بخشی از مقاله
چکیده
شرایط آب و هوایی، نوع و شدت هرس و تغذیه مهمترین عوامل موثر بر کیفیت و عملکرد ارقام انگور میباشند. با توجه به توسعه باغ هاي انگور یاقوتی در استان فارس و با هدف تعیین بهترین روش هرس این رقم انگور در مناطق گرم وخشک جنوب شرق استان فارس، آزمایشی در قالب بلوکهاي کامل تصادفی با سه سطح هرس - سه، پنج و مختلط سه و پنج جوانه اي - در یکی از باغ هاي انگور شهرستان داراب اجرا گردید.
نتایج نشان دادند که شدت هرس بر صفاتی چون طول حبه، قطر حبه، تعداد خوشه در هر سیخک و طول هر خوشه تاثیر معنی داري داشت. البته میزان قند و اسید آب میوه، درصد جوانههاي باز شده، وزن خوشه، وزن حبه و درصد آب میوه، درصد خوشههاي آفتاب سوخته، عملکرد بوته و میانگین باردهی جوانه تحت تأثیر شدت هرس قرار نگرفت. براساس این نتایج میتوان پیشنهاد کرد که مناسبترین روش هرس انگور رقم یاقوتی سفید در شرایط آب و هوایی منطقه داراب هرس مختلط 3 و 5 جوانهاي است.
-1 مقدمه
انگور یاقوتی سفید1 از جمله ارقام بیدانه و زودرس بوده و به مصرف تازه خوري میرسد. به دلیل زود رس بودن، میوه این رقم زمانی به بازار عرضه میشود که میوه سایر ارقام در بازار وجود ندارد و به همین دلیل ارزش اقتصادي بالایی دارد. در سالهاي اخیر، کشت و پرورش این رقم در مناطق نیمه گرمسیر کشور مانند جنوب استان فارس با هدف تولید میوه پیش رس توسعه یافته است.
انگور گیاهی است که به دلیل رشد زیاد سالانه بایستی هر ساله هرس شود. منظور از هرس سالیانه انگور ایجاد تعادل بین ریشه و شاخساره است تا میوه کافی و با کیفیت تولید کرده و همچنین زمینه رشد بوته و تولید میوه کافی در سال آینده نیز فراهم شود
- تفضلی و همکاران، . - 1373 با توجه به اینکه محل جوانههاي بارده و میزان رشد رویشی ارقام مختلف انگور متفاوت میباشد، روش و شدت هرس میتواند بر کمیت و کیفیت میوه و حتی زمان رسیدن میوه موثر باشد
سالم و همکاران - 1996 - گزارش کردند که بالاترین عملکرد و بهترین خوشهها به لحاظ ویژگیهاي فیزیکی در دو رقم کینگ روبی2 و تامسون سیدلس به ترتیب در تیمارهاي 30 و 72 یا 96 جوانه در هر بوته بدست میآید. نتایج آزمایش کرمی - 1389 - نشان داد که در انگور رقم شیرازي، در شرایط دیم و روش تربیت خزنده، بهترین روش هرس، روش مختلط با نگهداري یک شاخهي شش جوانهاي به عنوان شاخه بارده و یک شاخه دو جوانهاي به عنوان شاخه جایگزین است.
احمد - 2008 - در آزمایشی روي رقم هیمرود4 به این نتیجه رسید که بهترین نوع هرس براي این رقم در شرایط آب و هواي معتدل دره کشمیر باقی گذاشتن 5 جوانه در هر سیخک و 12 سیخک در هر بوته است. در رقم پرلت5 نیز توصیه شده که بیشترین عملکرد و بالاترین وزن خوشه زمانی بدست میآید که بوته ها به صورت بلند - شش جوانه در هر سیخک - هرس شوند.
