بخشی از مقاله
چکیده
امروزه استفاده از فناوری های جدید مانند تبلت و وسایل دیجیتال در حال گسترش است. از نگرانی های مهم در مورد این ابزارها، استفاده ی روزافزون کودکان در سنین رشد است که متاسفانه معمولا بدون آگاهی کامل خود کودک و والدین او انجام می گیرد و باعث تاثیرات مخرب آنها می شود.
مطالعه ی حاضر به منظور بررسی تاثیر استفاده از تبلت و پیامدهای آن در ابعاد روان شناختی کودکان 4-12 سال شهر اصفهان انجام شد. این مطالعه با روش نمونه گیری تصادفی در دسترس بر روی 100نفر از مادران کودکانی که از تبلت استفاده می کردند، از مناطق مختلف شهر اصفهان انجام گرفت. جمع آوری داده ها به کمک پرسشنامه بوده که 4 بعد روانشناختی شامل پرخاشگری ، میزان تمرکز، افسردگی و انزوا و تواناییهای ذهنی و خلاقیت را می سنجد. تحلیل داده ها با روش تحلیل رگرسیون نشان داد که استفاده از تبلت باعث افزایش پرخاشگری، کاهش میزان تمرکز، افزایش افسردگی و انزوا و افزایش تواناییهای ذهنی و خلاقیت کودکان شده است . - p<0/01 -
-1مقدمه
بازی جزئی تفکیکناپدیر از زندگی کودکان و مؤثرترین و پرمعنیترین راه یادگیری برای کودک است. تحیقات جدید نشان داده است که بازی تأثیر بسیاری در رشد بدنی و ذهنی کودکان دارد و وسیله طبیعی کودک برای بیان و اظهار »خود« است.کاینست اظهار میدارد که بازی کردن برای کودک مساوی است با صحبت کردن برای یک بزرگسال. بازی و اسباببازی، کلمات کودکان هستند.« بازی، روش طبیعی شرکت کودکان در فعالیتهایی است که سرانجام سبب کسب مهارت و ورزیدگی برای مقابله با مشکلات زندگی میشود و از طریق آن احساسات، ناکامیها و اضطرابهای خود را بیان میدارند.
از اقتضائات کودکان در محدوده سنی 4-12 سال انجام بازیهای پرتحرک، پر هیجان و متنوع است. با پیشرفت تکنولوژی و ظهور بازیهای رایانه ای به دلیل تنوع و هیجان زیاد کشش و تمایل کودکان به انجام آنها بیشتر شده است. خانواده ها نیز به دلیل مشغله های زیاد، بی حوصلگی ، تمایل به تک فرزندی و در نتیجه همبازی نداشتن بچه ها در خانه و کمبود فضای کافی در آپارتمان های محل سکونت برای بازی کودکان، تمایل بیشتری برای خرید تبلت و موبایل برای کودکشان دارند و این در حالی ست که از آسیب های مخرب آنها آگاهی کافی ندارند و ممکن است کودک به دلیل صرف مدت زمان زیاد برای بازیهای جذاب و پر هیجان و سرگرم کننده در تبلت به انواع مشکلات ثانوی - مانند پرخاشگری، افسردگی، گوشه گیری، کم تحرکی و ... - نیز دچار شود و همان گونه که تبلت و بازیهای رایانه ای می تواند اثرات مثبت زیادی به همراه داشته باشد، لیکن می تواند تاثیرات مخربی نیز در ابعاد جسمی، روانی، اجنماعی و شخصیتی کودک به همراه داشته باشد. در این تحقیق به بررسی اثرات استفاده ازتبلت بر ابعاد روانشناختی کودکان می پردازد. لذا نتایج این پژوهش به شناخت بیشتر خانواده ها در زمینه ی اثراتی که می تواند بر ابعاد روانشناختی کودکشان داشته باشد کمک می کند.
