بخشی از مقاله
چکیده
کمبود آب در مناطق خشک و نیمه خشک یکی از عوامل محدود کننده عملکرد و اجزاي عملکرد گیاهان زراعی میباشد. در این راستا به منظور بررسی اثر تیمارهاي مختلف آبیاري بر عملکرد و اجزاي عملکرد گیاه کدو پوست کاغذي آزمایشی مزرعهاي درسال 1394 بصورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزي دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد.
در این آزمایش تیمارهاي تنش خشکی در 3 سطح 50، 75 و100 درصد نیازآبی گیاه در کرتهاي اصلی و تیمارهاي مالچ در 2 سطح وجود و عدم وجود مالچ در کرتهاي فرعی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که هر دو آبیاري و مالچ بر تمام صفات شامل وزن خشک کل بوته، وزن خشک میوه، وزن دانه در میوه و تعداد دانه در میوه اثر معنی داري داشت و همچنین اثرات متقابل هر دو فاکتور روي وزن خشک کل بوته و وزن خشک میوه به ترتیب در سطح 1 درصد و 5 درصد معنی دار بود.
مقدمه
رشد و عملکرد گیاهان تحت تأثیر تنشهاي زیستی و غیرزیستی متعددي محدود می شود - ابولحسنی و همکاران، . - 1389 خشکی یکی از تنشهاي بسیار مهم است که رشد گیاه را تحت تأثیر قرار میدهد و از این طریق عملکرد گیاه زراعی را محدود میکند . - Mary et al., 2001 - کدوي پوست کاغذي از تیرة کدوئیان - - Cucurbita pepo . L و راسته Cucurbitals ، گیاهی علفی، یکساله، یک پایه، داراي ساقه هاي خزنده، کرکدار و توخالی است
روغن دانه هاي کدو خصوصیات آنتی اکسیدانی قوي دارد و بعضی از کاربرد هاي آن عبارتند از: جلوگیري از رشد وکاهش اندازه ي پروستات، کاهش فشار خون بالا و افزایش کلسترول، کاهش ناراحتی بیماري هاي مفصلی و مثانه، کاهش دیابت و کاهش سطوح سرطان معده، سینه و شش . - Pranabendu et al., 2009 - بنابراین این آزمایش با
هدف بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزاي عملکرد گیاه کدو پوست کاغذي انجام گردید.
مواد و روش ها
این آزمایش در سال زراعی 1393-94 به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزي دانشگاه فردوسی مشهد واقع در 10 کیلومتري شرق مشهد - با طول جغرافیایی 59 درجه و 23 دقیقه طول شرقی و 36 عرض جغرافیایی درجه و 15 دقیقه عرض شمالی و ارتفاع 985 متر - اجرا شد.
مقادیر آبیاري در سه سطح 50 درصد، 75 درصد، 100 درصد نیاز آبی گیاه و تیمار مالچ پلاستیکی تیره در دو سطح استفاده و عدم استفاده از مالچ مورد بررسی قرار گرفت. عملیات آماده سازي زمین شامل شخم و دیسک در اسفندماه انجام شد. فاصله بین ردیفها در همه موارد 200 سانتی متر و فاصله بوتهها روي ردیف ها 30 سانتی متر در نظر گرفته شد. در هرکرت 3 ردیف کشت به صورت دو طرفه - مجموعا 6 ردیف - کشت شد و ابعاد هر کرت 3 در 8 متر و مساحت کل زمین 600 متر مربع بود. عملیات کاشت دو هفته پس از آبیاري و با توجه به دما در نیمه دوم اردیبهشت ماه انجام شد.
دور آبیاري هر 7 روز در نظر گرفته شده و نیاز آبی گیاه با استفاده از تشتک تبخیرکلاس A محاسبه شد. در هر کرت، دو ردیف کناري و 30 سانتیمتر از ابتدا و انتهاي ردیفهاي میانی به عنوان اثر حاشیه در نظر گرفته شد. پس از برداشت بوتههاي هر کرت با انتقال نمونهها به آزمایشگاه خصوصیات مورد نظر اندازه گیري شد و سپس نمونهها به مدت 48 ساعت در آون با دماي 70 درجه سانتیگراد قرار گرفت و وزن مادهي خشک هر نمونه اندازهگیري شد. تجزیه واریانس دادهها با استفاده از نرم افزار SAS Ver.9.2 و مقایسات میانگین داده ها براساس آزمون LSD در سطح 5 درصدانجام شد.
نتایج و بحث
نتایج تجزیه وایانس داده هاي حاصل از آزمایش نشان دادکه اثر ساده آبیاري بر تمام صفات مورد بررسی در آزمایش به جز وزن هزار دانه در سطح 1 درصد معنی دار بوده - جدل . - 1
جدول – 1نتایج تجزیه واریانستیمارهاي مورد آزمایش
مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاري نشان داد که تیمار 100 درصد رفع نیاز آبی گیاه بیشترین وزن تر کل بوته - 2679 - ، وزن خشک کل - 272 - ، وزن تر میوه - 1885/5 - ، وزن خشک میوه - 175 - ، وزن دانه در میوه - 84/72 - ، تعداد دانه در میوه - 339/33 - و وزن هزار دانه - 144/2 - را داشتند - جدول . - 2به نظر می رسد در شرایط تنش آب در مراحل رشد رویشی به دلیل کاهش شاخص سطح برگ و اختلال در جذب و انتقال عناصر غذایی در گیاه عرضه مواد پرورده کاهش می یابد و موجب تغییر در اجزاء عملکرد و کاهش عملکرد دانه میشود
جدول -2نتایج مقایسه میانگین صفات اندازه گیري شده
نتایج همچنین نشان داد که مالچ بر وزن خشک کل بوته، وزن خشک میوه، وزن دانه در میوه وتعداد دانه در میوه معنی دار بود و بر وزن کل بوته، وزن تر میوه و وزن هزار دانه تاثیر معنی داري نداشت - جدول . - 1
بر اساس نتایج مقایسه میانگین بیشترین وزن خشک بوته مربوط به تیمار استفاده از مالچ بوده است - جدول . - 2
مالچ پلاستیکی سبب افزایش حرارت و نگهداري رطوبت خاك ، توسعه استفاده از کود و آب، کاهش شستشوي مواد غذایی،کاهش فرسایش آبی و بادي، عملکرد بالاتر و زودسی و رشد رویشی بیشتر میشوند - . - Baker, 1998 علاوه بر این، نتایج نشان داد که اثرات متقابل هر دو فاکتور مورد بررسی در آزمایش - آبیاري و مالچ - بر وزن خشک کل بوته - p≤%1 - و وزن خشک میوه - p≤%5 - معنی دار بودند. بررسی مقایسه میانگین اثر متقابل آبیاري و مالچ نشان داد که تیمارهاي 100 آبیاري به همراه مالچ و بدون مالچ بیشترین وزن خشک کل بوته و وزن خشک میوه را سبب شدند
شکل -2اثر متقابل آبیاري و مالچ بر وزن خشک میوه شکل شکل-1اثر متقابل آبیاري و مالچ بر وزن خشک کل بوته
