بخشی از مقاله
چکیده
خوب رشد کردن در کودکان به مواد غذایی بستگی دارد که با اثر متقابل باعث رشد ونمو می شود.یک ماده غذایی تنهایی یا یک گروه ازمواد غذایی وجود ندارد در سلامت کودکان اهمیت بسیاری زیادی داردخوردن صبحانه برای کودکی که آماده ی رفتن به مهد کودک و مدرسه می شود، بسیار مهم است ومادران عزیز بایدبه این وعده ی غذایی اهمیت ویزه ای دهند.مصرف صبحانه به کودکان کمک می کند تا فراگیری بهتری داشته باشد انرژی ومواد مغذی مصرف شده می تواند باعث افزایش تحرک وفعالیت بدنی ودر نهایت نشاط در کودکان شودبچه ی صبحانه نخورده درساعت 9 الی10 صبح به میزان قابل توجهی دچار افت قند خون می شود. استعداد یادگیری او به ویژه در درسهایی که به تفکر واندیشه نیاز دارند کاهش می یابد.
چنین دانش آموزی ممکن است دچار افت تحصیلی و بیزاری از مدرسه نیزبشودمیان وعده مناسب برای دانش آموزان در مدرسه یا خانه باید شامل مواد غذایی وخوراکی باشد که جزگروهای اصلی غذایی هستند عبارتند از:میوهای تازه فصل انواع سبزی میوه های خشک انواع برگه ها - این خوراکی علاوه بر داشتن مواد قندی طیعی حاوی برخی از ویتامین هستند. - انواع وغذاها که حاوی پروتین گیاهی مرغوب وچربی مفید هستند وشیرکه می تواند همراه بیسکویت ساده یا کیک خانگی میل شود.ساندویچ نان وپنیر وگردو وخرماوغیره سوء تغذیه فعالیتهای مغز را کاهش داده و باعث بروز مشکلاتی در یادگیری می شود و سوء تغذیه مزمن منجر به حواس پرتی،بی توجهی به محرک های طبیعی و رفتار های کنش پذیر در دانش آموز می گردد .
عوارض مهمی که از طریق آن می توانیم دانش آموزان دچار سوء تغذیه را شناسایی کنیم عبارتند از : بی تفاوتی وبی حسی ،کاهش قدرت یادگیری،تمایل داشتن به شرکت در فعالیتهای بدنی مانند ورزش و..کودکان در سنین مدرسه، به خصوص اگر متعلق به خانواده هایی با سطح اقتصادی و اجتماعی پایین باشند، ممکن است به درجاتی از فقر آهن و کمخونی ناشی از آن مبتلا شوند عوارض مهمی که مربیان میتوانند به وسیله آن به کمبود آهن درکودک مشکوک شوند، بیتفاوتی، خستگی و بیحسی، کاهش قدرت یادگیری و تمایل نداشتن به شرکت در فعالیتهای بدنی مانند ورزش است. کودک پس از این مرحله از ذخایر آهن بدن خود استفاده میکند و در صورتی که این ذخایرکاهش یابد، کمکم وارد مرحله کمخونی فقر آهن میشود.
کلمات کلیدی : تغذیه ، یادگیری ، کودکان پیش دبستان ، دانش آموزان.