-2مبانی نظری تحقیق
امروزه استفاده از صفحه ی نمایش رسانه های تعاملی مانند تلفن های هوشمند و تبلت های کودکان به سرعت در حال افزایش است - رادسکای1 و همکاران، . - 2015 در حال حاضر بازیهای نمادین برنامه های تبلت به سمت ایجاد این تئوری از واقعیت اجتماعی که تبلت محور بازیهای دیجیتال کودکان است، می رود - مورو لین2، . - 2012 کودکان و بزرگسالان به سمت تبلت کشیده شده اند چون تنوع گسترده ای از سرگرمی و برنامه های آموزشی دارد. بر اساس پژوهش های مشترک رسانه ها %8 خانواده ها با بچه های 1-8 ساله یک آی پد یا مشابه دستگاه تبلت در سال 2011 داشتند
ولی امروزه این میزان به %40 افزایش یافته است و پدر و مادر تبلت را به عنوان ابزار آموزشی و خلاق می بینند و با توجه به اینکه کودکان اکثر وقت خود را صرف بازی با این دستگاه می کنند نیاز قابل توجهی به ایجاد بازی ایمن برای کودکان احساس می شود. بازی های تعاملی هم برای کودکان محیط جذابی است که در آن کودک از طریق رفتارها شخصیت خود را مدل سازی میکند و پاداش و عواقب رفتار خود را یاد می گیرد و می تواند در یک محیط امن و به دور از آسیب واقعی، موارد زندگی روزمره مثلا دوچرخه سواری، عبور از خیابان و ... را یاد بگیرد و آنها را به زندگی واقعی تعمیم دهد - گرات3، - 2014 و - دیکسون4 و همکاران، . - 2014 بازی در جهان مدرن امروز به سرعت در حال تغییر ماهیت و کارکرد در جهات مثبت و منفی است و هم اینک اکثر کودکان رایانه دستی، تلفن همراه و وسایلی از این قبیل را جایگزین اسباب بازی کردهاند که این امر تا حدودی از ضروریات و مقتضیات جامعه معاصر است و نمی توان با کودکان در این زمینه برخورد سلبی کرد
بازی های جمعی به سمت بازی های فردی است، که دلیل آن تحریک و ارضای حس کنجکاوی توسط بازی های رایانه ای است که در صورت تداوم باعث اعتیاد آنها می شود و بی برنامگی و عدم ترسیم برنامه های مناسب و همبازی ها و اسباب بازی های مناسب برای کودک هم این موضوع را تشدید میکند. لذا والدین باید برای کودکان زیر 2 سال خرید این وسایل را ممنوع کنند، سواد رسانه ای خود را افزایش دهند،
بخشی از کارهای خانه و کارهای مربوط به کودک را به خود او بسپارند، فضاهای جمعی و بازی های گروهی برای کودک ایجاد کنند و بدانند در سن 2-18 سال ظرفیت استفاده مناسب کودک از این بازی ها 2 ساعت در شبانه روز است، در صورت تخطی کودک از قوانین در این راستا بایدبا قاطعیت با او برخورد کرده و تنبیه هایی از قبیل محرومیت اعمال کنند ومراقب باشند که فضای این وسایل به فضای خصوصی کودک تبدیل نشود که در این حالت بزرگترین آسیب را برای کودکان به همراه خواهد داشت
اسمال5 هم معتقد است مغز به محرکها مانند آی پد و صفحه ی نمایش گوشی های هوشمند، بسیار حساس است و اگر افراد و کودکان زمان زیادی را برای استفاده از آنها صرف کرده و زمان کمتری در تعامل با دیگران و پدر و مادر بگذرانند، می تواند مانع از توسعه ی مهارتهای ارتباطی خاص آنها شود. پدر و مادر هم لازم است آنچه را کودک در این دستگاه ها انجام می دهد کنترل کنند - بیلتون6، . - 2013 به همین منظور فهم و درک
رشد کودک در این راستا ضروری است چون به والدین اجازه می دهد متوجه شوند که کودک چه می آموزد و بی واسطه اطلاعات را دریافت می کند تا از بهترین راه برای آموزش آنها استفاده کنند - گرات، . - 2014
هم چنین در نظریه ی یادگیری اجتماعی بندورا - 1977 - 1 آمده که رفتار از طریق یادگیری مشاهده ای آموخته می شود. در جامعه هم کودکان توسط بسیاری از مدل های با نفوذ احاطه شده اند وکودک ممکن است یکی از این موارد را در رسانه ها یا بازیهای خود به عنوان مدل قرار داده و رفتارهای مختلف آن را اعم از پرخاشگری و خشونت مورد شناسایی و تقلید قرار دهد و با توجه به اینکه بازی های خشن کودکان را مستعد بزهکاری در بزرگسالی می کند، والدین باید تا جایی که ممکن است از خرید تبلت در سنین دبستان خودداری کنند.
