بخشی از مقاله
چکیده
هدف کلی این پژوهش تعیین تاثیر توانمندسازی شغلی بر مسئولیت اجتماعی کارکنان دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران می باشد.جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه کارکنان دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران، که تعداد آنها 270 نفر می باشد .
حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان محاسبه گردید. آزمودنی ها با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه های پرسشنامه توانمندسازی روانشناختی و پرسشنامه مسئولیت اجتماعی استفاده گردید.
جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی - جدول فراوانی ، میانگین و... - و آمار استنباطی - آزمون رگرسیون و... - استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد که ابعاد توانمندسازی - شایستگی، خودمختاری، تاثیرگذاری، معنی دار بودن و اعتماد - بر مسئولیت اجتماعی کارکنان تاثیرگذار است.
مقدمه
نیروی انسانی به عنوان مهمترین عامل در بهره وری سازمان، می تواند با بکارگیری استعدادها و توانایی های خویش، سازمان را در رسیدن به اهداف و برنامه هایش یاری رساند. نیروی انسانی سازمان می تواند، با وجود مشکلات و کاستی های موجود در سازمان، توانایی ها و استعدادهای خود را به صورت داوطلبانه در اختیار سازمان قرار دهد و نسبت به سازمان وفادار باشد و با انجام کار واقعی و دلسوزانه از ایجاد سستی در سازمان جلوگیری کند. کارکنان سازمان بایستی از ابعاد مختلف فنی، اخلاقی، فکری توسعه یافته باشند.
یکی از کیفیت هایی که موجب می شود کارکنان توانمندی ها، استعدادها، تخصص های خود را بدون کنترل و به طور داوطلبانه و عاشقانه در اختیار تحقق اهداف سازمان قرار دهند وجدان کاری است.
مسئولیت اجتماعی محرک مهمی در توجه بیشتر به جامعه به عنوان برخوردار اصلی فعالیت های سازمانی به شمار می آید. هر چند که تمرکز بر موضوعات اجتماعی مفهوم جدیدی نیست. در مورد نحوه تعامل اخلاق و مسئولیت اجتماعی برخی از صاحب نظران معتقدند که اخلاق، روی نحوه رفتار فرد در داخل سازمان تاکید دارد ولی مسئولیت اجتماعی، نحوه برخورد سازمان با کارکنان، سهامداران و ذینفعان را مدنظر دارد.
توانمندسازی کارکنان، یکی از تکنیک های موثر برای افزایش بهره وری کارکنان و استفاده بهینه از ظرفیت و توانایی های فردی و گروهی آنها در راستای هدفهای سازمانی است. توانمندسازی از مباحث نوین در توسعه منابع انسانی به شمار می آید. با این حال به علت تنوع پژوهش ها و مطالعات صورت گرفته در این حوزه، از ادبیات گسترده ای برخوردار است، به ویژه این که رویکردهای مختلفی در آن مورد مطالعه قرار گرفته است. هر چند تنوع در ادبیات توانمندسازی موجب تقویت محتوای آن است، اما باعث عدم دستیابی به یکپارچگی و ارائه مدل جامعی از توانمندی شده است. توانمندسازی یک حرکت دائمی است که اهمیت آن همواره رو به افزایش می گذارد.
توانمندسازی، اساس توسعه در کسب و کار امروز و همگام با تغییرات اجتماعی و تکنولوژیک در حال پیشرفت است.
توانمندسازی از سویی، به مدیران این امکان را می دهد تا از دانایی، تجربه، انرژی، مهارت و انگیزه افراد سازمان بهره ببرند و از سوی دیگر ابزاری ضروری برای افزایش رضایت مندی و تعهد کارکنان، اثربخشی و بهره وری، بهبود عملکرد فردی و تیمی، کاهش نیات ترک خدمت و کاهش استرس سازمانی است.