.1 مقدمه
به کلیه مواد خوردنی آشامیدنی که بوسیله موجودات زنده مصرف و به عنوان منبعی از انرژی ومواد مغذی به مصرف سوخت وساز بدن می رسد غذا گفته میشود . تغذیه ی خوب،رشدجسمی ومغزی انسان راتامین میکند. یک نوزادکه باوزن طبیعی حدود 3 کیلوگرم به دنیا می آید چنانچه درست تغذیه شود ، وزن رشد شش ماهگی، حدود دو برابر میشود وبه 6 تا 7کیلوگرم میرسد.دریکسالگی حدود سه برابرمیشودوبه 9 تا 10کیلوگرم میرسد و در دو سالگی افزایش وزن به چهار برابر وزن تولدیعنی 11 تا12کیلوگرم میرسد. این آهنگ رشد با سرعت کمتری همچنان میتوانددرسنین مدرسه و دبیرستان وتاسن 19 تا 20 سالگی ادامه یابد . اهمیت غذا در دو سال اول زندگینشان میدهدکه اگر انسانی در دوران جنینی وپس از آن تا دوسالگی به اندازه ی کافی پروتئین وانرژی مصرفن کند ، سلولهای مغزی او نمیتوانند به نحو مطلوب رشد کنند و هنگامی هم که فرد به سن بلوغ برسد نمیتواند فعالیتهای بدنی و فکری خود را به درستی انجامدهد .
ثابت شده است که تغذیه باشیرمادردردوسال اول زندگی،سبب افزایش ضریب هوشی کودک تا 8 واحدمیشود.امروزه میدانیم که بسیاری ازعوامل غذایی مانندویتامینهاوموادمعدنی به نحوی درساختمان بعضی آنزیمهاکه برای سوخت وسازبدن لازم هستندشرکتدارند؛لذااگردریافت این عوامل غذایی بامشکل مواجه شود،بدن نسبت به آن عکس العمل نشان میدهد . به عنوان مثال ویتامین B2یا ریبوفلاوین درساختمان غشای میلین شرکت دارد،بنابراین زمانی که ویتامینB2دربدن کم باشد،درساختمان غشای میلین اختلال به وجودمی آیدوارتباطات عصبی نیزدچاراختلال ایجادمیشود .
.2 بیان مسئله ومشکل موجود . 2- 1 تاثیر مشکلات تغذیه ای بر یادگیری دانش آموزان
مغز ما برای انجام فعالیتهای فکری، به ویژه تمرکز فکر، به گلوکز - قند - فراوان احتیاج دارد. سعی کنید این گلوکز را بیشتر از فروکتوز - قند میوهها - تامین کنید. امروزه درصد بالایی از مواد موجود در برنامه های غذایی را میوهها و سبزیها تشکیل میدهند. شما خودتان بارها تجربه کردهاید که با خوردن میوههای شیرین، سالاد و سبزیها چقدر شادابتر و سرزندهتر میشوید و آمادگی بیشتری برای فعالیتهای ذهنی پیدا میکنید . دانشآموزان، از دوران نوزادی و کودکی گذر کردهاند و از نظر وضعیت تغذیهای یکی از مهمترین دورانهای زندگی خود را پشت سر گذاشتهاند .
دوران جنینی و سال اول زندگی مهمترین دوران رشد یک کودک است و رسیدن مواد مغذی اعم از پروتئین، انرژی و ریزمغذیها نقش بسیار مهم و اساسی در رشد او تا پیش از مدرسه دارد. عوارض بعضی از کمبودهای تغذیهای، در سنین مدرسه غیر قابل جبران است. مشکلات تغذیهای عمدهترین مشکلات تغذیهای دانش آموزان کشور، سوءتغذیه ناشی از کمی دریافت پروتئین و انرژی، کمبود ید، کمبود آهن و کمخونی ناشی از آن است. کمبود ویتامینهای گروه B مانند ویتامین B 2و کمبود ویتامین D نیز در کودکان گزارش شده است. بعضی از این کمبودها به دلیل فقر مواد مغذی در بعض مناطق، گروههای سنی مختلف را درگیر میکند، ولی کودکان به دلیل افزایش نیاز در دوران رشد بیشتر در معرض خطر قرار میگیرند .
