بخشی از مقاله
چکیده
به منظور ارزیابی اثرات تغذیهاي سطوح مختلف جلبک کلرلا به عنوان مکمل پروتئینی بر روي میزان تخم، لارو، شفیره، ذخیره گرده، جمعیت کلنی، آزمایشاتی با جیرههاي غذایی مختلف و در قالب طرح کاملا تصادفی در 4 تیمار با 10 تکرار در صحرا بر روي زنبورعسل - Apis mellifera - در منطقه کرج انجام گرفت. کلنیها از نظر عسل، جمعیت و ملکه خواهري هم سن، یکسان سازي گردیدند.
مقایسه بین تیمارهاي آزمایشی نشان داد که جیرههاي غذایی - شامل 0 ،5 ،10 و20 درصد از جلبک کلرلا - هیچگونه تاثیر معنیداري بر روي درصد تولید تخم و میزان لارو نداشتند.
نتایج بدست آمده از تجزیه آماري دادهها نشان داد که بین جیرهها از نظر میزان شفیره تفاوت معنیدار وجود دارد p<0 /05 - - ، بیشترین میزان شفیره متعلق به تیمار2644/33 - 3 سانتی مترمربع - و کمترین آن متعلق به تیمار 2070/58 - 2 سانتیمترمربع - میباشد.اثر جیرههاي غدایی بر میزان جمعیت کلنیها معنیدار بود بیشترین جمعیت مربوط به کلنیهاي مصرف کننده جیره سه - 6/38 قاب - و کمترین جمعیت مربوط به کلنیهاي مصرف کننده جیره شاهد 5/87 - قاب - بود.
مقدمه
تغذیه با مواد پروتئینی از نظر سابقه و گستردگی عمل کمتر از مواد قندي مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفته است، هر چند که زنبوران عسل نیاز پروتئینی خود را کمتر میتوانند با استفاده از ذخایر کندو برآورده سازند چون ذخیره چندانی از گرده و یا سایر مواد پروتئیندار در کندو وجود ندارد ولی عسل را زنبورها به مقدار زیاد به صورت ذخیره شده دارند که در مواقع کمبود میتوانند از آن برداشت کرده و رفع نیاز نمایند، اما تا کنون براي تغذیه با مواد پروتئینی راه حل چندان قابل قبول ارائه نشده است - 8،14، . - 13براي زنبورها مواد غذایی با پروتئین کم ارزش چندانی ندارند و بهتر است از موادي با پروتئین خام بالاتر از30درصد استفاده شود تا نیاز زنبورها را برطرف سازد.
غلظت پایین تر پروتئین خام مقادیر اسیدآمینه موجود درآن را نیز رقیقتر میکند در نتیجه تامین احتیاجات براي کلنی زنبورعسل عملی نخواهد بود. البته در مواقعی که کلنی در حالت فعالیت تولیدي نبوده و نیاز نگهداري مطرح باشد جیرههاي با سطح پروتئین 20درصد هم کفایت میکند
اگر گرده گل به مقدار کافی درطبیعت موجود نباشد، ضروریست زنبورداران مکمل یا جانشین گرده مناسب تهیه نموده و در اختیار کلنیها قرار دهند و به این صورت موجبات رشد و سلامت کلنی را فراهم نمایند این نوع تغذیه مخصوصاً براي تحریک پرورش نوزارد و افزایش جمعیت به منظور بهرهبرداري از جریان شهد و گرده بهاره مفید بوده، و براي پرورش ملکه ، تولید زنبور پاکتی و بچه زنبور اهمیت ویژهاي دارد
کامل شدن عضلات پرواز، توسعه غدد شیري، توسعه تخمدان فعالیت متابولیکی زنبورهاي جوان ارتباط مستقیم با میزان پروتئین گرده و جیره غذایی دارد بنابراین در مواقعی از سال که گرده گل در طبیعت کمیاب است استفاده از جانشین شوندههاي آن ضرورت دارد، در جیرههاي غذایی زنبورعسل اگر مکملهاي پروتئینی همراه با گرده باشد اصطلاحاً به آن مکمل گرده میگویند ولی اگر جیره غذایی فقط از مکمل پروتئینی و بدون گرده باشد آن را جانشین گرده مینامند
هدف از انجام این پژوهش بررسی تاثیر تغذیه جلبک کلرلا بر میزان تخم، لارو، شفیره، گرده و جمعیت کلنیهاي زنبورعسل میباشد.
مواد و روشها
این طرح در قالب طرح کاملا تصادفی، از اسفند 88 تا خرداد 89 در زنبورستان ایستگاه علوم دامی دانشگاه تهران به مدت 12 هفته با 10 تکرار و در چهار تیمار انجام شد، تیمار 1 جیره شاهد، تیمار 2 جیره حاوي %5 جلبک کلرلا، تیمار 3 جیره حاوي %10 جلبک کلرلا، تیمار 4 جیره حاوي %20 جلبک کلرلا بود - جدول. - 1 چهار جیره غذایی، بر اساس 25 درصد پروتئین و 4000 کیلو کالري انرژي بالانس شدند.
براي شروع آزمایش نیاز به 40 کلنی زنبورعسل بود که همگی داراي ملکه خواهري همسن باشند. این موضوع بخاطر به حداقل رساندن اختلافات ژنتیکی بین تیمارهاي آزمایشی ضروري میباشد.این 40 ملکه خواهري در خرداد 88 توسط اساتید علوم دامی دانشگاه تهران در زنبورستان علوم دامی ایجاد گردیدند.
از مهمترین اقدامات دیگر قبل از شروع آزمایش یکسان نمودن شرایط محیطی داخل کندو است. کلنیها از لحاظ مقدار نوزاد، جمعیت بالغین، مقدار ذخیره گرده و عسل در کندوها یکسان سازي گردیدند و به طور تصادفی بین تیمارها تقسیم شدند.
