بخشی از مقاله
چکیده:
سرمایه اجتماعی عنصری مطلوب برای انجام همکاری های درون گروهی است و هر چه میزان آن بالاتر باشد دستیابی گروه به اهداف خود با هزینه کمتری انجام میگیرد. اگر در گروهی ویژگیهایی مانند اعتماد و هنجارهای مشارکت و سرمایه اجتماعی به اندازه کافی فراهم نباشد، هزینه های همکاری افزایش خواهد یافت وتحقق عملکرد، بستگی به برقراری نظام های نظارتی وکنترل پر هزینه پیدا خواهد کرد. به همین منظور در این پژوهش تاثیر ابعاد سرمایه اجتماعی بر تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی استان البرز مورد بررسی قرار گرفته است.
پژوهش حاضر به روش توصیفی،همبستگی بر روی جامعه پژوهش - 3200 نفر از کارکنان دانشگاه علوم پزشکی استان البرز که 205 نفر آنان به عنوان نمونه آماری برآورد گردیدند. - انجام گرفته است. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 0/9 - - محاسبه گردید.
به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون T مستقل،ضریب همبستگی اسپیرمن،آنالیز واریانس دوطرفه وتحلیل رگرسیون استفاده شده است.نتایج نشان داد که از سه عامل بعد درونی سرمایه اجتماعی ،تاثیرابعاد هنجار و دین بر تعهد سازمانی معنادار مشاهده شد.و ازابعاد بیرونی سرمایه اجتماعی، بعد قانون بر تعهد سازمانی تاثیرگذار بوده و معنادار مشاهده شد.نتایج دیگر حاصل از آزمون t مستقل نشان داد که ضریب همبستگی متغیر های زمینه ای مانند جنس با سرمایه اجتماعی رابطه معنادار دارد. - p=0/001 - هم چنین متغیر تاهل رابطه معناداری با تعهد سازمانی دارد
.1مقدمه
سرمایه اجتماعی مفهومی بین رشته ای است که در جامعه شناسی ،اقتصاد،روانشناسی و سایر حوزه های اجتماعی کاربرد دارد.امروزه توفیق سازمانها را نمی توان تنها در انباشت ثروت مادی و تجهیز به آخرین امکانات و فناوریها ارزیابی کرد.زیرا سرمایه مالی ،فیزیکی و انسانی بدون سرمایه اجتماعی فاقد کارایی موثر است.به عبارت دیگر استفاده بهینه از سرمایه های مالی و فیزیکی و انسانی در سازمان بدون شبکه روابط متقابل بین اعضای سازمان که توام با اعتماد،محبت ودوستی و در جهت حفظ ارزشها و هنجارهای سازمانی است،امکانپذیر نخواهد بود.
همچنین در غیاب سرمایه اجتماعی،سایر سرمایه ها اثر بخشی خود را ازدست داده و پیمودن راههای توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی،ناهموار می گردد.سرمایه اجتماعی،چه در سطح مدیریت کلان چه در سطح مدیریت سازمان ها و بنگاه ها،می تواند شناخت جدیدی از سیستم های اقتصادی-اجتماعی ایجاد کندو به مدیران در هدایت بهتر سیستم کمک نماید.
سرمایه اجتماعی عنصری مطلوب برای انجام همکاری های درون گروهی است و هر چه میزان آن بالاتر باشد دستیابی گروه به اهداف خود با هزینه کمتری انجام میگیرد. اگر در گروهی ویژگیهایی مانند اعتماد و هنجارهای مشارکت و سرمایه اجتماعی به اندازه کافی فراهم نباشد، هزینه های همکاری افزایش خواهد یافت و تحقق عملکرد، بستگی به برقراری نظام های نظارتی و کنترل پر هزینه پیدا خواهد کرد.
در مقابل، وجود سرمایه اجتماعی به میزان کافی و مناسب، سبب برقراری انسجام اجتماعی و اعتماد متقابل شده و هزینه های تعاملات و همکاری های گروهی کاهش مییابد و در نتیجه عملکرد گروه بهبود مییابد در جهان امروز،بیشترین ارزش سازمان مبتنی بر داراییهای غیر ملموس است . توانایی برای شناخت و بر آورد منبع این ارزش برای سازمانها مهم و حیاتی است . به منظور توانایی برای مدیریت سرمایه اجتماعی، نیازمند شناخت منشا آن و چگونگی ایجاد این دارایی ها در سازمان هستیم.
در اغلب سازمان ها در کشور ما به دلیل عدم توجه به این دارایی ها و تاثیر آن بر دیگر ابعاد سازمان ، همیشه با کارکنانی ناراضی ، ارباب رجوعان ناراضی ،کسری بودجه، عدم روابط اجتماعی مناسب بین کارکنان و در نهایت سازمان هایی عقب مانده روبه رو هستیم.
تکنولوژی در تمام حوزه های اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی و بهداشت نقش مهمی دارد و می تواند به عنوان موتور فراگرد توسعه عمل کند ؛ تکنولوژی بیش از هر چیز می تواند بهره وری و کارایی را در تمام حوزه ها افزایش دهد .
برخورداری سازمانها از نیروی های متعهد فواید زیادی از قبیل افزایش کارایی و اثر بخشی - بهره وری - ،افزایش انگیزه،تعهد سازمانی و در نهایت رشد سازمانی را به ارمغان می آورد.لذا در این میان مدیران سازمانها ،جهت پیشبرد اهداف سازمانی در رساندن سازمانهایشان به وضعیت مطلوب و از بین بردن مشکلات فوق الذکر ،لازم است علاوه بر داشتن مهارت در وظایف مدیریت با استفاده از تکنولوژی مربوطه ، باید بتوانند به یکایک کارکنان خود کمک کنند تا عملکرد خویش را بهبود ببخشند.
