بخشی از مقاله
چکیده:
تحقیق حاضر با هدف بررسی رابطه میان تأثیر الگوی تدریس دریافت مفهوم بر خلاقیت تأثیر الگوی تدریس دریافت مفهوم بر خلاقیت مدارس متوسطه استان مازندران انجام گرفته است. چارچوب نظری این پژوهش محققان داخلی و خارجی در نظر گرفته شده است. روش تحقیق پژوهش از طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل است.
جامعه آماری تحقیق شامل همه مدارس متوسطه استان مازندران به تعداد 285 است. از این جامعه به روش نمونه گیری تصادفی تعداد 40 نفر به عنوان نمونه انتخاب و در دو گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند. در این پژوهش از پرسشنامه ی خلاقیت تورنس - - 2005 استفاده شده است. روایی آن به وسیله کارشناسان تایید شده است و پایایی آن توسط ضریب آلفای کرونباخ برابر ./ 85 میباشد.
برای تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها از ازمون تی مستقل و پیش ازمون و پس ازمون ، استفاده شده است. نتایج آزمون نشان داد که الگوی تدریس دریافت مفهوم بر خلاقیت مدارس متوسطه استان مازندران تاثیر دارد و روش دریافت مفهوم باعث افزایش میزان مولفه های خلاقیت - سیالی، ابتکار، بسط و انعطاف پذیری - دانش آموزان شده است.
-1 مقدمه
برخی از محققان اصولی برای مشخص شدن مرزهای خلاقیت تعریف نمودهاند: اول اینکه خلاقیت متضمن پاسخ یا مفهومی نو باشد یا آنکه احتمال وقوع آن بسیار کم باشد. اما باید توجه داشت که نو بودن و اصالت با آنکه شرط لازم خلاقیت است اما کافی نیست. به طور کلی خلاقیت فرایندی است که طی زمان ادامه داشته و ابتکار، انطباقپذیری و تحقق از خصوصیات بارز آن به شمار میآیند و میتواند جوابگویی برای مشکلات باشد زمانی یک پاسخ را میتوان بخشی از یک فرایند خلاقیت به شمار آورد که تا اندازهای با واقعیت مطابقت داشته یا اصولاً واقعی باشد .
دوم خلاقیت باید گرهای را بگشاید یا با وضعیتی تناسب داشته و یا مقصود معینی را برآورد. سوم، خلاقیت واقعی مشروط به دوام آن بینش ابتکاری، ارزیابی و تفسیر و رشد آن باشد. لذا با توجه به موارد مذکور هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی رابطه میان تأثیر الگوی تدریس دریافت مفهوم بر خلاقیت مدارس متوسطه است که بر اساس آموزش بعضی از مفاهیم در قالب مثالهای واقعی زندگی و به روش الگوی تدریس دریافت مفهوم اجرا شده و برتفکر و درک مفهومی تمرکز نموده است.
در همین راستا پژوهش های مرتبط نشان میدهند که با وجود اهمیت آموزش ، متأسفانه پژوهشهای کاربردی در زمینه مذکور، در کشور ما به ندرت دیده می شود - رستمی و همکاران، . - 1391 شایان ذکر است که این نتیجه با یافته های پژوهشی نورمحمدی - - 1393 ، مبنی بر بررسی تاثیر خلاقیت در تعلیم و تربیت و تغییر شیوه های تدریس است ، همسوست .
که نشان داد که جامعه آموزشی بستری مناسب برای توسعه خلاقیت را می تواند داشته باشد و معلم به عنوان ایجاد کننده شرایط و تسهیل کننده یادگیری دانش آموزان می تواند از روش هایی چون نوگرایی، عدم تنبیه، انعطاف پذیری، افزایش اعتماد به نفس در دانش آموزان مشارکت دادن دانش آموزان در فعالیت های کلاس برانگیخته و کنجکاوی دانش آموزان و در واقع آمیختن خلاقیت در تعلیم و تربیت و بکارگیری آن در شیوه های تدریس در برنامه کار آموزش و پرورش خود می تواند گامی موثر در راستای توسعه آموزش و پرورش و شکوفایی توانایی های دانش آموزان شود .
همچنین این نتیجه با قنبری و همکارانش 1393 - - ، مبنی بر بررسی تأثیر تدریس به روش نقشه ی مفهومی بر میزان یادگیری همسوست . نتایج این پژوهش مؤید تأثیر روش نقشه مفهومی بر یادگیری دانشجویان است بنابراین توصیه می شود زمانی که نیاز به یادگیری عمیق مطالب درسی وجود دارد از این روش آموزشی استفاده شود.
