بخشی از مقاله
چکیده
درسالهای اخیر بیماری سرخشکیدگی پسته ناشی از Paecilomyces variotii درمناطق مختلف ایران مشاهده و در استان کرمان به صورت اپیدمی در آمده است. با توجه به اثرات مفید گونههای تریکودرما در کنترل بیمارگرهای گیاهی ،تعداد پنج جدایه تریکودرما T .harzianum، T. asperlum، T. longibrachiatum، T. crasum، T. koningi جهت مبازره بیولوژیک ، تهیه شد.
نتایج نشان داد که تولید متابولیت های فرار توسط جدایه های مختلف تریکودرما، باعث کاهش رشد میسلیومی قارچ Paecilomyces، به نسبت های مختلف می گردد. به طوریکه جدایه T. asperlum بیشترین اثر باز دارندگی را بر بیمارگر داشت.
در آزمایش مقایسه درصدهای بازدارندگی متابولیت های غیر فرار جدایه های مختلف انتاگونیست، از رشد قارچ بیمارگر، همه آنها تقریبا تاثیر یکسانی دارند. در شرایط آزمایشگاهی و با به کار بردن پنج جدایه از قارچ تریکودرما و مایه زنی با 10 گرم اینوکلوم از جدایه های مختلف قارچ تریکودرما به ازاء هر سرشاخه - به صورت هم زمان - و بعد از مایه زنی با قارچ Paecilomyces، جدایه T. koningi بیش ترین تاثیر را درکنترل بیمارگر و جدایه، T. crasum کمترین اثر را داشت. شایان ذکر است تحقیقات بیشتری در خصوص استفاده از جدایه های تریکودرما نیاز است تا بر روی عامل این بیماری صورت گیرد.
.1 مقدمه
افزایش و بهبود کیفیت محصولات کشاورزی با توجه به افزایش جمعیت جهان امری ضروری می باشد. اما میکروارگانیسمهای بیمارگر و آفات گیاهی از شروع کشاورزی همراه با گیاهان بودهاند. بیماریهای گیاهی ناشی از بیمارگرهای قارچی، باکتریایی و ویروسیخصوصاً - بیمارگرهای قارچی خاکزاد - نقش مهمیدر تخریب منابع طبیعی در کشاورزی بازی میکنند و فاکتور محدود کننده برای کاشت و نگهداری محصولات گیاهی مهم محسوب میشوند.
درسال های اخیر بیماری سرخشکیدگی پسته ناشی از Paecilomyces variotii درمناطق مختلف ایران مشاهده و در استان کرمان به صورت اپیدمی در آمده که به یکی از چالش های مهم باغ داری در این استان تبدیل گردیده است.[2] در خصوص بیماری سرخشکیدگی درختان پسته لازم به ذکر است که اکثر جنبههای آن ناشناخته بوده و نیاز به تحقیقات دامنهگیر و گسترده دارد.
با توجه به افزایش میزان خسارت آن در باغهای پسته کشور، که باعث غیراقتصادی شدن تولید پسته میگردد، مدیریت این بیماری تحت شرایط باغی از اهمیت خاصی برخوردار است. تاکنون روشهای مختلف زراعی،شیمیایی، مقاومت ارقام و بیولوژیکی برای کنترل این بیماری بهکار رفته است. اکثر ترکیبات شیمیایی که در مبارزه با عوامل بیماریزای خاکزی مورد استفاده قرار میگیرند باعث برهم زدن تعادل میکروبی خاک و از بینبردن بسیاری از عوامل مفید میگردند. بعضی از آفتکشها، ایجاد سمیت در انسان و وجود نگرانیهای عمومیدر مورد سلامتی و خطرات زیست محیطی، کاربرد آنها را محدود کرده است.
این مسئله بهخصوص در مورد عوامل بیماریزای خاکزی از اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا علاوه بر مشکلاتی که در استفاده از ترکیبات شیمیایی در خاک وجود دارد دوام این ترکیبات به اندازهای نیست که بتواند گیاه را در تمام مراحل رشد از حمله عوامل بیماریزا محفوظ نگه دارد، بنابراین کنترل اینگونه بیماریها قطعی نبوده و خسارت ناشی از آنها همچنان ادامه مییابد
بنابراین وجود این مسائل توسعهی استراتژیهای جایگزین برای حفاظت گیاه، از قبیل کنترل بیولوژیک را افزایش میدهد. بیشتر تحقیقات انجام شده پیرامون کنترل بیولوژیک روی عوامل بیماریزای خاکزاد متمرکز بوده است، علت این امر این است که محدوده خاک پایدار بوده و دگرگونی کمتری را نسبت به شرایط اتمسفر دارا میباشد. همچنین تغییرات شرایط محیطی اتمسفر و رشد سریع شاخ و برگ، کنترل بیولوژیکی را در قسمتهای هوایی با دشواری روبرو ساخته است
در این تحقیقات مهمترین هدف در کنترل بیولوژیکی، کاهش دادن عوامل بیماریزای خاکزی و کنترل بیماری با افزودن میکروارگانیسمهای مفید به خاک و یا مساعدکردن شرایط زیستی برای این میکروارگانیسمها بوده است. گونههای قارچ Trichoderma جهت کنترل بیولوژیک برای اولین بار توسط ویندلینگ در سال 1932 به کار گرفته شده است.
در این میان گونههای مختلف قارچ Trichoderma به دلیل خاکزی بودن و استقرار سریع در خاک و هم چنین قابلیت کنترل بسیاری از قارچهای بیماری زا بهعنوان یکی از مطرح ترین میکروارگانیسمهای خاکزی دارای خاصیت آنتاگونیستی معرفی شدهاند. جنس Trichoderma به گروه قارچهای ناقص، رده Deutromycetes ، راسته Moniliales و گروه فیالوسپورها - Fialospore - تعلق دارد.