نیاز به تمرکز بیشتر روی مسائل روانشناختی سازمانی و بررسی اینکه کارکنان چگونه انجام وظیفه می کنند، چگونه فکر می کنند و چگونه تعامل می کنند را خاطر نشان می کند. درک اینکه چگونه افراد به فعالیت های سازمان و مدیریت، عکس العمل نشان می دهند و اینکه این عکس العمل ها، اثربخشی سازمان را تحت تاثیر قرار می دهد، اهمیت رو به رشدی نه تنها برای یک سازمان خاص، بلکه برای جامعه دارد.
بنابراین اجرای برنامه های آموزش کارکنان در یک سازمان می تواند نیاز به نیروی انسانی متخصص در آینده را مرتفع کرده و حل مشکلات کارکنان را تضمین نماید. در صورتی که کارکنان یک سازمان خوب آموزش ببینند می توانند در ارتقای سطح کارایی سازمان نقش مهمی داشته باشند و سرپرستان و مدیران به نظارت کمتری در مورد کارکنان خود نیاز نخواهند داشت و همچنین می توانند آن ها را برای احراز مشاغل بالاتر و پرمسئولیت آماده سازند، زیرا کارکنان در صورتی که آموزش صحیح ببینند می توانند وظایف خود را به نحو مطلوب انجام دهند.
امروزه پیشرفت سازمان ها در گرو استفاده بهینه از نیروی انسانی آن ها است. توجه به این منبع عظیم در حوزه مدیریت منابع انسانی و درنظر گرفتن نیازها و مشکلات کارکنان، شناسایی و پیاده سازی برنامه های توانمندسازی از عوامل موثر در موفقیت و پیشرفت هر سازمانی می باشد. در نتیجه، ایجاد و توسعه مفهوم توانمندسازی، یک ابزار کلیدی برای مدیران در دستیابی به اهداف سازمانی به صورت کلی، و توانمندسازی روانشناختی کارکنان به صورت خاص است.
از این رو پرداختن به این موضوع در قلمرو زمانی و مکانی پژوهش حاضر بر حسب اهمیت دستاورد های مورد انتظار واجد ضرورت کافی می باشد. اهمیت مسئولیت اجتماعی شرکت در حال افزایش است و نتایج استراتژیکی برای شرکتها در بردارد. شرکتهای بزرگ به طور قابل توجهی در فعالیتهای مرتبط با مسئولیت اجتماعی شرکت سرمایه گذاری می کنند.
تمایل به سرمایه گذاری در مسئولیت اجتماعی شرکت نشان می دهد که این یک هزینه، محدودیت یا کار درستی که باید انجام داد، نیست بلکه منبعی برای کسب مزیت رقابتی است. امروزه مسئولیت اجتماعی شرکت برای اکثر سازمان ها و مدیرانشان موضوعی مهم به شمار می رود. مسئولیت اجتماعی شرکتی، یک روش مدیریتی است که از راه ارتباط اخلاقی و شفاف شرکت با تمام ذی نفعان، همچنین کسانی که در تعیین اهداف شرکت دخیل هستند، تعریف می شود و بر توسعه پایدار جامعه، حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی برای نسل های آینده، پذیرش تغییر و پیشبرد کاهش مسائل اجتماعی هماهنگ است
پورعلی و حجامی - 1393 - ، پژوهشی با عنوان »بررسی رابطه بین افشای مسئولیت اجتماعی و مالکیت نهادی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران« را ارائه نمودند. نتایج پژوهش نشان داد که رابطه معنادار منفی بین افشای مسئولیت اجتماعی، میزان افشای اطلاعات مربوط به روابط کارکنان، تولید و محیط زیست با مالکیت نهادی می باشد.
قاسم زاده و همکاران - 1393 - ، پژوهشی با عنوان »رابطه اخلاق حرفه ای با مسئولیت اجتماعی و پاسخگویی فردی: نقش میانجی گر فرهنگ خدمتگزاری« را ارائه نمودند. نتایج نشان داد که اخلاق حرفه ای با مسئولیت اجتماعی، پاسخگویی و فرهنگ خدمتگزاری دارای رابطه مثبت و معنی دار است. همچنین نتایج نشان داد که رابطه بین اخلاق حرفه ای و پاسخگویی فردی، از طریق فرهنگ خدمتگزاری میانجی گری می شود. اما نقش میانجی گر فرهنگ خدمتگزاری در رابطه بین اخلاق حرفه ای و مسئولیت اجتماعی تایید نشد.