در این راستا یکی از چالش هایی که دانشگاه علوم پزشکی استان البرز با آن رو به رو است مساله تعهد سازمانی کارکنان است که سالانه هزینه هنگفتی را صرف جذب،استخدام و حتی آموزش کارکنان متخصصی می نماید که سرمایه های انسانی و اساسی ترین سرمایه های سازمانی هستند. لکن هنوز شواهد نشان می دهد که نارضایتی ارباب رجوع،عدم انگیزه کارکنان، کیفیت پایین خدمات ارائه شده در سازمان نهایتا باعث عملکرد ضعیف سازمان گردیده است.
لذا مدیران به دنبال راهکارهایی جهت کاهش مشکلات فوق الذکر می باشند تا شاهد رشد روز افزون سازمان خویش باشند. در این راستا محقق به دنبال تاثیر یکی از راهکارهای موثر برافزایش تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی استان البرزکه همان سرمایه های اجتماعی در سازمان می باشد بوده،تا بتواند گامی هرچند ناچیز برای بهبود مسائل فوق الذکر بردارد.
فرضیات تحقیق
با توجه به مدل مفهومی تحقیق 4 فرضیه اصلی و 6 فرضیه فرعی ارائه شده است.
- 1 ابعاددرونیسرمایهاجتماعیبر تعهدسازمانیکارکنان دانشگاه علوم پزشکی استان البرز تاثیر مثبت و معنا داری دارد.
-1/1 بعد اعتمادبر تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی استان البرز تاثیر مثبت ومعناداری دارد. -1/2 بعد هنجاربر تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی استان البرز تاثیر مثبت ومعناداری دارد. -1/3 بعد دین بر تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی استان البرز تاثیر مثبت ومعناداری دارد
- 2 ابعادبیرونیسرمایهاجتماعیبر تعهدسازمانیکارکنان دانشگاه علوم پزشکی استان البرز تاثیر مثبت و معنا داری دارد. -2/1 بعدشبکه برتعهد سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی استان البرز تاثیر مثبت ومعناداریدارد.
-2/2 بعد مشارکت بر تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی استان البرز تاثیر مثبت ومعناداری دارد. -2/3 بعد قانون بر تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی استان البرز تاثیر مثبت ومعناداری دارد.
3 - ابعاد درونی و بیرونی سرمایه اجتماعیبرتعهد سازمانیکارکنان دانشگاه علوم پزشکی استان البرز تاثیر مثبت و معنا داری دارد.
2. مبانی پژوهش
- سرمایه: عبارت است از منابع سرمایه گذاری شده جهت ایجاد منابع جدید در افق زمانی بلند مدت - فلورا ، - 2000
- تئوری سرمایه اجتماعی:
میزان درک متقابل کارکنان از کارگروهی،احساس هویت جمعی و تصویر مشترکی از آینده سازمان می باشد. - ناهاپیت و گوشال - 1998
- تعریف کاربردی سرمایه اجتماعی:
ارزیابی کارکنان سازمان از اینکه تا چه میزان فرهنگ و فضای موجود در سازمان با گویه های معرف سرمایه اجتماعی تطابق دارد.و به چه میزان شبکه های مشارکت و اعتماد و همچنین بقیه ابعاد سرمایه اجتماعی در بین کارکنان به صورت قوی یا ضعیف مشاهده می گردد.
الف - عنصر شناختی سرمایه اجتماعی: اشاره به منابعی دارد که فراهم کننده مظاهر،تعبیرها،تفسیرها و سیستم های معانی مشترک در بین گروه هاست که مهم ترین جنبه های این بعد عبارت از زبان،کدهاوحکایت های مشترک
ب - عنصر ساختاری سرمایه اجتماعی: اشاره به الگوی کلی تماسهای بین افراددارد یعنی شما به چه کسانی و چگونه دسترسی دارید مهم ترین جنبه های این بعد عبارت ازروابط شبکه ای بین افراد، پیکربندی شبکه ای
ج - عنصر رابطه ای سرمایه اجتماعی: توصیف کننده نوعی روابط شخصی است که افراد به دلیل سابقه تعاملاتشان بایکدیگر دارند
- تئوری تعهد سازمانی
کارکنان سازمان تا چه اندازه تمایل به ماندن در سازمان داشته و خود را مدیون سازمان می دانند و به آن وفا دارند. - سعادت، اسفندیار،1373،مدیریت منابع انسانی،تهران،انتشارات سمت - تعهد عاطفی: شامل وابستگی عاطفی کارکنان به سازمان و درگیر شدن در فعالیتهای سازمانی است.
تعهد مستمر: شامل تعهدی است که مبتنی بر ارزش نهادن به سازمان است و در طی آن کارکنان در زندگی سازمان سهیم میشود.. تعهد هنجاری یا تکلیفی: شامل احساسات افراد، مبنی بر ضرورت ماندن در سازمان است.
- تعریف کاربردی تعهد سازمانی
در این پژوهش مطابق با تعریف تئوری آن می باشدو با استفاده از نرم افزار SPSS آلفای کرونباخ پرسشنامه سرمایه اجتماعی برابر 0/899محاسبه گردید و آلفای کرونباخ پرسشنامه تعهد سازمانی برابر 0/911 محاسبه گردید
