بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش براي بررسی تاثیر بستهي خودآموز جنسی - با روش شناختی– رفتاري - بر احساسات جنسی زوجین انجام گرفت. 24 زوج 48 - نفر - از بین مراجعهکنندگان به یکی از کلینیکهاي واقع درغرب تهران، انتخاب و به تصادف در گروههاي آزمایشی اول، کنترل و آزمایشی دوم گمارده شدند. گروه آزمایشی اول بستهي خودآموز جنسی - با روش شناختی– رفتاري - را دریافتکردند، براي گروه آزمایشی دوم محتواي بستهي خودآموز جنسی به صورت سخنرانی به روش سنتی تدریس شد.
ابزار اندازهگیري، پرسشنامهي محقق ساخته به منظور سنجش احساسات جنسی که در یک مطالعهي پایشی روي 30 نفر - 15زوج - مشابه با نمونه اصلی اجرا شد و پایایی آن به روش همسانی درونی و باز آزمایی آلفاي کرونباخ برابر 0/738 برآورد شد و روایی آن توسط متخصصان مورد بررسی قرارگرفت. به منظور تجزیه وتحلیل اطلاعات بدست آمده از روش تحلیل کوواریانس چند متغیره - MANCOVA - استفاده گردید. نتایج نشان دادند که بستهي خودآموز جنسی موجب افزایش سطح احساسات جنسی شد
مقدمه
بهکارگیري تکنیکهاي آموزشی و درمانی بر مبناي رویکرد شناختی- رفتاري مثل خودآموزي شناختی وگفتمان با خود، یادگیري رفتارهاي سازگار جنسی و تغییر باورهاي غلط، افکار و احساسات منفی جنسی را آسانتر میسازد " و به اعتقاد مکگوایر " رویکرد شناختی- رفتاري براي فهم ارتباطات پویاي پیچیدهي بین افکار، احساسات و رفتار دو رویکرد شناختی و رفتاري را بطور منسجم بکار میگیرد
ازدیدگاه روت معناي عاطفه - مثبت - در کلام یعنی علاقه و تمایل بدون درنظر گرفتن معناي ضمنی آن - لذت جویانهي - و عاطفه یعنی ابراز احساسات خوب به شخص دیگر میباشد. از نظر اکثر روانشناسان و سایر درمانگران، افرادي که در زندگی احساس خوب به دیگران داشته و این احساس خوب را متقابلاً دریافت میکنند، از بهزیستی و کیفیت زندگی بالایی برخوردارند.
از دیدگاه مسترز و جانسون - 2011 ابراز عواطف - مثبت - در قالب عمل و کردار پیوند عاطفی قويتري را در روابط صمیمصی زوجین و پایداري ازدواج را به همراه دارد. به اعتقاد اسپرچر - - 2004 احساسات، عواطف جنسی و ارتباطات جنسی به اندازهي پاسخهاي جنسی مهم هستند - Daivis, Yarber, . - Bauserman, & Daivis, 1998 در مداخلات درمانی به روش شناختی رفتاري، مرحلهي اول درمان را با تجدید احساسات گرم در زوجین آغاز میکنند
وقتی روابط زوجین با عواطف مثبت توام است، پیوند عاطفی قويتري با هم دارند. عواطف و احساسات از عواطف و احساسات موسیقی رقص بین دو شخص صمیمی است. مداخلات در تعاملات زوجین با تاکید بر عواطف آنها کارآمدترین مداخله جهت تغییر روابط صمیمی است - خمسه, . - 1388 عواطف و احساسات جنسی با میل جنسی، ترجیحات جنسی و پاسخهاي جنسی مرتبط است
در دهههاي اخیر توجه به موضوعات جنسی و بهدنبال آن تحقیقات در سراسر دنیا افزایش یافته است و لیکن به علت پیچیدگی مسائل جنسی در قالبهاي فرهنگ و هنجارهاي اجتماعی هنوز شکاف علمی در این حوزه وجود دارد که محققان را در جوامع به سمت مطالعات بیشتر سوق میدهد. این موضوع در جوامع محافظه کار بیشتر نیازمند مطالعه و کاووش است. مک کارتی درمورد لزوم درمان مشکلات جنسی، روابط جنسی سالم را عامل مهمی در یک زندگی متعادل میداند
نتایج پژوهشهاي اخیر حاکی از این است که کاهش ابراز عواطف مثبت زوجین به همدیگر فروپاشی روابط زناشویی را پیشبینی میکند. زوج هایی که با روش زوج درمانی معطوف بر عواطف و هیجانات درمان شدهاند، بین 70 الی 73 درصد مشکلاتشان حل شدهاست و 90 درصد زوجهایی که درمان شدهاند، در مقایسه با آنهایی که درمان نشدهاند، روابطشان اصلاح شدهاست
نتایج یک مطالعهي پیگیري دو ساله دربارهي مسائل والدین با مشکلات ارتباطی که کودکانی مبتلا به بیماريهاي عفونی داشتند، ثابت میکند زوج درمانی معطوف بر عواطف و هیجانات در مقایسه با رفتار درمانی برگشت مشکلات ارتباطی والدین کمتر بوده است
در پژوهشی که دربارهي تاثیر عوامل عاطفی و فیزیولوژیکی در پیشبینی رضایت زناشویی با پیگیري سه ساله انجام گرفت، لوینسون و گاتمن - - 1985 نشان دادندکه میزان عواطف مثبت و منفی میزان تغییر در رضایت زناشویی را پیش بینی میکند. نتایج تحقیقات ثابتکردند که زنان معتقدند، عاطفه اولین فاکتور زناشویی مثبت است و به اعتقاد مردان عشق و تفاهم مهمتر است
11 مطالعهي بازده، 5 مطالعه ي فرایندي، یک فراتحلیل و یک مطالعه ي پیگیري دوساله وجود دارد که در تایید اعتبار درمان معطوف بر عواطف و هیجانات است
هدف پژوهش: تعیین و مقایسهي تاثیر بستهي خودآموز جنسی با روش شناختی- رفتاري بر احساسات جنسی زوجین در تعاملات جنسی در سه گروه آزمایشی اول، آزمایشی دوم وکنترل.