زیرا این بازی ها اکثرا اعتیاد آور هستند ولی کسی خطر آن را احساس نمی کند و زمانی این خطر محسوس می شود که کودک با مشکلاتی مانند پرخاشگری در رفتار نسبت به اطرافیانش مواجه می شود - مک لئود2، - 2011 و - راه چمنی،. - 1393 با این وجود بازیهایی که در آن حل مسئله و خلاقیت وجود داشته باشد و رسیدن به هدفی بزرگ بدون خشونت و تنها با برقراری ارتباط باشد ارزشمند تر است
در کل بازی های رایانه ای آسیب های فردی، اجتماعی، جنسی و عاطفی زیادی به همراه دارد که ازمیان آنها می توان به این موارد اشاره کرد: اعتیاد به این بازیها، تغییر هنجارهای فرهنگی، کاهش ارتباطات اجتماعی، تحریک میل جنسی و بلوغ زود هنگام، بی علاقگی به درس، افت تحصیلی، ضعیف شدن خودکنترلی و قدرت اراده - به دلیل تنبل شدن بخش برنامه ریزی مغز - ، تغییر در سبک و روش زندگی، لذت بری های کاذب و غیرمنطقی - لذت از سرعت بالا، خونریزی و کشتن آدم ها - که باعث از دست رفتن کرامت و عزت نفس کودک می شود،
برانگیختگی فیزیولوژیک در بدن که باعث ایجاد اضطراب در کودک می شود، گستاخی و افسارگسیختگی کلامی، بی علاقگی به مطالعه، اختلالات تغذیه ای و رفتاری، پرخاشگری کلامی و بیادبانه صحبت کردن، آموزش قانون شکنی به کودکان و در نتیجه عدم توجه به قوانین و مقررات، از بین بردن قبح هنجارشکنی، تبدیل کودک به یک نابهنجار در حوزه رفتارهای اجتماعی، افزایش لکنت زبان در کودکان مستعد، به هم خوردن آرامش کودک به دلیل هیجان زیاد این بازیها چون افزایش هیجانات باعث کاهش عقلانیت در کودکان می شود ودر نتیجه تسلط او بر رفتار و کلامش کاهش می یابد، استفاده از الفاظ و ارتباطات کلامی نامناسب در این بازی ها که بدآموزی دارد، القای هویت منفی به کودک از طریق لذت جو کردن و توجه صرف به غرایز، توجه به دنیا و رواج تنبلی، که شامل هویت اعتقادی، هویت اقتصادی و هویت فرهنگی می شود، هدر رفتن وقت و فرصت، کاهش هوش کلامی، مشکلات جسمی، مشکلات روحی و روانی ومشکلات اجتماعی - انزواجویی و خشونت طلبی - - تراشیون، . - 1393
با این اوصاف می توان گفت بهترین جانشین تبلت و رایانه، پازل و مهارت های حرکتی است. همچنین یادگیری مهارت هایی مانند موسیقی یا ژیمناستیک در این سنین ضمن مفید بودن، می تواند به افزایش اعتماد به نفس کودکان نیز کمک کند
البته مزایای استفاده از بازی های رایانه ای هم به طور خلاصه می تواند شامل آموزش، افزایش مهارت تصمیم گیری، افزلیش میزان دقت، یادگیری شیوه آزمون و خطا، قدرت مواجه با مشکلات، افزایش سرعت عمل، هماهنگی مغز و دست، هماهنگی چشم و دست، درمان برخی اختلالات رفتاری و عصبی مثل جبران ضعف اعتماد به نفس و درمان ناخن جویدن به دلیل مشغول کردن دست کودک باشد البته بازی های مبارزه ای نیز می توانند مزایایی از قبیل یاد دادن مبارزه با بدی ها و کمک به دیگران، دشمن ستیزی و راهی برای تخلیه احساسات و رفع نیاز عاطفی به خصوص در پسران داشته باشد
هم چنین استفاده از سیستم های آموزشی چند رسانه ای برای کودکان دارای اوتیسم3 و ناتوانایی های ذهنی مختلط، می تواند مهارت های ارتباطی، زبانی و سواد آموزی شامل خواندن کلمات و جملات، و آگاهی واجی شان را افزایش می دهد. علاوه بر این، آنها جهت استفاده از سیستم های چند رسانه ای انگیزه
