامنه مشکلات حرکتی به نوعی است که در انجام مهارتهای روزانه، با مشکلات زیادی مواجه هستند ، که به این کودکان، کودکان خام حرکت گویند - کورتزل ،. - 1391 یک تعریف پذیرفتهشده و جدید از خام حرکتی، آن است که این کودکان نمیتوانند مهارتهای حرکتی هنجاری را به طور متعارف انجام دهند، ولو آنکه، اینها در آزمایشات عصب شناختی عادی، علائم ناهنجاری یا تشخیصی از ناهماهنگی حرکتی1، حرکات غیرارادی، ضعف، زوال حسی2 یا حالت تشنج3 نیز نداشته باشند.
بنابر این یکی از نارساییهای بارز در کودکان سنین دبستان اختلال هماهنگی رشدی - DCD - 4 و نارسایی حرکتی5 یا دیسپراکسیا است که اختلال رشدی6 نام دارد و تواناییهای حرکتی را در کودکان سالم و طبیعی تحت تأثیر قرار میدهد. به عبارت دیگر توانایی طرح و اجرای جابهجایی و حرکت فرد دچار آسیب میشود
از این رو یکی از روشهایی که برای بهبود این نوع اختلال به کار میرود، تمرینات ادراکی- حرکتی میباشد.که در حقیقت تدوین این نوع برنامه های تمرینی از جمله شیوه هایی است که در آن فرصت های تمرینی ،تشویق و آموزش در یک محیط مناسب را با توجه به سن و شرایط فیزیکی را برای کودک فراهم می کند - کانتل7 و همکاران، - 1994ومنجر به کسب حداکثر ظرفیت یادگیری خواهد شد
از سویی خودپنداره نظام ادراکی انسان است که تعیینکننده شیوه زندگی است و به طور آگاهانه عمل میکند و از زمینههایی نظیر درک تواناییهای فردی، درک روابط فرد با خود، دیگران و درک اهداف زندگی تشکیل میشود. خود پنداره عامل مهمی در ایجاد نوع رفتار است و اعتقاد بر این است افرادی که خود پنداره مثبت دارند رفتارشان اجتماع پسندتر از کسانی است که خود پنداره آنها منفی است - شفیع آبادی، 1386 ؛ به نقل از کوثری و همکاران - 1391معمولاً. افرادی که از نظر جسمی و ذهنی مثل افراد عادی نیستند، خود پنداره ضعیفتری از افراد عادی دارند، در این میان درافراد معلول که از نظر جسمی واز نظر حرکات بدنی مشکلدارند این امر حادتر است و همچنین یکی از انواع عوامل اثر گذار در بروزمشکلات حرکتی در بین کودکان خام حرکتی میباشد.
. خودپنداره برای متخصصان بهداشت روانی نیز اهمیت خاصی دارد زیرا پندار فرد از شخصیت خود تا اندازه زیادی تصور او را راجع به محیطش تعیین میکند.اگر تصور از خود مثبت و نسبتاً متعادل باشد، شخص دارای سلامت روانی است. اگر به عکس خود پنداره شخص منفی و نامتعادل باشد، او از لحاظ روانی ناسالم شناخته میشود
تحقیقات گوناگون نشان داده است که اعتمادبهنفس و تبحر در معرض برخی عوامل تنشزا هستند. شناخت مثبت از خود با خویشتنداری مرتبط است و موجب مشارکت در فعالیتها میشود. به علاوه شناخت مثبت از خود در دوره بزرگسالی میتواند نه تنها روی روح، بلکه روی سلامت جسم هم تأثیر بگذارد
طبق آمار، از هر 10 کودک، حداکثر یک نفر به اختلال هماهنگی رشدی مبتلا میشود. اگر چه این امکان وجود دارد که این اختلال در برخی مناطق با رسیدن کودک به بلوغ و دسترسی به درمان مناسب به منظور توسعه مهارتها بهبود یابد،اما درمان چشمگیر و سحرآمیزی وجود ندارد - اسماعیلزاده و همکاران، 1390 - کودک. باید دائماً در مورد حرکات اندام خود بازخورد محیطی دریافت کند و حرکات جدید تولید کند . بنابراین این گونه اعمال برای اکثر کودکان مبتلا ،بسیار مشکل است
از طرف دیگر رشد جسمانی، عاطفی، شناختی و عقلانی کودک در سنین دبستانی نسبت به سالهای بعد، از سرعت بیشتری برخوردار بوده و قابلیت اصلاحپذیری کودکان در مقطع ابتدایی فوقالعاده است. به گونهای که ارائه فعالیتهای حرکتی منظم در این مقطع از اهمیت ویژهای برخوردار است - گودوی ،برانتا 10،. - 2003یکی از اهداف آموزش و پرورش در کشورهای در حال توسعه، توجه به نیازهای دانشآموزانی است که به لحاظ ویژگیهای جسمی، روانی، ذهنی، اجتماعی و رفتاری دارای کم توانی بوده و این کم توانی ضرورت آموزش ویژه را برای این گروه از کودکان بیش از بیش نمایان می سازد
با توجه به نتایج تحقیقات سه عامل آمادگی یادگیرنده هاروی و رید - 2003 - 11،تسنگ12 و همکاران - 2004 - ، واتمبرگ13 و همکاران - 2007 - ، ارتقای انگیزش لابی و ولش - 2002 - 14، واگر و گرین - 2003 - 15 و شرایط محیط یادگیری یاچمن16 و همکاران - 2006 - ،کاکس17 و همکاران 2009 - - ،مستر - 2009 - 18و ساهین - 2009 - 19از جمله دستاورد های مهم تحقیقاتی در زمینه خام حرکتی است و همچنین نتایج مطالعات قاسمی کهریز سنگی و همکاران - - 1391، دهقانی و همکاران - - 1391، جعفری و همکاران - - 1390، بقایی مقدم - - 1390، عمارتی - 1390 - ،اسماعیلزاده و همکاران - - 1390، دهقان و همکاران - - 1389، سلمان و همکاران - - 1388 و نور بخش و رضوانی اصل 1384 - - ،شاکر - 1383 - و شیخ و همکاران - 1382 - نشان می دهد که آموزش تمرینات ادراکی -حرکتی و اجرای برنامه های حرکتی مدون ،به طور خاص باعث توسعه مهارت های حرکتی - گویاکلاا20،2005 - و به نوبه خود رشد خود پنداره کودکان را افزایش دهد ،چرا که فعالیت بدنی یک امر قابل توجه در زندگی ان ها است
بنابر این بر اساس مطالب ذکرشده خود پنداره مثبت، موجب افزایش توانمندی، خودباوری درکودکان می گردد. در حالی که با خود پنداره منفی، احساس ضعف، ناتوانی، حقارت و خود کم بینی در کودک افزایشیافته و در نتیجه بسیاری از بیماریهای روحی و جسمی گریبانگیر کودک میشود و بیشتر والدین بدون اینکه متوجه این موضوع باشند با تکرار افکار و اندیشههای منفی و مخرب بر علیه فرزندان مشکلاتی برای آنها فراهم میکنند