دامایانتی و همکاران - 2011 - 3، پژوهشی با عنوان »تاثیر افشای مسئولیت اجتماعی شرکتها و مالکیت نهادی« را ارائه نمودند نتایج نشان داد که هیچ یک از چهار بعد و افشای مسئولیت اجتماعی اثر قابل توجهی بر مالکیت نهادی نداشتند.
آرچانا - 2010 - 4، طی پژوهشی نشان داد که بین حمایت اجتماعی و نیز استرس شغلی با وجدان کاری رابطه وجود دارد بدین معنا که افراد دارای وجدان کاری بالا همواره دغدغه کار، شغل و انجام صحیح و درست وظایف خود دارند. این دغدغه عمدتا از میزان و نحوه نظارت دقیق و منضبط جامعه و سازمان از فرد ناشی می شود. تحقیقات نیز نشان می دهد سازمان هایی که در راستای رعایت مسئولیت اجتماعی در حرکت می باشند موجب توانمندسازی مشتریان، رضایت آن ها و در نهایت کسب مزیت رقابتی برای سازمان در آینده خواهند شد.
از عوامل مهم بقا و حیات سازمان ها، نیروی انسانی کیفی و توانمند است. توانمندسازی یکی از رویکردهایی است که در چند دهه اخیر منجر به تحولات مثبت و فراوان در اجرای فعالیت های کاری کارکنان شده است. در شرایط متغیر امروزی، سازمان چاره ای جز بهره برداری مناسب از نیروی انسانی ندارد و تنها عامل ایجاد تعادل در سازمان توانمندسازی کارکنان خواهد بود. توانمندسازی فرایند قدرت بخشیدن به افراد است. لذا با توجه به اهمیت موضوع محقق قصد دارد تا در پژوهش حاضر به بررسی تاثیر توانمندسازی شغلی بر مسئولیت اجتماعی کارکنان وزارت آموزش پرورش - مطالعه موردی دانشگاه شهید رجایی تهران - بپردازد. این تحقیق به دنبال پاسخگویی به سوالات زیر می باشد:
- تا چه اندازه توانمندسازی شغلی بر مسئولیت اجتماعی کارکنان دانشگاه شهید رجایی تهران تا چه اندازه شایستگی بر مسئولیت اجتماعی کارکنان در وزارت آموزش و پرورش تاثیرگذار است؟
- تا چه اندازه خودمختاری بر مسئولیت اجتماعی کارکنان در وزارت آموزش و پرورش تاثیر گذار است؟
- . تا چه اندازه تاثیرگذاری بر مسئولیت اجتماعی کارکنان در وزارت آموزش و پرورش تاثیرگذار است؟
- تا چه اندازه معنی دار بودن بر مسئولیت اجتماعی کارکنان در وزارت آموزش و پرورش تاثیرگذار است؟
- تا چه اندازه اعتماد بر مسئولیت اجتماعی کارکنان در وزارت آموزش و پرورش تاثیر گذار است؟
روش شناسی تحقیق
این تحقیق از نوع توصیفی-پیمایشی می باشد و از نظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی می باشد. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کارکنان - به غیر از اعضای هیئت علمی - دانشگاه تربیت دیبر شهید رجایی تهران می باشد که تعداد این کارکنان 270 نفر می باشد. دراین تحقیق حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان159 نفر انتخاب گردید که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی آزمودنی ها انتخاب گردیدند و پرسشنامه بین آنها توزیع گردید. در این تحقیق ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه می باشد؛ پرسشنامه مسئولیت اجتماعی و پرسشنامه توانمندسازی روانشناختی اسپریتزر و میشرا استفاده گردید. این پرسشنامه بر پایه مدل کارول در قالب 13 سوال در طیف پنج گزینه ای لیکرت و گزینه های کاملا موافقم تا کاملا مخالفم تنظیم شده است