.1-1 بیان مسأله
یکی از اهداف بزرگ تعلیم و تربیت که بر اساس آن بتواند انسان هایی پرورش دهد که با زندگی و جهان پیچیده کنونی، سازگار شوند و آینده بهتری بنا کنند، خلاقیت است - رستمی و همکاران، . - 1391 خلاقیت عبارت است از »فرایند حل مشکلات، اختلاف نظرها درباره اطلاعات، خطا کردن در عناصر و عوامل، اشیا و مواردی از قبیل حدس زدن و تشکیل فرضیه ها درباره این کمبودها، ارزیابی ها و آزمایش این حدس ها، فرض ها، احتمال اصلاح و آزمایش مجدد آن ها و در نهایت مرتبط ساختن نتایج
یکی از عناصر اصلی در برنامه ی درسی و طراحی آموزشی، موضوع روش های یاددهی- یادگیری است. در طراحی آموزشی، موضوعاتی چون اهداف، روش های ارزشیابی، وسایل آموزشی از طریق روش تدریس به راهکارهای عملی تبدیل می شود. اگر روش های تدریس مورد استفاده، به خوبی انتخاب و اجرا شود، بدون شک خلاقیت دانش آموزان نیز مجال پرورش پیدا می کند
یکی از روش های نوین تدریس، الگوی دریافت مفهوم می باشد. اساس نظری این الگو را نخستین بار روان شناسی به نام برونر در سال 1956 مطرح کرد، بعد ها اشخاص دیگر از جمله جویس و همکارانش در سال 1992 به تکمیل آن پرداختند. این الگو برای یاد دادن نحوه طبقه بندی کردن، نحوه فکر کردن و چگونگی دریافت مفهوم به دانش آموزان اهمیت دارد. در این الگو معلم به عنوان حامی و هدایتگر فرضیه های دانش آموزان است به نحوی که از قبل مفاهیم را انتخاب و در نمونه های مثبت و منفی سازمان می دهد و فراگیران را جهت نیل به این مفهوم هدایت می کند.
این الگو دانش آموزان را قادر به مفهوم سازی پیشرفته، مفاهیم خاص، استدلال استقرایی، تسلط و آگاهی به چشم اندازها، دورنماها، تحمل ابهام و حساسیت به استدلال منطقی در ارتباطات می نماید. الگوی تدریس دریافت مفهوم شامل عرضه مطالب و شناسایی مفهوم، آزمون دستیابی به مفهوم و تحلیل راهبردهای تفکر می باشد - محمدی، . - 1383 با توجه به موارد گفته شده محقق در این پژوهش درصدد است تا به بررسی تاثیر الگوی تدریس دریافت مفهوم بر خلاقیت مدارس متوسطه استان مازندران بپردازد.
فرضیه پژوهش فرضیه اصلی پژوهش
آموزش الگوی تدریس دریافت مفهوم بر خلاقیت مدارس متوسطه استان مازندران مؤثر است. فرضیه های فرعی پژوهش
-1 آموزش الگوی تدریس دریافت مفهوم بر مولفه سیالی خلاقیت مدارس متوسطه استان مازندران مؤثر است.
-2 آموزش الگوی تدریس دریافت مفهوم بر مولفه انعطاف پذیری خلاقیت مدارس متوسطه استان مازندران مؤثر است .
-3 آموزش الگوی تدریس دریافت مفهوم بر مولفه اصالت خلاقیت مدارس متوسطه استان مازندران مؤثر است.
- 4 آموزش الگوی تدریس دریافت مفهوم بر مولفه بسط خلاقیت مدارس متوسطه استان مازندران مؤثر است.
روش تحقیق
روش تحقیق پژوهش حاضر شبه تجربی است و طرحی که در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است، طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل است.
جامعه آماری
جامعه آماری پژوهش شامل همه مدارس متوسطه استان مازندران به تعداد 395 نفر است.
نمونه آماری ، حجم نمونه و روش اندازه گیری
نمونه تحقیق: از این جامعه ابتدا تست خلاقیت بر روی 285 نفر اجرا شد و از بین آنهایی که در این تست نمره زیر میانگین اخذ کردند تعداد40 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و به دو گروه ازمایش و گواه جایگزین شدند.گروه آزمایش به مدت 4 هفته و در هر هفته 2 جلسه در مجموع 8 جلسه به روش الگوی دریافت مفهوم مورد آموزش قرار گرفتند قبل از آموزش از هر دو گروه یک آزمون خلاقیت تورنس به عمل آمد و بعد از آموزش نیز پس آزمون به عمل آمد .
- آزمون فرضیه ها
فرضیه اصلی:
آموزش الگوی تدریس دریافت مفهوم بر تأثیر الگوی تدریس دریافت مفهوم بر خلاقیت مدارس متوسطه استان مازندران مؤثر است.
