بخشی از مقاله
چکیده
این تحقیق به صورت یک آزمایش مزرعه ای در مزرعه پژوه شی دان شکده ک شاورزی دان شگاه آزاد ا سلامی سنندج در سال 1392 انجام گرفت. آزمایش در قالب طرح بلوک کامل ت صادفی در سه تکرار اجرا گردید. سه تراکم مختلف سوروف شامل صفر - شاهد - ، - 2کمترین تداخل - ، 20 - بیشترین تداخل - بوته در متر ردیف به عنوان تیمار تعیین شدند. نتایج نشان داد که با افزایش تراکم بوته علف هرز میزان غلظت نیتروژن ذخیره شده در برگ به طور معنی داری کاهش یافت، به نظر می رسد لوبیا کانوپی خود را بیشتر گسترش داده و عکس العمل بهتری نسبت مصرف کود نیتروژن داشته و این توسعه کانوپی باعث برتری در رقابت با سوروف گردیده است.
مقایسه میانگین نیتروژن برگ لوبیا نشان داد در مرحله 4 برگی و گلدهی هر چه تراکم بوته علف هرز افزایش پیدا کند میزان نیتروژن در برگ لوبیا به دلیل استفاده بیشتر از منبع نور توسط علف هرز کاهش پیدا خواهد کرد و همچنین حداکثر تراکم علف هرز، میزان 20 بوته در ردیف کمترین مقدار نیتروژن در برگ را داشته است. وجود 2 بوته علف هرز سوروف باعث کاهش در صد نیتروژن در برگ لوبیا به میزان 42 در صد در مرحله 4 برگی و44 در صد در مرحلهی گلدهی گردید هرچند این اختلاف از نظر آماری تفاوت معنی داری را نشان نداد.
کلمات کلیدی: سورف، لوبیا قرمز، رقابت، نیتروژن، نور.
مقدمه
حبوبات به عنوان دومین منبع تامین نیاز غذایی بشر در بین گیاهان زراعی از جایگاه خاصی برخوردار بوده و در میان حبوبات، لوبیا از نظر سطح زیر کشت و ارزش غذایی مقام اول را دارا میباشد. مطالعات و تجربیات حاکی از آن است که این گیاه از جمله گیاهان حساس در مقابل علفهای هرز میباشد و کنترل علفهای هرز به عنوان مهمترین مشکل تولید لوبیا در بسیاری از کشورها از جمله ایران میباشد .[1] سوروف گیاهی است از خانواده Poaceaeنام علمی Echinochloaو نام انگلیسی Barnyard grass,Cocksfootpanicumکه غالباً در مناطق گرم، خاکهای خشک و غنی و در باغهای حاشیه زمینهای بایر و در مناطق زیر کشت گیاهان تابستانه مثل چغندر قند، لوبیا، سویا، ذرت یافت میشود. این گیاه علف هرز یکسالهای است که معمولاً با برنج و نیز بسیاری از محصولات مناطق معتدل و گرمسیری رقابت میکند. این علفهرز به خوبی با محیطهای آبی سازگار است و میتواند به سرعت رشد نموده و تکثیر یابد.
لوبیا معمولاً به عنوان یک رقابت کنندهی ضعیف با علفهای هرز شناخته میشودتقریباً. تمامی گونههای یک ساله علفهرز که در اوایل بهار جوانه میزنند، بهطور موفقیت آمیز با لوبیا رقابت میکنند وچنانچه کنترل نشوند با سایهاندازی کامل در سطح زمین باعث خفگی بوتههای لوبیا میشوند.[2] به منظور بررسی اثرات رقابتی علفهای هرز سوروف و تاج خروس بر عملکرد لوبیا، نتایج حاصل نشان از آسیب پذیری شدید لوبیا نسبت به علفهای هرز داشت از طرف دیگر تاج خروس نسبت به سوروف به مراتب اثرات بیشتری را در کاهش عملکرد لوبیا اعمال نمود.
کاهش عملکرد بیولوژیکی و اقتصادی لوبیا در اثر تاج خروس به طور متوسط 74 و 76 و در اثر تداخل سوروف 49 و 55 درصد بود نتایج مدل کاهش عملکرد نیز حاکی از اثرات بیشتر رقابتی تاج خروس داشتند به طوریکه مقایسه عملکرد بیولوژیک در تیمارهای تاج خروس و سوروف نشان داد که یک بوته تاج خروس قادر است به اندازه 15 بوته سوروف در رقابت با لوبیا نقش داشته باشد. بر اساس نتایج بدست آمده، دو گونه مذکور بیشترین اثر خود را بر عملکرد اقتصادی از طرق کاهش تعداد ساقه های فرعی و کاهش تعداد غلاف در بوته اعمال کردند ولی وزن 100 دانه و تعداد دانه در غلاف تحت تاثیر اثرات رقابتی ناشی از این دو علف هرز قرار نگرفت .[3]بنابراین در این آزمایش تاثیر سطوح مختلف تراکم سوروف بر جذب نیتروژن و شاخص سطح برگ لوبیا ارزیابی گردید.