از مهمترین مکانیسمهای بیوکنترل در قارچ Trichoderma، رقابت با بیمارگرها، پارازیتیسم و تولید ترکیبات ضدقارچی میباشد
قارچ تریکودرما به عنوان یکی از پارازیت ها و آنتاگونیستها علیه اغلب قارچهای بیمارگر گیاهی عمل میکند و گیاهان را در مقابل بیماریها حفاظت میکند بههمین دلیل گونههای تریکودرما مورد مطالعهی بیشتری قرار گرفته و به صورت تجاری درآمدهاند، با استفاده از استرینهای مختلف تریکودرما در کشاورزی منفعتهای متعددی بهدست می آید
مکانیسمهای آنتاگونیستی قارچ Trichoderma، شامل مایکوپارازیتیسم، آنتی بیوز، رقابت با بیمارگرها، کلنیزاسیون ریشه و القاء مقاومت میباشد.>5@ این تحقیق با هدف بررسی توانایی آنتاگونیستی گونه های قارچ Trichoderma spp. در شرایط کنترل شده، روی قارچ P. variotii عامل بیماری سرخشکیدگی درختان پسته انجام شد.
.2 مواد و روشها
.1-2 نمونه برداری
نمونه برداری از باغات پسته شهرستان زرند انجام شد برای این کار باغات پسته شهرستان به سه منطقه از لحاظ جغرافیایی تقسیم - شمال،مغرب،جنوب - ودر هر منطقه در تمام جهات جغرافیایی حرکت و شاخه های الوده را با علایم الودگی مشخص ، به طور تصادفی ، انتخاب و بعد از اطمینان از الودگی ، با قیچی از درخت جدا نمودیم .نمونه ها را داخل کیسه های پلاستیکی قرار داده و پس از کد گذاری - نام منطقه ، جهت جغرافیایی - ، در صندوق یخ گذاشته و به ازمایشگاه منتقل وتا زمان شروع کار دریخچال دمای 4درجه سلسیوس قرار داده شدند.
.2-2جداسازی قارچ عامل بیماری
برای جداسازی عامل بیماری از محل بین بافت های سالم و آلوده چند قسمت از پوست همراه با مقداری از چوب،به میزان 1- 2 میلی متر با اسکالپل جدا و پس از ضد عفونی با وایتکس %0/5 - به مدت 1/5 دقیقه - ، شسشتو در آب مقطر استریل و خشک کردن بر روی محیط کشت PDA قرار داده شدند. تشتکهای پتری در دمای 28 درجه سلسیوس و تاریکی به 7 تا 10 روز قرار داده شدند. تشتکهای پتری به طور روزانه مورد بررسی قرار گرفتند و پرگنههای رشد کرده بر روی محیط کشت PDA خالص سازی شدند.
.3-2خالص سازی جدایه های Paecilomyces variotii
برای خالصسازی از محیط کشت آب آگار %2 - WA - استفاده شد. بعد از 3 روز با استفاده ازاستریو میکروسکوپ اسپورهای جوانه زده را مشخص ، با سوزن سترون از محیط کشت جدا و به تشتکهای حاوی محیط کشت PDA منتقل شدند و پس از اینکه کل سطح پتری را پوشاند، آنرا تکثیر و برای ادامه کار در یخچال با دمای 4 درجه سلسیوس، نگهداری شد.
.4-2تهیه جدایههای مختلف قارچ بیوکنترل Trichoderma spp.
جدایههای مختلف قار چ Trichoderma spp. متعلق به بخش گیاهپزشکی دانشگاه ازاد شیراز و موسسه تحقیقات پسته در این تحقیق استفاده گردید، جدایه ها تهیه و تکثیر و در دمای 4 درجه سلسیوس در یخچال نگه داری شدند.
.5-2تأثیر ترکیبات فرار جدایههای تریکودرما در بازدارندگی رشد میسیلیومیعامل سرخشکیدگی درختان پسته
این آزمایش به منظور بررسی اثر ترشحات فرار جدایههای تریکودرما در جلوگیری از رشد میسیلیوم قارچ عامل بیماری انجام گرفت.
به منظور انجام این بررسی ابتدا در وسط تشتکهای 8 سانتیمتری ، یک حلقه پنج میلی متری از حاشیه کشت چهار روزه هر کدام از جدایههای تریکودرما قرار داده شد. در وسط تشتکهای پتری مربوط به تیمار شاهد به جای حلقه پنج میلی متری از جدایههای تریکودرما ، یک قرص پنج میلی متری از محیط کشت PDA قرار گرفت. پس از گذشت 24 ساعت برای جدایههای تریکودرما در وسط تشتکهای پتری دیگری یک حلقه پنج میلی متری از حاشیه کشت چهار روزه بیمارگر قرار داده شد.
سپس با رعایت شرایط سترون، دربهای هر دو گروه از پتریها برداشته شد و پتری حاوی قارچ عامل بیماری سرخشکیدگی به صورت وارونه روی پتریهای حاوی جدایههای تریکودرما قرار گرفت تا تماس این دو قارچ فقط از طریق متابولیتهای فرار تریکودرما باشد. سپس با نوارهای پارافیلم شکاف بین انها به خوبی بسته شد تا ارتباط داخل دو تشتک با محیط خارج کاملاً قطع شود. تشتکهای پتری در انکوباتور با حرارت 25 درجه سسلسیوس نگهداری شدند. رشد شعاعی قارچ بیمارگر به فاصلههای زمانی 24 ، 72 و 120 ساعت پس از کشت انجام شد. درصد بازدارندگی از رشد میسیلیوم قارچ بیمارگر با استفاده از رابطه زیر محاسبه گردید:
