بخشی از مقاله
چکیده
مقدمه و بیان مسئله: هدف کلی این پژوهش ساخت و هنجاریابی آزمون سنجش زبان بیان نوشتاری بود. آزمون سنجش زبان بیان نوشتاری دارای پنج مقوله شامل: املای با کلمه؛ املای با جملهخوانی؛ دستور زبان فارسی؛ فصاحت یا سلاست جمله و داستان نویسی است.
مواد و روشها: جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانشآموزان پایه چهارم و پنجم ابتدایی شهرستانهای استان همدان تشکیل میدهند که تعداد آنان برابر با 48501 نفر است. حجم نمونه پژوهش با استفاده از فرمول مورگان برابربا n=386 نفر محاسبه شد که با احتساب جنسیت - 2×386 - و دو فرم الف و ب آزمون به1000 نفر افزایش یافت. در این پژوهش از روش نمونهگیری چند مرحلهای منظم برای انتخاب مناطق و مدارس نمونه و از روش نمونه گیری تصادفی برای انتخاب دانش آموزان نمونه استفاده شد. مشخصات روان سنجی فرم های آزمون با استفاده از ضرایب همبستگی پیرسون وتوافقی کندال؛ ضریب هماهنگی کرونباخ؛ روش تحلیل عاملی و آزمون استنباط آماری t مستقل بررسی شد.
یافتهها: نتایج آزمون t نیز نشان داد که تفاوت میانگین دانشآموزان دختر و پسر پایه های چهارم و پنجم ابتدایی در زبان بیان نوشتاری از لحاظ آماری معنادار نیست. از این رو برای هر دو جنس یک نرم استاندارد یکسان تهیه شد.درمجموع یافته ها نشان داد که فرمهای آزمون سنجش زبان بیان نوشتاری با توجه به برخورداری از سطوح بالای روایی و نیز ضریب اعتبار، ابزار بسیار مناسبی جهت استفاده در کلاس درس توسط معلم است.
نتیجهگیری: معلمان با اجرای فرمهای آزمون و نیز با مراجعه به نرمهای استاندارد به راحتی میتوانند اختلال زبان بیان نوشتاری در دانشآموزان را تشخیص دهند.
مقدمه
اختلال زبان بیان نوشتاری یکی از مهمترین اشکال زبان بهحساب میآید. در سلسله مراتب تواناییهای زبان، زبان نوشتار بعد از سایر اشکال زبان فراگرفته میشود - کریمی، - 1392، تواناییها و تجربههای زبان در شنیدن، صحبت کردن و خواندن بر رشد مهارتهای نوشتار مقدم است. بدیهی است هرگونه اشکالی در سایر زمینههای زبان در کار فراگیری زبان بیان نوشتاری تأثیر خواهد گذارد.زبان بیان نوشتاری به سه مهارت نوشتن با دست، املاء - هجی کردن نوشتاری - و بیان نوشتاری - انشاء - تقسیم میشود.
در میان مهارتهای تحصیلی پایه، نوشتن با دست یکی از ملموسترین مهارتها نامگرفته است. کاستیهای نوشتن با دست بهصورت نارسانویسی یا بدخطی ظاهر میشود - نادری و سیف نراقی ،. - 1392 توانایی املاء نویسی - هجی کردن نوشتاری - نیازمند هماهنگی چند مهارت پیچیده و مرتبط باهم مانند - 1 توانایی املانویسی با استفاده از رابطه صوت به شکل کلمه - 2 توانایی املانویسی کلمهها با استفاده از ریشه، پیشوند، پسوند و قواعد ترکیب آنی؛ - 3 مشاهده کلمه و نوشتن بعدی آن؛ و - 4 توانایی املاء نویسی کلمههای بیقاعده و غیرعادی است.
بیان نوشتاری یا انشاء به انتقال ایدهها و افکار بهصورت علائم نوشتاری و با توجه به قواعد دستوری اشاره دارد. بسیاری از کودکان مبتلابه اختلال ویژه یادگیری از بهکارگیری شکل نوشتاری زبان در حکم یک ابزار ارتباطی مؤثر ناتواناند. برخی نمیتوانند نظرات خود را به زبان بیان نوشتاری برگردانند، درحالیکه برخی دیگر خطاهای دستوری و نحوی مرتکب میشوند. بروز مشکلات بیان نوشتاری عمدتاً از پایههای تحصیلی سوم به بعد مشاهده میشود.
تشخیص بهموقع مشکلات زبان بیان نوشتاری با استفاده از آزمونهای میزان شده نرم مرجع اطلاعات بسیار مفیدی در ارتباط با نقاط ضعف و قوت دانشآموزان بهمنظور ارتقاء مهارتها و نیز تدوین برنامههای اصلاحی ارائه خواهد داد. این پژوهش قصد دارد بهمنظور تشخیص اختلالات ویژه زبان بیان نوشتاری در دانش آموزان پایه چهارم و پنجم ابتدایی یک آزمون تشخیص نرم –مرجع تدوین و هنجاریابی کند.