نتایج آزمایش سینگ و همکاران - 2014 - در مورد انگور هیبرید H-516 نشان داد که بالاترین عملکرد و بهترین کیفیت میوه در بوته هاي این دورگه زمانی حاصل میشود که در هر سیخک تعداد 4 جوانه باقی گذاشته شود. وجود دماي بالا و تشعشع زیاد در مناطق نیمه گرمسیر معمولاً مشکلاتی نظیر آفتاب سوختگی و کوچک بودن خوشهها و حبه ها و تنک بودن خوشهها در این رقم را به دنبال دارد. از طرف دیگر عملکرد بالا، تسریع در رسیدن میوه و تولید خوشههاي یکنواخت از جمله اهداف باغداران در این مناطق است.
با توجه به موارد بالا هدف از این پژوهش تعیین مناسب ترین شدت هرس انگور یاقوتی سفید در منطقه داراب است. تعیین و اجراي روش بهینه هرس میتواند به کاهش مشکلات این رقم در منطقه، مانند تاخیر در رسیدن، آفتاب سوختگی حبه ها و عملکرد پایین منجر شود.
-2 مواد و روش ها
این آزمایش در سال زراعی 94 – 95 در یکی از تاکستان هاي تجاري شهرستان داراب در جنوب شرق استان فارس انجام شد.
بدین منظور تعداد 12 بوته تقریباً یکنواخت و 7 ساله انگور یاقوتی سفید انتخاب و در هفته آخر بهمن ماه تیمارهاي آزمایشی شامل 3 سطح هرس روي آنها اجرا شد. در تیماراول تمامی سیخکهاي هر بوته داراي 3 جوانه، در تیمار دوم تمامی سیخک هاي بوته داراي 5 جوانه و در تیمار سوم - هرس مختلط - نیمی از سیخکهاي هر بوته داراي 3 و نیمی دیگرداراي 5 جوانه بودند.
آزمایش در قالب طرح بلوك کامل تصادفی با 4 تکرار و هر تکرار شامل یک بوته اجرا گردید. عملیات زراعی شامل آبیاري قطرهاي، کوددهی و مبارزه با علفهاي هرز طبق روش متداول منطقه انجام شد. بعد از هرس، تعداد سیخک و تعداد کل جوانه در هر بوته و حدود یک ماه بعد تعداد جوانههاي بازشده یادداشت برداري شدند. در انتهاي خرداد ماه بعد از شمارش خوشههاي سالم و آفتاب سوخته در هر بوته، تعداد 4 خوشه به صورت تصادفی از چهار جهت هر بوته برداشت و به آزمایشگاه منتقل شدند. در آزمایشگاه ابتدا صفاتی چون وزن و طول هر خوشه تعیین شد. سپس از هر خوشه تعداد 25 حبه و در مجموع 100 حبه از هر تیمار جدا شده و پس از تعیین وزن - ترازوي دیجیتال - ، طول و قطر حبهها - کولیس و خط کش - ،
با استفاده از پارچه توري آبگیري شدند. درصد مواد جامد محلول و اسید آب میوه به ترتیب با استفاده از قند سنج دستی مدل Buffalo NY14215 و روش تیتراسیون با سود 0,3 نرمال تعیین شد. براي تجزیه واریانس دادهها از نرم افزار SAS v.9 و براي مقایسه میانگینها از آزمون LSD در سطح احتمال %5 استفاده شد.
-3 نتایج و بحث
نتایج این تحقیق نشان داد اگر چه تعداد جوانههاي بازشده در هر بوته در تیمار هرس کوتاه - سه جوانه در هر سیخک - بالاترین مقدار بوده اما اختلاف آن با سایر تیمارها معنیدار نبود - شکل . - 1A در همین رابطه کوهاله و همکاران - 2013 - نشان دادند که در انگور رقم شراد سیدلس1 در میان تیمارهاي 4، 6 و 8 جوانه در هر سیخک، بالاترین درصد بازشدن جوانه در تیمار 4 جوانهاي مشاهده شد.