سوال پژوهش: آیا بستهي خودآموز جنسی با روش شناختی- رفتاري بر احساسات جنسی زوجین تاثیر دارد؟
روش
طرح پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی است و طرح آن پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماري در این پژوهش عبارت از کلیهي زوجینی است که در سال 1389 - 1388 در منطقه غرب تهران به کلینیک مراجعه میکردند.
روش نمونهگیري: از بین مراجعان کلینیک پس اخذ رضایت شفاهی جهت شرکت در پژوهش، تعدادي انتخاب و به طور تصادفی در گروههاي آزمایشی اول، کنترل و آزمایشی دوم گمارده شدند.
نمونه پژوهش: دامنهي سنی عبارت از 61-22 بود و میزان تحصیلات زیردیپلم، لیسانس و بالاتر و همگی افراد شرکتکننده زوج بودند.
حجم گروه نمونه با استفاده از جدول کوهن با حجم اثر 0/50 = توان آزمون u=2 0/93 = در سطح α= 0/05 برآورد شد. حجم نمونه 30 زوج - شصت نفر - ، اما به علت ریزش افراد نمونه، حجم نمونه به 24 زوج - چهل و هشت نفر - کاهش یافت.
ابزار اندازه گیري: پرسشنامه محقق ساخته با عنوان پرسشنامه یا حساسات جنسی با 10 سوال به منظور سنجش احساسات جنسی زوجین که در یک مطالعهي مقدماتی روي نمونهاي مشابه با نمونهي اصلی حدود 30 نفر که پایایی آن به روش همسانی درونی و بازآزمایی آلفاي کرونباخ برابر 0/738 برآورد شد. سوالهاي پرسشنامه با استفاده از نظر متخصصان مورد برسی قرارگرفت. متخصصان روایی سوالات را مناسب ارزیابی کردند.
روش اجرا: ابتدا جهت سنجش رفتارهاي هدف، مقیاسهاي جنسی موجود در کتاب Hand book of sexuality-related measures - تالیف دیویس و همکاران در سال - 1998 ترجمه شد. در مرحلهي دوم، پس از تعیین جامعهي پژوهشی جهت مطالعهي پایشی - به علت وجود بار فرهنگی در مقیاسها - 30 نفر - 15زوج - انتخاب شده و به سوالات پرسشنامهي تدوینشده پاسخ دادند.
در مرحله ي سوم نمرهگذاري سوالات با استفاده از روش لیکرت صورت گرفت و با نرم افزار spss پایایی سوالها برآورد شد و روایی آن با استفاده از نظر متخصصین مورد بررسی قرارگرفت. پس از طی مراحل فوق، پرسشنامهها در اختیار شر کتکنندهها قرار گرفت. کلیهي شرکت کنندهها 30 - زوج - به روش تصادفی ساده در3 گروه آزمایشی اول، آزمایشی دوم و کنترل جایگزین شدند. شرکت کنندگان این پژوهش زوجینی بودند که در منطقهي غرب تهران به کلینیک مراجعه میکردند.گروه آزمایشی اول10 = زوج، گروه آزمایشی دوم10= زوج، گروه کنترل10= روج که در نهایت تعداد زوجهاي شرکتکننده در هر 3 گروه به علت ریزش افراد نمونه به 8 زوج کاهش یافت.
گروه آزمایشی اول: بعد از تکمیل پرسشنامه - پیش آزمون - بستهي خودآموز جنسی در اختیار زوجین قرار گرفت. سپس از آنها خواسته شد تا به مدت 3 هفته لوح فشردهي خودآموز را به همراه همسرشان ببینند و هر بخش را حداقل3 بار مرورکنند تا اطلاعات رمزگردانیشده و از حافظه ي کوتاه مدت به حافظهي بلند مدت منتقل شود. همچنین از زوجین خواستهشد تا تکالیف هر بخش را انجام دهند. بعد از هفتهي سوم از آنها خواسته شد بعد از 2 هفته براي بار دوم پرسشنامه را تکمیلکنند - پس آزمون - .