با توجه به اینکه تشخیص بهموقع مشکلات یادگیری دانشآموز ازجمله عوامل مهمی است که در تأثیرگذاری روشهای آموزشی درمانی نقش بسیار حساسی ایفا میکند. وقتیکه تشخیص ذهنی باشد و یا با استفاده از ابزارهای نامعتبر انجام گیرد از همان آغاز انتخاب روشهای آموزش مناسب با شکست مواجه خواهد شد. بنابراین استفاده از آزمونهای هنجاریابی شده یا میزان شده از یکسو شیوه آموزشی را مشخص میکند و از سوی دیگر از شیوع و بروز انواع اختلالات ویژه یادگیری یک گزارش آماری معتبر فراهم میکند تا در سطح منطقهای یا ملی نسبت به اتخاذ تصمیمهای آموزشی اقدام شود، لذا هدف پژوهش حاضر، ساخت، اعتباریابی، رواسازی و هنجاریابی آزمون سنجش زبان بیان نوشتاری برای تشخیص اختلالات ویژه در دانش آموزان پایه چهارم و پنجم ابتدایی بود.
روشها
روش تحقیق در این پژوهش، روش اکتشافی و روش نمونهگیری پژوهش خوشهایی چندمرحلهای بود. با توجه به ماهیت این روش، مسیر حرکت از دادهها شروع میشود، سپس به رفتار واقعی یا مشاهدههای پردازش نشدهای میرسد و سرانجام به الگوهایی ختم می شود که بر اساس خود دادهها نمودار می شوند. این فرایند به خاطر ماهیت استقرایی خود، اکتشافی در نظر گرفته می شود. داشتن یک هدف اکتشافی در پژوهش، پژوهشگر را قادر میسازد الگوها، رفتارها و تبیینها را کشف کند و یا پرسشها یا فرضیههای واقعی برای پژوهشهای دیگر بسازد.
همچنین بر مبنای نظریههای روانسنجی و با تأکید بر نظریههای جدید روانسنجی تحلیل عاملی نیز که بر روی پرسشها انجام میگیرد، باید از نوع اکتشافی باشد زیرا در این روش قاعده بر این است که محققان تا حد امکان متغیرهای بسیاری را وارد تحلیل کنند تا ببینند کدامیک از آنها روی عامل مورد نظر، بار عاملی دارند. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانشآموزان پایه چهارم و پنجم ابتدایی شهر ستانهای ا ستان همدان ت شکیل میدهند که برابر با 48501 نفر بود و با توجه به اینکه روش تحقیق از نوع تحقیقات زمینهیابی و اکتشافی بود.
برای برآورد اندازه یا حجم نمونه که معرف جامعه تحقیق باشد از فرمول کرجسی ومورگان برابر n=384 نفر است که با احتساب جنسیت - 2×384 - و دو فرم الف و ب آزمون برابر با 1000 نفر خواهد بود ابزار سنجش اختلالات بیان نوشتاری بر اساس ساختار آزمون سنجش اختلالات نوشتاری - Towl-3 - - هانیل والارس - 2001 و نیز آزمون پیشرفت تحصیلی زبان فارسی شریفی و هومن - 1378 - تهیه و تدوینشده است. آزمون - - Towl-3 دارای 7 خرده مقیاس شامل فهرست لغات، املای صحیح کلمات؛ شیوه املانویسی، ساختن جملات منطقی؛ ترکیب جملات؛ دستور زبان و داستاننویسی به شیوه آزاد و بسته است. آزمون پیشرفت زبان فارسی پایه چهارم و پنجم ابتدایی دارای 5 خرده مقیاس نوشتاری شامل:
-1 کاربرد کلمه در جمله،
-2 املای کلمهها ،
-3 دستور زبان،
-4 فصاحت جملهها
-5 انشاءنویسی است. با توجه به موارد ذکرشده، آزمون سنجش اختلالات زبان بیان نوشتاری - دیکته و انشاء - شامل 5 خرده مقیاس است. مقیاسهای کمّی سازی سؤالات ابزار بهصورت چندگزینهای بوده و در دو فرم الف و ب تهیهشده است. آزمون تشخیص زبان بیان نوشتاری در قالب دو فرم الف و ب در مورد نمونه منتخب دانشآموزان دختر و پسر پایه چهارم و پنجم ابتدایی استان مرکزی اجرا شد. در این پژوهش برگههای الف و ب آزمون با استفاده از نتایج محاسبات مشخصات روانسنجی شامل روایی محتوایی، روایی سؤالات - ضرایب تشخیص و دشواری - . روایی سازه و ضرایب اعتبار همسانی مورد تحلیل و بازبینی قرار گرفت.
ملاکها و محتوای سؤالات داستاننویسی نیز با استفاده از نتایج محاسبات مشخصات روانسنجی شامل روایی محتوایی و درجه توافق داوران بهعنوان شاخص اعتبار موردبررسی قرار گرفت. برای تهیه جداول هنجار - نرم - دادهها با استفاده از تبدیل غیرخطی به نمرات Z و سپس نمرات به نمرات T تبدیل گردید و برای محاسبه تأثیر متغیرهای مختلف مانند جنسیت , پایه تحصیلی از تحلیل واریانس چندمتغیره استفاده شد. همچنین برای برآورد ضریب روایی پرسشنامه از روش تحلیل عاملی استفادهشده است.