از طرف دیگر پالما و همکاران - 2000 - گزارش کردند که در انگور رقم ویکتوریا2 هرس سبک باعث تاخیر در باز شدن جوانهها شد. علت تاثیر بازدارندگی این است که ظرفیت رشد بوتههاي انگور مهمترین عامل محدود کننده عملکرد بوده و به همین دلیل افزایش تعداد جوانه در هر بوته نمیتواند بیش از حد باشد و تداوم این وضعیت میتواند موجب ضعیف شدن بوته، کاهش باروري جوانهها و حتی کاهش کیفیت میوه شود
نتایج همچنین نشان داد که بالاترین تعداد خوشه در هر بوته و سیخک و بالاترین عملکرد بوته، در تیمار هرس متوسط 5 - جوانه در هر سیخک - بدست آمده که البته تفاوت معنیداري با دو تیمار دیگر نداشته است
.کرمی - 1389 - گزارش کرد که شدت هرس انگور رقم شیرازي در شرایط دیم تاثیري بر عملکرد و تعداد خوشه در بوته نداشت. اما احمد - 2008 - گزارش کرد که در انگور رقم هیمرود حداکثر عملکرد در تیمار 4 جوانه در سیخک و 12 سیخک در بوته بدست آمد و افزایش جوانه در سیخک به 5 یا 6 و تعداد سیخک در بوته تا 16 و 20 باعث کاهش عملکرد شد. نتایج شکل 2D و 2E نشان میدهد که بالاترین وزن خوشه در تیمار هرس کوتاه مشاهده شد اما تفاوت این مقادیر معنی دار نبود.
این در حالی است که طول خوشهها به طور معنیداري در تیمار هرس کوتاه کمتر از تیمار متوسط بود. این تفاوت میتواند به دلیل افزایش تراکم حبه در خوشه یا افزایش قطر خوشهها در تیمار هرس کوتاه بوجود آمده باشد. مقایسه میانگینهاي مربوط به طول، قطر و وزن حبه - شکلهاي2F،2G و - 2H نشان میدهد که طول، قطر و وزن حبه به ترتیب در تیمار هرس مختلط بالاترین و در تیمار هرس متوسط پایین ترین مقدار بوده به گونهاي که در مورد طول و قطر حبه ها تفاوت میانگینهاي مربوط به این دو تیمار معنیدار است.
در تایید این نتایج مقایسه هرس مختلط و ساده در بوته هاي رقم شیرازي توسط کرمی - 1389 - نشان داد که شدت و نوع هرس میتواند تعداد خوشه، وزن خوشه، وزن حبه و در نهایت عملکرد این رقم را تحت تاثیر قرار دهد. نتایج این آزمایش نشان داد که بهترین نوع هرس براي رقم شیرازي هرس مختلط است.
البته برخی محققین - سینگ و همکاران، ; 2014 کرمی، - 1389 گزارش کردند که وزن و اندازه خوشه و حبه تحت تأثیر شدت هرس قرار نمیگیرد. نتایج - شکلهاي 3B و - 3C نشان میدهد اگرچه بالاترین مقدار قند و کمترین مقدار اسیدآب میوه بترتیب در تیمار هرس مختلط - سیخکهاي 3 و 5 جوانهاي - دیده میشود اما تفاوت این مقادیر بین تیمارها معنیدار نیست.
در تایید این مطلب احمد - 2008 - نشان داد که در انگور رقم هیمرود شدت هرس تاثیري بر TSS و TA آب میوه نداشت. البته بسیاري از محققین نیز گزارش کردند که شدت هرس بر کیفیت آب میوه انگور موثر است به گونهاي که هرس سبک باعث کاهش میزان TSS و TA آب میوه میشود
- موریس و همکاران،;1980 موریس،;1982 معینی راد، ;2007 کرمی،. - 2010 تعداد خوشه هاي آفتاب سوخته در تیمار هرس متوسط بالاترین 3,69 - درصد - و در تیمار هرس کوتاه کمترین مقدار 0,55 - درصد - بود. محاسبه ضریب همبستگی بین صفات مختلف اندازهگیري شده نشان داد که طول خوشه ارتباط منفی و معنی داري با درصد جوانههاي باز شده در بوته
