بخشی از مقاله
چکیده
حافظه دیداری به این معنا است که کودک بتواند شکل درست حروف مورد نظر را بنویسد. در دانش آموزان دارای اختلال در حافظه دیداری، کودک به خوبی قادر نیست تصویرحرف مورد نظر را به خاطر بیاورد. به عنوان مثال واژه سطل را به شکل ستل می نویسد یا نمی تواند تشخیص دهد صابون را با کدام - ص، س، ث - بنویسد. هدف این مقاله بررسی حافطه ی دیداری و بیان راه های تقویت آن می باشد که به روش مروری-کتابخانه ای نوشته شده است.
راه های تقویت حافظه ی دیداری: نشان دادن تصاویر و خواستن شرح هریک، نشان دادن تصاویر مرکب و پیچیده و طرح سؤالات جزیی از آنها، تغییر محل دانش آموزان و تشخیص جای آنها، تهیه کارت واژگان کلمات دشوار هم خانواده و مترادف، تشخیص یک نشانه از نشانه های دیگر یا یک کلمه از کلمه های دیگر، استفاده از پازل، یافتن تصاویر در هم ریخته، روی کارت 3 کلمه می نویسیم بعد از نشان دادن به دانش آموز، آن را مخفی می کنیم و دانش آموز بایدکلمات کارت را به ترتیب بیان کند.
-1 مقدمه
در گستره حیات فردی و اجتماعی انسان، مطالب بی شماری و با طرق مختلف و متنوع برای یادگیری وجود دارند. به جرات می توان گفت که یادگیری بنیادی ترین فرایندی است که در نتیجه آن موجودی ناتوان و درمانده در طی زمان و در تعامل با رشد جسمی به فرد تحول یافته ای تبدیل می شود که توانایی های شناختی و قدرت اندیشه وی حد و مرزی را نمی شناسد. تنوع بسیار زیاد و گستره زمانی یادگیری انسان که به گستردگی طول عمر او می باشد، باعث شده است که با وجود شباهت های زیادی که انسان ها با هم دارند، برخی از افراد در روند یادگیری و آموزش دچار مشکل شوند. به همین دلیل تلاش برای بهبود یادگیری در خواندن، نوشتن و ریاضیات یکی از دغدغه های نظام آموزشی و والدین این گروه از دانش آموزان می باشد.
امر نوشتن به عنوان وسیله ای در بیان، عالی ترین مهارت زبانی انسان و پیچیده ترین آن ها است. چنان چه کودکی در یادگیری این فعالیت ناتوان باشد ممکن است دارای نقیصه ای باشد و باید در حیطه مورد نیاز، به مساعدت وی شتافت. بیان نوشتاری مستلزم به کارگیری مهار تهای گوناگونی است. مهارت های مکانیکی نوشتن مانند دست خط، هجی کردن و نقطه گذاری،مهارت های زبانی مانند درک معنای کلمه ها و دستور زبان و مهارت های تفکر، مانند سازمان دهی و برقراری ارتباط میان مطالب، از مهم ترین مهارت هایی هستند که در نوشتن نقش درند.
نوشتن، برای کودکان یک فعالیت انتزاعی است، بنابراین یک کار دشوار و سخت محسوب می شود. نوشتن شامل مهارت هایی از قبیل توانایی نگهداری موضوع به صورت کلمه ها، ترسیم گرافیکی شکل حروف و کلمات، به کارگیری صحیح ابزار نوشتن و داشتن حافظه دیداری و حرکتی کارامد می باشد. اختلال بیان نوشتاری شامل مؤلفه هایی از جمله املا و هجی کردن، دست خط و انشا است. شایع ترین مولفه اختلال بیان نوشتاری، نارسایی در هجی کردن - املا - است. مشکلات هجی کردن ممکن است بیانگر مشکلات بنیادی در پردازش آواشناختی باشد به ویژه در مواردی که کودک نتواند واحدهای آوایی تشکیل دهنده یک کلمه را شناسایی کند. این کودک، به احتمال زیاد نخواهد توانست حروف را به دقت ترکیب کند و کلمه بسازد.
نوشتن برای بسیاری از افراد، به ویژه دانش آموزان مبتلا به اختلالات یادگیری فرایند چالش انگیزی است. حتی نویسندگان ماهر هم گاهی در طرح ریزی، ویرایش و ارزیابی نوشته های خود، دچار مشکل می شوند، بنابراین جای تعجب نیست که بسیاری از دانش آموزان، در فرایند نوشتن با مشکل مواجه شوند. برای مثال، پژوهش های اخیر نشان داده اند که از هر پنج دانش آموز ابتدایی فقط یک نفر، دانش و مهار تهای نوشتن را به دست، می آورد.
کودکان مبتلا به اختلال نوشتن، در سال های نخستین دبستان در زمینه هجی کردن کلمات و بیان افکار خود طبق هنجارهای دستوری متناسب با سن، دچار مشکل می شوند. جملات شفاهی یا کتبی آ نها حاوی تعداد زیادی اشتباهات دستوری و ضعف در ساختن پاراگراف ها است. در کلاس دوم یا پس از آن، این کودکان به طور معمول در نوشتن جملات ساده و کوتاه، دچار اشتباهات دستوری می شوند. شایع ترین علایم بالینی آنان شامل اشتباهات هجی کردن، اشتباهات دستوری، اشتباهات نقطه گذاری، ضعف در ساختن این دانش آموزان در، پاراگراف ها و دست خط بد است نوشتن حروف با صداهای مشابه - س، ص، ث؛ ت، ط؛ ذ، ز،ض - دچار مشکل می شوند که این مورد به ضعف در حافظه دیداری آن ها برمی گردد.
حافظه دیداری به اینمعنا است که کودک بتواند شکل درست حروف مورد نظر را بنویسد. در دانش آموزان دارای اختلال در حافظه دیداری، کودک به خوبی قادر نیست تصویرحرف مورد نظر را به خاطر بیاورد. به عنوان مثال واژه سطل را به شکل ستل می نویسد یا نمی تواند تشخیص دهد صابون را با کدام - ص، س، ث - بنویسد. نمونه این اشتباهات را در دیکته این قبیل کودکان فراوان م یبینیم، مانند: قروب - غروب - ، سابون - صابون - ، موازبت - مواظبت - و اهتیات - احتیاط - . در واقع دانش آموزان مبتلا به اختلال نوشتن که در حافظه دیداری مشکل دارند کلمات را درست می شنوند ولی هنگام نوشتن، یکی دیگر از شکل های همان حرف را استفاده می کنند. بنابراین کلمه از لحاظ آوایی صحیح است، اما از لحاظ املای فارسی نادرست می باشد.
این دانش آموزان با وجود این که در بینایی هیچ مشکلی ندارند، در یادآوری و بازشناسی حروف الفبای نوشته شده، اعداد، کپی کردن اشکال، محاسبه و مسایل ریاضی دچار مشکل می شوند. اگر غلط های املایی کودکان بیشتر از نوع مواردی باشد که در بالا ذکر شد، لازم است با تمرین های مناسب جهت تقویت و پرورش حافظه دیداری اقدام به رفع آن گردد. مشکل اصلی دانش آموزان دارای اختلال یادگیری در حافظه کوتاه می باشد، به عبارت دیگر، اگر یک دانش آموز دقیقه وقت لازم - عادی برای ثبت و اندوزش چند تصویر -53 داشته باشند دانش آموز دارای اختلال یادگیری به 10-15، دقیقه وقت نیاز دارند.
برخی از معلمان و خانواده ها، کودک را وادار می کنند تا از روی واژه هایی که غلط نوشته است بارها و بارها بنویسد. این گونه تمرین ها شاید به طور موقت بتواند به دانش آموزان کمک کند، اما به این دلیل که به تقویت حافظه دیداری کودکان کمکی نکرده است بی فایده می باشد؛ چرا که این کمک ها به سایر موارد انتقال نمی یابد. بنابراین بهتر است حافظه دیداری دانش آموز تقویت شود تا نه تنها دیکته درست واژه ای را که درست نوشته فراگیرد، بلکه با خواندن و دیدن هر کلمه جدید، توانایی به خاطر سپاری آن را داشته باشد.
توانایی یاداوری مطالب و چیزهایی که شخص قبلا دیده است، علی رغم این که هیچ مشکلی از نظر بینایی ندارد، ولی در یادآوری و بازشناسی حروف الفبای نوشته شده، اعداد، کپی کردن اشکال، محاسبه و مسائل ریاضی و... دچار مشکل می شوند. اصولا کودکانی که درحافظه ی دیداری دارای مشکل هستند، نمی توانند کلماتی را که دارای صدای یکسان و شکل متفاوت هستند، به طور صحیح بنویسند، برای مثال نمی دانند که صابون را با کدام - ص - س - ث - باید بنویسند و نمونه ی این اشتباهات را در دیکته ی این قبیل کودکان فراوان می بینیم، مانند: قروب - غروب - ، سابون - صابون - ، موازبت - مواظبت - ، اهتیات - احتیاط - .
-2 حافظه ی دیداری
بسیاری از دانش آموزان در نوشتن برخی واژه ها که در آن حرفی به کار رفته که اشکال مختلفی دارد دچار مشکل می شوند. - مثلاً منظور را منزور می نویسند - علت عمده ی این نوع غلط های املایی ضعف حافظه ی دیداری است ، یعنی کودک به خوبی قادر نیست تصویر حرف مورد نظر را در کلمه به خاطر بیاورد . رونویسی کردن این واژه ها می تواند به دانش آموز کمک کند ، اما این کمک لزوما به سایر موارد انتقال نمی یابد . پس بهتر است حافظه ی دیداری کودک را تقویت کنیم . تا نه تنها دیکته ی درست واژه ای را که غلط نوشته است را فراگیرد ، بلکه با خواندن و دیدن هر کلمه جدید ، توانایی به خاطر سپاری آن را داشته باشد . برای تقویت حافظه دیداری باید »خوب دیدن« را تمرین کرد.
-3 انواع دید
الف - دید واگرا: دانش آموز فقط به یک نقطه یا یک کلمه نگاه می کند ولی کلمات مجاور آن را نیز می بیند.
ب - دید همگرا: دانش آموز به یک کلمه یا یک شی آنقدر متمرکز می شود که اشیاء اطراف آن را مبهم و غیر واضح می بیند.
ج - دید دو چشمی: این گونه دانش آموزان به علت چپ چشمی، یعنی فقدان هماهنگی دو چشم به این جهت که کانون عدسی های چشم ها با هم تطابق ندارند تصاویر را دوتایی می بینند و در حافظه دیداری آنان تصویر دوتایی ثبت می شود لذا در نوشتن دیکته دچار مشکل می شوند.
-4 تقویت تمیز دیداری:
بسیار اتفاق افتاده است که دانش آموزان کلماتی مثل » زود « را» دوز « می نویسند که این مشکل مربوط به تمیز دیداری آن ها است. برای رفع این مشکل باید تمرین هایی برای دانش آموزان تدارک دید که در حیطه ی ادراک های متعدد دیداری قرار گیرد. که عبارتند از:
1-4 توانایی در تمیز دیداری: توانایی تشخیص تفاوت بین چند چیز.