مواد و روش ها
این تحقیق در سال 1392 در دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی در شهرستان سنندج انجام شد. آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. سه تراکم مختلف سوروف شامل صفر - شاهد - ، 2 بوته - حداقل تداخل - و 20 بوته در متر ردیف - حداکثر تداخل - به عنوان تیمار تعیین شد. قبل از کشت به منظور اطمینان از جوانه زنی سوروف و رفع خواب سوروف از تیمار اسیدسولفوریک استفاده گردید. رقم کشت شده لوبیا - D81083 - جز ارقام جدید رشد محدود و ایستاده میباشد. کشت لوبیا در خاک مزرعه به عمق 3-4 سانتی متری خاک و کشت علف هرز سوروف با قرار دادن آن در 15 سانتی متری ردیف های کشت انجام گرفت. از طرفی بدلیل این که مصرف زیاد آب در تیمارهای با حضور تراکم 2 بوته باعث افزایش شستشوی نیتروژن و ایجاد خطا میگردد، رطوبت در تیمار شاهد و تراکم 2 بوته نیز اندازهگیری گردید.
سایر تیمارهای بینابینی براساس این 2 تیمار آبیاری شدند. سپس بر این میزان و به وسیله کنتور حجم اندازه گیری شده آب به کرتها داده شد. مبارزه با علفهای هرز به صورت دستی انجام گرفت. درصد نیتروژن اندام های مختلف لوبیا با استفاده از روش میکرو کجلدال تعیین گردید. جهت اندازهگیری شاخص سطح برگ از روش غیر تخریبی استفاده شد، بدین منظور در هر کرت تعدادی بوته هدف شماره گذاری شد و در کلیه ی مراحل رشدی، در هر هفته طول و عرض برگ ها اندازه گیری شد و با استفاده از نرم افزار اکسل رابطه بین طول، عرض و مساحت تعیین گردید و بر این اساس این شاخص سطح برگ تعیین شد.دادههای حاصل از نمونهبرداریها برای سهولت در محاسبات ریاضی در صفحات برنامه Excel ثبت گردید. برای تجزیه و تحلیل دادهها مطابق روش تجزیه واریانس - PROC ANOVA - از برنامه آماری SAS استفاده شد. مقایسه میانگینهای صفات به روش آزمون چند دامنهای دانکن - DNMRT - انجام گرفت و برای به دست آوردن همبستگی بین صفات از نرم افزار Minitab استفاده شد.
نتایج و بحث
تجزیه واریانس دادهها نشان داد که تراکم علف هرز تاثیر معنی داری بر نیتروژن برگ در مرحله چهاربرگی و مرحله گلدهی در سطح احتمال %1 را نشان دادند. همچنین تاثیر تراکم علف هرز بر نیتروژن ساقه در مراحل مختلف رشدی لوبیا معنی دار نگردید. مقایسه میانگین نیتروژن برگ لوبیا نشان داد در مرحله 4 برگی و گلدهی هر چه تراکم بوته علف هرز افزایش پیدا کند میزان نیتروژن در برگ لوبیا به دلیل استفاده بیشتر از منبع نور توسط علف هرز کاهش پیدا خواهد کرد و همچنین حداکثر تراکم علف هرز، میزان 20 بوته در ردیف کمترین مقدار نیتروژن در برگ را داشته است - شکل 1 و . - 2
وجود 2 بوته علف هرز سوروف باعث کاهش درصد نیتروژن در برگ لوبیا به میزان 42 درصد در مرحله 4 برگی و44 درصد در مرحله ی گلدهی گردید هرچند این اختلاف از نظر آماری تفاوت معنی داری را نشان نداد. در مورد تجمع نیتروژن دانه لوبیا، در تجزیه واریانس داده ها م شاهده گردید که تراکم علف هرز تاثیر معنی داری در سطح احتمال %1 بر صفات مذکور دا شتند. همچنین در شرایط عدم ح ضور سوروف و یا ف شار رقابتی کم آن بی شترین مقدار نیتروژن ذخیره شده در دانه حا صل گردید و در بالاترین ف شار رقابتی کمترین مقدار نیتروژن ذخیره شده در دانه حا صل گردید - شکل . - 3 در طی تحقیقی که انجام شد افزایش میزان نیتروژن قابل د سترس خاک باعث افزایش سطح نیتروژن تجمعی لوبیا و سویا میشود.[4]