افزایش نیاز در این دوران قابل توجه است و به خصوص کودکان در جهشهای رشد نیاز بیشتری به مواد مغذی مانند ید و آهن دارند.کمبودآهن وکم خونی اش ازآن نیزمنجربه کاهش میزان موفقیت دریادگیری تحصیلی میشود . تحقیقات نشان داده است که بادرمان کم خونی،میزان موفقیت دریادگیری نسبت به قبل افزایش می یابد،ولی به حدطبیعی نمی رسد.نارساییهای تغذیه ای دردوران رشدوتکامل می تواندتوان یادگیری رادردوران بعدی زندگی نیزکاهش دهد. به طورمثال درمطالعه ای که برروی کودکان انجام گرفته شدهاست،دیده شده که میزان یادگیری درافرادی که دچارفقرآهن بوده اند،کمترازگروه هم سن خودکه سابقه ی کم خونی درشیرخوارگی نداشته اند،بودهاست.نوع تغذیه دردوران رشدوتکامل یعنی درسالهای اولیه زندگی ودردوران جنینی ممکن است پیامدهای همیشگی دربرداشته باشد - بهداد ، . - 72
تاثیرکمبود تغذیه ای دردوران رشدوتکامل جنینی،نوزادی،شیرخوارگی وکودکی،بستگی به نوع،شدت ومدت محرومیت ازآن ماده ی مغذی دارد. کمبودشدیدبرخی موادمغذی مثل اسیدسولفوریک ،روی، ید و نظایر آن دردوران بارداری باعث سقط جنین، تولد نوزاد نارس،آسیب بافتی ومادرزادی یاعقب ماندگیهای ذهنی درنوزادان میشود . سوءتغذیه ی مزمن همراه با محیط آلوده،رشد وتکامل کودک رامختل میسازد. پیامد دیگر سوء تغذیه، تاثیرآنبرکار آیی ذهنی ویادگیری فرد دردوران زندگی است. پژوهشهای انجامشده تاثیرسوءتغذیه رابرکاهش فعالیتهای مغزویادگیری نشان داده اند.
موادمغذی به عنوان پیش سازهای موادشیمیایی - عصبی وبرای ساخته شدن آنهاضروری هستند.کمبود موادمغذی، کارکردمغزوسیستم عصبی راتغییرمیدهند، طوری که علائم بی توجهی یا تحریک پذیری درکودکان مبتلابه سوءتغذیه پروتئین - انرژی دیده شده است.سوءتغذیه مزمن منجربه حواس پرتی،بی توجهی به محرکهای طبیعی ورفتارهای کنش پذیری درکودک می شود.تحقیقات نشان داده است دانش آموزی که صبحانه نخورده باشد،قندخونش پس ازگذشت ساعاتی پایین می آید. درنتیجه انرژی فردبرای یادگیری کم می شودوقدرت حل مسائل فکری مثل ریاضی دراوبه شدت کاهش می یابد .
چنین دانش آموزی دراواخرساعات مدرسه کسلاس توحوصله ی نشستن درکلاس وگوش دادن به درس راندارد؛لذابایدگفت » آموزش کودک ازصبحانه شروع می شود نه اززنگ مدرسه .« دراینجانقش صبحانه ومیان وعده ی صبح - ساعت 10 صبح - بسیارآشکارمی شود. تغذیه ی رایگان درمدارس کشوربه ویژه درمناطق محروم،ازنظراقتصادی یافرهنگی،نقش به سزایی درافزایش یادگیری دانش آموزان وپیشرفت تحصیلی آنهاودرنتیجه توسعه ی کشورداردنقش تغذیه مناسب که در واقع استفاده متناسب و متعادل از گروههای اصلی مواد غذایی است، در تامین سلامت افراد، غیر قابل انکار است. تغذیه مناسب و متنوع در میزان قدرت یادگیری دانشآموزان موثر است و بر رشد تحصیلی آنان، افزایش بازدهی در سرمایهگذاری آموزشی و در نهایت، بهرهوری ملی تاثیر خواهد گذاشت ..