گروه آزمایشی دوم: بعد از تکمیل پرسشنامه - پیش آزمون - به مدت3 هفته، هفتهاي یکبار و به مدت یک ساعت و نیم در کلاسهاي آموزشی شرکت کردند. در این کلاس ها محتواي بستهي خودآموز جنسی به روش سخنرانی سنتی توسط پژوهشگر تدریس شد. همسران زوجین - آقایان - به علت محدودیتهاي پژوهش درکلاسها حضور نداشتند، اما به جهت اینکه محدودیت فوق تا حدودي رفع شود،کتابچه در اختیارآنها قرار گرفت. در پایان هر جلسه تکالیف مربوط به مبحث همان جلسه در اختیار زوجین قرار میگرفت. بعد از برگزاري آخرین جلسهيکلاس افراد گروه آزمایشی - دوم - به مدت 2 هفته به حال خود رها شدند. سپس براي بار دوم پرسشنامه را تکمیل کردند - پسآزمون - .
گروه کنترل: بعد از تکمیل پرسشنامه - پیش آزمون - به مدت 2 هفته به حال خود رها شدند. سپس براي بار دوم پرسشنامه را تکمیل کردند - پس آزمون - .
یافته ها
هدف کلی در این پژوهش شناخت تاثیر بستهي خودآموز جنسی با روش شناختی- رفتاري بر احساسات جنسی زوجین در سه گروه آزمایشی اول، آزمایشی دوم و کنترل است.
در این پژوهش، متناسب با متغیرهاي مورد مطالعه و نوع دادههاي جمع آوري شده، به منظور توصیف آنان از روشهاي مناسب آمار توصیفی، مانند فراوانی، درصد فراوانی و شاخصهاي گرایش مرکزي، پراکندگی و توزیع نمرهها به تفکیک گروهها - آزمایشی اول، کنترل و آزمایشی دوم - محاسبه و تنظیم شد. در مرحلهي آمار استنباطی، با توجه به ماهیت مقیاس اندازهگیري که از نوع فاصلهاي است براي تجزیه و تحلیل دادههاي حاصل از طرحهاي آزمایشی از تحلیل کوواریانس چندمتغیري - - Mancova استفاده شده است.
جدول: 1 خلاصه آزمون هاي چندمتغیري تحلیل داهها:
به عبارت دیگر، میانگین نمره هاي شرکت کنندگان درآزمون هاي اجرا شده به طور همزمان بین اعضاي سه گروه آزمایشی اول، کنترل و آزمایشی دوم متفاوت است. اندازه اثر اختلاف با توجه به مقدار مجذور ایتا - ضریب تبیین یا اندازهي اثر - 19 درصد - - 0/193 در حد نه چندان قوي، اما قابل پذیرش است و تاحدي می توان براساس نتایج آزمونهاي اجرا شده افراد تحت آزمایشی اول، کنترل و آزمایشی دوم را از هم تفکیک کرد. در مجموع، مقدار مجذور ایتا - - 0/193 نشان دهندهي اثر نسبی بین آموزشهاي جنسی و افزایش سطح احساسات جنسی زوجین است.
نتایج آزمون هاي پیگردي بنفرونی حاکی از این است که میانگین نمرههاي گروه آزمایشی اول در پس آزمون مولفه هاي احساسات جنسی و روابط جنسی بالاتر از گروه کنترل است - . - p<0/05 درحالیکه میانگین نمرههاي گروه آزمایشی اول - که بستهي خود آموز را دریافت کردند -
با میانگین گروه آزمایشی دوم در متغیر احساسات جنسی تفاوت معنادار نداشت. این نتیجه حاکی از این است که آموزش جنسی در افزایش سطح احساسات جنسی گروههاي آزمایشی موثر بوده است.
بحث و نتیجه گیري با در نظرگرفتن هدف پژوهش، ابتدا نتایج مرتبط با فرضیههاي پژوهش مورد بحث قرارگرفته و با دیدگاههاي نظري و یافتههاي عملی پژوهشهاي پیشین مقایسه میشوند.
فرضیه: بستهي خودآموز جنسی با روش شناختی- رفتاري بر احساسات جنسی زوجین تاثیر دارد.
نتایج حاصل از آزمون این فرضیه حاکی از اثربخشی این روش آموزشی درتغییر احساسات جنسی زوجین است.
براي توجیه یافتههاي این پژوهش میتوان به دیدگاه مسترز و جانسون - - Masters, et al., 1995 استناد کرد: ابراز احساسات و عواطف - مثبت - در قالب عمل و کردار پیوند عاطفی قويتري را در روابط صمیمصی زوجین به همراه دارد.
