بخشی از مقاله
چکیده و مقدمه :
آموزش می تواند تاثیر قابل توجهی در تقویت فرهنگ زیست محیطی و رسیدن به اهداف توسعه پایدار داشته باشد.آشنایی جوانان با علوم پایه زیست محیطی در مقاطع مختلف تحصیلی می تواند روحیه سازگاری و حس مسئولیت پذیری در حفاظت از منابع طبیعی را در آن ها تقویت کند. این تحقیق با هدف دریافت های دانش آموزان از کتب درسی دوران متوسطه اول ودوم در رابطه با منابع طبیعی - مراتع - در مدارس شهر بافت انجام شد.نتایج مقایسات میانگین ها با استفاده از آزمون خی دو نشان می دهد که دریافت های دانش آموزان از کتب درسی متوسطه در رابطه با توجه آنها به منابع طبیعی در حد خوب بوده است .
بیان مسئله :
در کشور ما که نسل جوان آن بیشترین در صد جمعیت را تشکیل می دهد، آموزش محیط زیست می تواند تأثیر قابل توجهی در تقویت فرهنگ زیست محیطی و رسیدن به اهداف توسعه پایدار داشته باشد.آشنائی جوانان با علوم پایه محیط زیست در مقاطع مختلف تحصیلی می تواند روحیه سازگاری و حفاظت از منابع طبیعی را در آنها تقویت کرده و حس مسئولیت پذیری را به صورت منطقی در آنان افزایش دهد.
بدیهی است در چنین وضعیتی، انتخاب مطلوب ترین روشهای آموزشی توأم با دسترسی به دانش روز و نیز تشویق جوانان به یادگیری و مطالعه می تواند در دستیابی به اهداف مدیریتی جهت حفظ و حمایت از محیط زیست کمک موثری نماید - . - Pouyan,2000 همانگونه که در بیانیه تفلیس نیز آمده است، آموزش محیط زیست و منابع طبیعی باید برای همه سنین و در همه سطوح به صورت رسمی و غیر رسمی اجرا گردد. وسایل ارتباط جمعی مسئولیت بزرگی در مورد در اختیار گذاردن منابع فراوان خود برای این رسالت آموزشی دارند. - برومند ، . - 1370 در صورتیکه آموزش محیط زیست و منابع طبیعی به درستی درک شده باشد میتواند شامل آموزشی جامع در تمامی دوران زندگی باشد.
آموزش محیط زیست باید خود را در حل مسایل و درمتنِ حقایق درگیر ساخته و خلاقیت، حس مسئولیت و تعهدخِود را برای ساختن فردای بهتر تشویق کند. - آرانی ، - 1373بر اساس آنچه گفته شد مشخص می شود که آموزش محیط زیست و منابع طبیعی باید در دو سطح آموزش رسمی و غیر رسمی صورت گیرد. در آموزش رسمی، تلاشها در جهت گنجاندن موضوعات زیست محیطی در دوره های رسمی قبل و بعد از دانشگاه، تربیت معلمین و افراد ماهر در به کارگیری، تولید و انتقال دانش زیست محیطی مطرح است - فدریکو ،: - 1379بدیهی است, رشد بی رویه جمعیت و افزایش ساکنان روی زمین که هر روز بر تعداد آن افزوده می شودخطرات جدی فراوانی را متوجه منابع طبیعی ساخته رفته رفته می رود تا به بحرانی عظیم در سطح جهانی مبدل شود.
راهکارهای جدیدی که توسط پژوهشگران و صاحب نظران در زمینه استفاده صحیح و نگهداری و مراقبت شایسته درباره منابع طبیعی ارائه می شود نیز اصولاً در بسیاری از کشورهای در حال توسعه جدی گرفته نمی شود و مهم تلقی نمی گرددواگر بهره بر داری برداری بی رویه ازمراتع به همین روال ادامه یابد روزی فرا میرسد که زندگی بر روی کره خاکی سخت ومشکل می گردد - مصداقی ،. - 1389 منابع طبیعی, امروزه و در دنیای کنونی, از جمله مهمترین و بحث برانگیزترین مقوله هایی است که گاه بیشترین و جدی ترین رویکردها و توجه های جوامع مختلف را به خود معطوف داشته است.
- رحمانی ،. - 1379 ولی میزان تاثیر گذاری این آموزه ها در افزایش سطح آگاهی دانش آموزان ومهمتر از آن در ساخت دهی به رفتار وکنش آنها با منابع طبیعی معلوم نیست. چرا که تاکنون تحقیقی در این رابطه صورت نپذیرفته است در این مقاله سعی می شود میزان تاثیر گذاری این مواد آموزشی را از طریق ارزیابی برداشت های دانش آموزان از مفاد مربوطه در کتب درسی سنجیده شود .باشد تادر تدوین کتب درسی آینده مطالب کامل تر ،مفیدتر ،کاربردی تر و ماند گار تر گنجانده شوند.
هدف مقاله :
تعیین اثر کتب درسی دوران متوسطه در شناساندن منابع طبیعی و اهمیت آن به دانش آموزان
پرسش های اصلی مقاله :
-1 آیا کتب درسی دوران متوسطه اول ودوم درشناساندن اهمیت منابع طبیعی به دانش آموزان تاثیردارند ؟
-2 آیا کتب درسی دوران اول ودوم متوسطه در آموزش شیوه های صحیح بهره برداری وحفظ وحمایت از منابع طبیعی تاثیر دارند؟
پیشینه پژوهش:
درپیشگفتار نشریه زندگی یک گیاه اثر عباسعلی منیعی از چگونگی دخالت دانش آموزان در طبیعت به صورت گل کاری بحث شده است واین نتیجه حاصل شده است که دانش آموزان به بحث طبیعت و دخالت آگاهانه درآن بسیار مشتاق هستند . - عباسعلی منیعی، - 1362در کتاب درمان با اسانس گلها نوشته ویوین ویلیامسن یکی از عوامل خستگی های جسمی وروانی مردم را دوری جستن از طبیعت و استفاده نادرست از آن می داند . - ویوین ویلیامسن، - 1388
ضرورت واهمیت تحقیق:
جذب معلمان با مدارک مرتبط با محیط زیست :
یکی دیگر از موضوعاتی که میتوان در راستای حفظ محیط زیست و افزایش آگاهی دانشآموزان برای حفظ منابع طبیعی به آن اشاره کرد، جذب معلمانی با مدارک مرتبط با محیط زیست جهت تدریس این درس در مدارس است .معلمی که خود تحصیلات آکادمیک محیط زیستی داشته باشد میتواند بهتر مطالب را به دانشآموزان انتقال دهد و انتقال این آموزشها با حضور در دامان طبیعت و با بهرهگیری از معلمان متخصص درک مطالب برای دانشآموزان افزایش مییابد .البته این موضوع که آموزش و پرورش با محدودیت منابع و اعتبارات مواجه است در جای خود قابل قبول است، اما سازمان محیط زیست میتواند در این راستا به آموزش پرورش کمک کند .
- آموزش و پرورش در جهان، - 1376 در ادامه هم برای توسعه این موضوع نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم باید دست به کار شوند و اگر میخواهند در آینده وضعیت کلانشهرها از شرایط کنونی و بحرانی فاصله بگیرد، آموزش و پرورش را در موضوع اعتبارات مجهز کنند .هدف از آموزش محیط زیست به دانشآموزان، پرورش افرادی فعال و آگاه نسبت به مسائل محیط زیستی و درک مسئولیت آنها در حفاظت و حمایت از آن است .حمایت از آموزش و پرورش در ابعاد مختلف و توسط نهادها سازمانهای مرتبط با این موضوع میتواند وضعیت افزایش آگاهی دانشآموزان و جامعه را در آینده بالا برده و شرایط بحرانی کلانشهرها قدری تلطیف شود. - عابد تاش ، - 1379
مواد و روش ها
این پر سشنامه در 40 سوال بر اسا س پنج گزینه ی لیکرت تنظیم شده است واز تاریخ 15اردیبهشت 1393 در مدارس متوسطه دوره اول ودوره دوم متوسطه پسرانه ودخترانه در سطح مدارس شهر بافت اجرا شد تعداد مدارس متوسطه اول پسرانه 10 مدرسه ومدارس متوسطه اول دخترانه 8 مدرسه ومدارس متوسطه دوم پسرانه 8 مدرسه ومدارس متوسطه دوم دخترانه 8 مدرسه بود نحوه ی توزیع پر سشنا مه در مدارس بر اساس اینکه تعداد دانش آموزان دانش اموزان 4652 وتعداد نمونه ها 351 بر اساس بر اساس جدول مورگان تهیه شد.
بر اساس شرح ذیل بااستفاده از پرسشنامه محقق ساخته به جمع آوری دریافتهای دانش آموزان مدارس متوسطه اول ودوم شهر بافت از کتب درسی در رابطه با منابع طبیعی پرداخته شد.تعداد نمونه ها براساس جدول مورگان به نسبت آمار دانش آموزان مقطع متوسطه اول ودوم بافت تعیین خواهدشدو طبق جدول مورگان چون جمعیت دانش آموزان 4562نفر می باشد پس حداکثر تعدادنمونه 351نفر می شود.روش نمونه گیری بصورت انتخاب تصادفی منظم - سیستماتیک - خواهد بود.
تبیین محدوده ومحدودیت ها :
عدم همکاری وتعامل بین اداره آموزش وپرورش منطقه ومراکز آموزش عالی از محدودیت های تحقیق بود وبه نظر اینجانب چون دبیر آموزش وپرورش بودم دوست داشتم بین منابع طبیعی وکتب درسی دانش آموزان ارتباطی بر قرار نمایم.