.3 سوالات یا فرضیه ها
-1 آیا تغذیه بر یادگیری کودکان دبستان تاتثیر دارد؟آیاخودداری کودکان از خوردن صبحانه موجب افت درسی می شود؟ -2 رژیم غذایی یک کودک دبستانی چگونه باید باشد؟
-3 میان وعدها چه اهمیتی برای دانش اموزان دارند؟
.4 چارچوب نظری . 4- 1 تاثیر تغذیه بر یادگیری دانش آموزان
غذاهای حاوی پروتئین میزان یادگیری را افزایش میدهند. همچنین زمینه ی لازم برای ارتباط بین سلول های مغز رافراهم میکنند. از سوی دیگر کربوهیدرات ها ، انرژی بخش هستند، اما اگر به مقدار زیاد و بدون پروتئین کافی مصرف شوند، موجب خواب آلودگی میشوند .تغذیه ی سالم در هر سنی مهم است، اما برای کودکان در حال رشد مهم تر است. مخصوصاً اگر در یادگیری دروس خودمشکل داشته باشند . غذاهای گوشتی اغلب خوشمزه و تازه تر هستند. به علاوه در معرض آفت کش ها و مواد شیمیایی نیز نبودهاند. بچههایکوچکتر بیشتر به غذا و همینطور مواد شیمیایی هوازی حساسند.
پس آنها بیش از همه از غذاهای گوشتی استفاده میکنند . آلرژی مانع رفتن کودک به مدرسه نمی شود، اما بر یادگیری او تأثیر میگذارد . طبق تحقیقات ، آنچه نوجوانان میخورند بر یادگیری آنان تأثیر میگذارد. به گفته دکتر بونی اسپرینگ از دانشگاه تگزاس، صبحانه بیش از دیگر وعدههای غذایی مؤثر است . بچه هایی که همراه صبحانه مقدار زیادی پروتئین مصرف می کنند، بیش از آنهایی که غذای غنی از کربوهیدرات مصرف میکنند، در یادگیری دروس خود موفق هستند . متأسفانه بیشتر کودکان پیش از رفتن به مدرسه به جای مصرف پروتئین، بیشتر غذاهای حاوی کربوهیدرات مصرفمیکنند. در عوض هنگامشام غذای پُر پروتئین میخورند که مانع خواب آنها نیز میشود.
. 5 نتایج تحقیق
. 5- 1 اهمیت تغذیه در زندگی انسان
به مجموعه دانستنی ها در مورد غذاهایی که یک موجود زنده به آنها احتیاج دارد ، طرز تهیه و استفاده از این غذاها و روشی که برای دفع مواد زائد به کار برده می شود ، دانش تغذیه می گویند . به عبارت دیگر ، علم تغذیه ، دانش رساندن مواد مغذّی به بدن ، به اندازه مناسب و موردنیاز استبنابراین. تغذیه علمی است که در مورد غذا ، مواد مغذّی و همچنین در زمینه تأثیر موادمغذّی بر یکدیگر و نقش تناسب مقادیر آنها در سلامت و بیماری بحث می کند . علم تغذیه ، علم جوانی است و در سال 1934 توسط انستیتوی تغذیه آمریکابه صورت یک علم مجزّا شناخته شد .
تغذیه با سایر علوم ، ارتباط تنگاتنگی دارد . » لاوازیه « به عنوان پایه گذار و پدر علم تغذیه در قرن هیجدهم شناخته شده است . لاوازیه اولین کسی بود که توانست ارتباط بین تنفس ، اکسیداسیون و انرژی غذایی را کشف کند . اکنون تغذیه اهمیت خاصی در زمینه پیشگیری و درمان بیماری ها دارد و با برنامه ریزی های صحیح غذایی می توان از بروز بسیاری از بیماری های قلبی - عروقی ، عفونی و بیماری هایی مانند سرطان و قند جلوگیری کرد . هزینه های درمان این بیماری ها بسیار زیاد است ، در حالی که با تغذیه مناسب می توان هزینه های درمان را کاهش داد - دادخواه ، . - 91
. 5-2 دلایل اهمیت تغذیه در سنین مدرسه