اندازهگیري میزان تخم، لارو، شفیره، گرده ذخیره شده و جمعیت هر 25 روز یکبار صورت پذیرفت براي اندازهگیري این صفات ، یک کادر یا قاب خالی بوسیله سیم به مربعهاي 5×5 سانتی متر مربع تقسیم گردید که در داخل هر مربع صد سلول شان قرار میگرفت و جمعیت زنبورها نیز با توجه به سطح شان که از زنبور پوشیده بود، تخمین زده شد.
نتایج و بحث
دادههاي جمع آوري شده با نرم افزار SAS مورد تجزیه آماري قرار گرفتند، نتایج مربوط به تاثیر جیرههاي مختلف غذایی بر میزان تخم، لارو، شفیره، ذخیره گرده و جمعیت زنبورعسل در جدول 2 ارائه شده است.
مقایسه بین تیمارهاي آزمایشی نشان داد که جیرههاي غذایی - شامل 0 ،5 ،10 و20 درصد از جلبک کلرلا - هیچگونه تاثیر معنیداري بر روي درصد تولید تخم نداشتند. اگرچه کمترین درصد تولید تخم مربوط به تیمار1 و بیشترین میزان مربوط به تیمار4 بود.
همچنین اثر جیرههاي غذایی بر روي میزان لارو تولید شده نیز معنیدار نبود. در حالیکه بیشترین میزان لارو تولیدي مربوط به کلنیهاي تغذیه شده توسط تیمار3 و کمترین میزان آن مربوط به تیمار 2 بود. نتایج حاصله از تجزیه آماري دادهها نشان داد که بین جیرهها از نظر میزان شفیره تفاوت معنیدار وجود دارد - - p<0 /05، در مقایسه میانگینها به ترتیب تیمار 3 بیشترین میزان شفیره و تیمار 2 کمترین میزان تولید شفیره را داشتند. میزان گرده ذخیره شده در کندوهاي تغذیه شده با تیمار 1 بیشترین و در تیمار 3 کمترین بود.
در تجزیه و تحلیل دادههاي بدست آمده از میزان جمعیت کلنیها اثر جیرههاي غدایی معنیدار بود - . - p<0 /05 بیشترین جمعیت مربوط به کلنیهاي تغذیه شده با جیره6/38 - 3 قاب - و کمترین در کلنیهاي تغذیه شده با جیره شاهد - 5/87 قاب - بود.
با توجه به نتایج بدست آمده، میتوان گفت که جیره - 3جیره حاوي10درصد جلبک کلرلا - در زنده ماندن و پایداري جمعیت اثر بهتري و بیشتري داشت. از آنجایی که وقتی جیره حاوي10درصد جلبک کلرلا را استفاده کردیم میزان تولید تخم، لارو و شفیره تولید شده افزایش یافت اما میزان گرده ذخیره شده کمتر از سایر کندوهاي تغذیه شده با تیمارهاي دیگر بود لذا می توان نتیجه گرفت که یک ارتباط منفی بین میزان گردههاي ذخیره شده و میزان تولید تخم، لارو ، شفیره و تعداد جمعیت در این آزمایش وجود دارد بطوریکه با افزایش لارو و شفیره، ذخیره گرده به مصرف کندو میرسد.
کلنیهایی که با مکمل گرده و یا جانشین گرده تغذیه میشدند در بهار پرورش نوزاد را زودتر از کلنیهایی شاهد - بدون مکمل پروتئینی - ، شروع کردند. این محققان هم چنین نتیجه گرفتند که جیره مکمل گرده در افزایش جمعیت کلنیها در بهار بسیار اهمیت دارد
کریلشیم - 1990 - ، سامرویل - 2000 - در مطالعات خود نتیجه گرفتند که تغذیه با جانشینهاي گرده سبب افزایش تعداد نوزاد و تولید عسل میگردد.
نتیجه گیري
با توجه به نتایج حاصله محققین مختلف شکی نیست که تهیه و استفاده مکملها وجانشینها تاثیر مهمی در داشتن کلنیهاي قوي و پر محصول خواهد داشت. با تامین به موقع احتیاجات پروتئین و چربی کلنیها از طریق خوراندن کیکهاي جانشین ومکمل گرده تخمگذاري ملکه بیشتر شده و جمعیت به سرعت افزایش مییابد. بدیهی است که کلنیهاي قوي و پر جمعیت کمتر مورد حمله آفات و عوامل بیماریزا قرار گرفته و زمستانهاي سرد و طولانی را براحتی پشت سر خواهند گذاشت. جمعیتهاي قوي نقش بسیار مهمی در انجام عمل گرده افشانی داشته و نهایتاً راندمان بهتري در تولید عسل و سایر فراوردههاي کندو خواهند داشت.
نتایج کلی مطالعه فوق نشان دهنده این است که اثرات تغذیهاي جیرههاي مختلف غذایی بر مجموع میزان تخم ، لارو و شفیره کلنیها، معنی دار است - . - p<0/05 بیشترین میزان کل تخم، لارو و شفیره مربوط به تیمار 3 - جیره حاوي ده درصد جلبک کلرلا - و کمترین آن مربوط به تیمار - 2جیره حاوي پنج درصد جلبک کلرلا - بود. افزودن جلبک در سطح 10 و 20 درصد میزان تخم، لارو و شفیره را نسبت به جیره شاهد بالا برد ولی اختلاف اینها با یکدیگر معنیدار نبود. بنابراین نتیجه گرفته میشود که افزودن جلبک به جیره در سطح 10 درصد باعث بهبود میزان پرورش نوزادان میگردد ولی در سطح 5 درصد تاثیري ندارد.
